EMERYTURA WCZORAJ, DZIŚ I JUTRO

Aldona Ignatowska

l wcześniejsza emerytura

l obliczanie wysokości tzw. starej i nowej emerytury

l emerytura mieszana

l emerytura z urzędu

Obowiązująca od 1 stycznia 1999 r. ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm. - zwana dalej ustawą emerytalną) w zasadniczy sposób przebudowała dotychczasowy system emerytalny w Polsce, w szczególności ograniczając możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku niż ustalony jako powszechnie obowiązujący.

Przyjęty sposób modyfikacji dotychczasowych uprawnień polegał na ich stopniowym wygaszaniu, biorąc pod uwagę zasadę ochrony praw nabytych. Ideą reformy miało być stworzenie stabilnego systemu emerytalno-rentowego w warunkach niekorzystnych trendów demograficznych, prowadzących do wzrostu liczby świadczeniobiorców przy jednoczesnym spadku liczby osób płacących składki na ubezpieczenia społeczne. Dlatego też jednym z założeń reformy było scalenie regulacji prawnych dotyczących świadczeń emerytalno-rentowych oraz stopniowa likwidacja istniejących odrębności i przywilejów branżowych, w szczególności uprawnień do wcześniejszej emerytury.

Dotychczasowe rozwiązania ustalania prawa oraz wysokości emerytury zachowano w stosunku do ubezpieczonych, którzy urodzili się przed 1 stycznia 1949 r. Dla tych osób nie istnieje żadna data graniczna, do której powinni spełnić warunki uprawniające do wcześniejszej emerytury.

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. również mogą skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury, według zasad dotychczasowych, łącznie z możliwością ustalenia jej wysokości na starych zasadach, jednak warunki wymagane do przyznania tego świadczenia dotyczące stażu pracy i wieku muszą spełnić w określonym czasie. Dla pozostałej grupy ubezpieczonych (z wyjątkiem górników) przewidziano nowe jednolite zasady ustalania prawa do emerytury oraz jej wysokości. W związku z tym, że obecne przepisy nie przewidują możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, przewiduje się ustanowienie emerytur pomostowych dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Jak do tej pory ustawa nie została uchwalona.