Odpowiedzialność pracodawcy. Odpowiedzialność za wykroczenia

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika zostały uregulowane w dziale trzynastym Kodeksu pracy zatytułowanym „Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika” oraz w ustawach szczególnych.

Zasady odpowiedzialności oraz tryb postępowania przewidziany dla wykroczeń, określonych w Kodeksie pracy, regulują przepisy części ogólnej Kodeksu Wykroczeń (DzU z 1971 r. nr 12, poz. 114 ze zm., zwanego dalej k.w.). Zgodnie z art. 48 k.w. regulacje zawarte w części ogólnej kodeksu stosuje się do wykroczeń przewidzianych w innych ustawach, jeżeli ustawy te nie zawierają przepisów odmiennych.

Niemniej należy podkreślić, że nie każde naruszenie przepisów prawa pracy, wskazane w art. 281-283 k.p., będzie wykroczeniem, powodując odpowiedzialność z tego tytułu. Wykroczenie musi posiadać tzw. ustawowe znamiona wykroczenia, określone w przepisach części ogólnej Kodeksu wykroczeń, do których należą społeczna szkodliwość czynu oraz jego zawiniony charakter.

Mając powyższe na względzie, należy podkreślić, że wykroczeniem jest tylko czyn, co do którego uznano, że jest społecznie szkodliwy. Przy czym społeczną szkodliwość, której stopień przy wykroczeniach jest niższy niż przy przestępstwach (art. 1 k.w.), ocenia się głównie według obiektywnych kryteriów.

Podkreślenia wymaga fakt, że Kodeks wykroczeń nie posługuje się pojęciem znikomego stopnia społecznej szkodliwości czynu, co oznacza, że każdy czyn o choćby niewielkiej społecznej szkodliwość będzie wykroczeniem. Podkreślił to w swoim postanowieniu z 10 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy, stwierdzając, że czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia o subminimalnym stopniu społecznej szkodliwości nie traci cech wykroczenia. Ustalenie, że stopień społecznej szkodliwości wykroczenia jest znikomy, rzutuje co najwyżej na rodzaj i rozmiar reakcji organu orzekającego w stosunku do obwinionego (II KK 87/2003, OSNSK 2003/1259).

W innym ze swoich postanowień z 17 grudnia 2003 r. Sąd Najwyższy zauważył, że w sferze wykroczeń znajdują się czyny o znikomym i mniejszym niż znikomy stopniu szkodliwości społecznej, niemniej społecznie szkodliwe, a w konsekwencji Kodeks wykroczeń nie zawiera instytucji, która stanowiłaby odpowiednik regulacji ujętej w art. 1 § 2 k.k., a więc wyłączenia odpowiedzialności z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu (V KK 222/2003, OSNSK 2003/2730, niepubl.).