Czas pracy. Podstawowe pojęcia związane z czasem pracy

Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 k.p.). Oznacza to, że czas pracy obejmuje zarówno czas faktycznego wykonywania pracy, jak i czas pozostawania w dyspozycji pracodawcy. Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy będzie miało miejsce zarówno w sytuacji, gdy pracownik świadczy pracę pod bezpośrednim nadzorem pracodawcy lub osób działających w jego imieniu, jak i wtedy gdy świadczy pracę na rzecz i w interesie pracodawcy bez jakiegokolwiek wpływu z jego strony na przebieg procesu pracy, a zwłaszcza jego czasowe rozmiary. Pracownik pozostający w dyspozycji pracodawcy musi być także fizycznie i psychicznie zdolny do wykonywania pracy.

Jednym z niezbędnych warunków zaliczenia określonego czasu do czasu pracy pracownika jest obecność pracownika w wyznaczonym miejscu. Należy jednak podkreślić, że jeżeli pracownik musi poprzedzić rozpoczęcie pracy czynnościami związanymi ze zdawaniem lub przejmowaniem zmiany (np. pobraniem materiałów czy sprzętów niezbędnych do wykonywania pracy) i następnie dopiero przystępuje do pracy na stanowisku, okres pozostawania w dyspozycji pracodawcy rozpoczyna się z reguły z chwilą stawienia się pracownika w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do świadczenia pracy, a kończy z upływem dniówki roboczej lub wyjątkowo później - w momencie zaprzestania wykonywania dodatkowych czynności zleconych przez pracodawcę (w razie polecenia pracy w godzinach nadliczbowych).

Jeżeli z uwagi na wykonywanie czynności związanych z przekazywaniem zmian pracownik na polecenie pracodawcy wykonuje pracę ponad obowiązujące go normy czasu pracy bądź ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, to stosownie do art. 151 § 1 k.p., będzie to praca w godzinach nadliczbowych.