Odpowiedzialność karna za niepłacenie podatków

Przestępstwa i wykroczenia podatkowe: Aby można było mówić o odpowiedzialności karnej podatnika za czyny polegające na narażeniu należności Skarbu Państwa na uszczuplenie, a mówiąc prościej za niepłacenie podatków, podatnikowi trzeba udowodnić, że jego działanie było umyślne. Działanie umyślne to takie, w którym sprawca ma zamiar popełnienia czynu opisanego w Kodeksie karnym skarbowym, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, godzi się na to.

Opisy działań (czynów zabronionych) stanowiących przestępstwa i wykroczenia podatkowe są zawarte w przepisach części szczególnej, w rozdziale 6 „Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji” (art. 54-84) ustawy z 10 wrześ-nia 1999 r. - Kodeks karny skarbowy. Wśród opisanych typów zachowań można wyodrębnić¹:

• grupę czynów polegających na całkowitym lub częściowym unikaniu podatku, dotyczącą każdego rodzaju podatku i obejmującą: niezgłoszenie przedmiotu opodatkowania (art. 54 k.k.s.), firmanctwo (art. 55), oszustwo podatkowe (art. 56), uporczywe uchylanie się od płacenia podatku (art. 57) i wyłudzenie zwrotu podatku (art. 76);

• grupę czynów z zakresu opłat skarbowych, czyli uchylanie się od ich uiszczenia, użycie skasowanego znaku i fałsz materialny (art. 58 i 59);

• grupę czynów przeciwko zasadom prowadzenia dokumentacji do celów podatkowych, w szczególności: nieprowadzenie księgi (art. 60 § 1 i 3 k.k.s.), nierzetelne lub wadliwe jej prowadzenie (art. 61 § 1-3 k.k.s.), niewystawienie wbrew obowiązkowi faktury czy rachunku lub odmowa ich wydania, nierzetelne wystawienie takich dokumentów lub posługiwanie się nierzetelnymi dokumentami (art. 62 § 1, 2 i 5 k.k.s.), dokonanie sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej lub niewydanie dokumentu z kasy (art. 62 § 4 i 5 k.k.s.) i inne;

• grupę czynów tzw. akcyzowych związanych z tą kategorią podatku - jest to bardzo obszerna i kazuistyczna grupa obejmująca m.in. nielegalne sprowadzanie do Polski lub wydanie z zakładu produkcyjnego wyrobów akcyzowych bez znaków akcyzy lub ze znakami nieodpowiednimi, np. uszkodzonymi, podrobionymi, przerobionymi lub nieważnymi (art. 63 k.k.s.), paserstwo akcyzowe umyślne (art. 65 § 1, 3 i 4) lub nieumyślne (art. 65 § 2-4), fałszerstwo znaków akcyzy lub upoważnienia do odbioru banderol (art. 67), narażenie znaków akcyzy na bezpośrednie niebezpieczeństwo kradzieży, uszkodzenia, zniszczenia lub zgubienia (art. 71 k.k.s.);