Przychody i koszty w transakcjach barterowych

Barter: Istotą barteru jest wzajemna wymiana towarów lub usług między stronami kontraktu, z których każda jest jednocześnie sprzedawcą i nabywcą tych towarów i usług. Umowy tego rodzaju są zawierane z reguły w obrocie z zagranicą, tj. między podmiotami krajowymi i ich partnerami zagranicznymi, chociaż mogą występować także w obrocie krajowym. Jednak w związku z tym, że w barterze nie mamy do czynienia z płatnościami w pieniądzu, nie występują w tym przypadku różnice kursowe.

Z cywilistycznego punktu widzenia umowa barteru zalicza się do grupy umów nienazwanych, gdyż nie została w sposób wyraźny wyodrębniona w przepisach. W praktyce obrotu gospodarczego pojęcie „barter” używane jest jako potoczne określenie umowy zamiany.

W świetle art. 603 k.c. przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Chociaż zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się do niej przepisy o sprzedaży, to jednak zamiana nie jest tożsama ze sprzedażą, gdyż w tym przypadku wzajemne świadczenia stron są niepieniężne, w miejsce świadczenia ceny pojawia się obowiązek drugiej strony przeniesienia własności rzeczy.

Potwierdzeniem tego poglądu jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 1994 r. (sygn. akt SA/Lu 173/94), w uzasadnieniu którego stwierdzono: Z punktu widzenia polskiego prawa cywilnego barter jest rodzajem umowy zamiany, polegającej na równoważącej się wartościowo wymianie towaru na towar lub usługi na usługę (ewentualnie usługi na towar lub towaru na usługę), gdzie nie wchodzą w grę dodatkowe rozliczenia pieniężne między kontrahentami. Podobnie w wyroku z 15 grudnia 1993 r. NSA wypowiedział się, że umowa taka spełnia przesłanki uznania jej za umowę zamiany, mimo że przedmiotem umowy zamiany są tylko rzeczy, natomiast w transakcjach barterowych kompensata wzajemnych zobowiązań może następować także w formie świadczenia usług.