Bezskuteczność egzekucji wobec spółki z o.o. jako przesłanka odpowiedzialności członków jej zarządu

Mikołaj Barczak

radca prawny, OIRP w Olsztynie

2. Warunkiem koniecznym (przesłanką pozytywną) podjęcia orzeczenia w trybie art. 116 § 1 ordynacji podatkowej jest bezskuteczność egzekucji do majątku spółki, którą to okoliczność organy podatkowe władne są wykazać za pomocą wszelkich dowodów potwierdzających fakt niemożności zaspokojenia całości bądź części publicznoprawnych roszczeń Skarbu Państwa.

Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 stycznia 2006 r., sygn. akt I FSK 554/05, LEX nr 219317

Glosowane orzeczenie zasługuje na szczególną uwagę z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, stanowi odejście od dotychczas prezentowanego najczęściej w doktrynie i orzecznictwie sposobu rozumienia pojęcia bezskutecznej egzekucji. Po drugie, dotyka istotnego problemu dopuszczalności prowadzenia wobec członka zarządu egzekucji zobowiązań publicznoprawnych obciążających spółkę z o.o. Zgodnie z art. 116 ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki z o.o. odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Zauważyć zatem należy, że pojęcie bezskuteczności egzekucji ma dla odpowiedzialności członków zarządu podwójne znaczenie. Po pierwsze, zaistnienie bezskuteczności egzekucji skierowanej do majątku spółki jest niezbędne dla powstania możliwości wydania decyzji o odpowiedzialności członka zarządu (art. 116 § 1 ordynacji podatkowej). Po drugie, egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej (tj. członka zarządu) może być wszczęta dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna (art. 108 § 4 ordynacji podatkowej). Prawidłowe rozumienie pojęcia „egzekucja bezskuteczna” ma zatem rudymentarne znaczenie dla kwestii odpowiedzialności podatkowej członków zarządu. Podkreślić również należy, że właściwa wykładnia omawianego pojęcia ma znaczenie wykraczające poza przepisy prawa podatkowego. W szczególności wskazać trzeba, że pojęcie bezskutecznej egzekucji ma znaczenie również w odniesieniu do odpowiedzialności członka zarządu za zaległości spółki z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 31 i 32 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn.zm.).