Kary umowne w praktyce handlowej

Świadczenia niepieniężne

Kara umowna polega na tym, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (art. 483 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny; Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W efekcie zaistnienia takiego zdarzenia roszczenie o zapłatę kary umownej staje się wymagalne, a dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Kary umowne zastrzega się ponadto na wypadek odstąpienia od umowy, a także za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu świadczenia niepieniężnego (np. oddaniu zamówionego dzieła). Powstaje zatem pytanie, jak potraktować sytuację, w której kara umowna została zastrzeżona na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego (zapłaty). W takiej sytuacji zastrzeżenie kary jest po prostu nieważne, co ma ten skutek, że jest ona traktowana tak jakby nie została nigdy zastrzeżona. Nieważność ta nie ma przy tym wpływu na ważność i skuteczność całej umowy, chyba że bez zastrzeżenia kary umownej umowa nie byłaby podpisana, co jednak będzie miało miejsce raczej w sporadycznych wypadkach. Jak sama nazwa wskazuje kara umowna stanowi część kontraktu. W praktyce trzeba zatem pamiętać o tym, że na treść konkretnej umowy składa się nie tylko to na co wyraziliśmy zgodę podpisem na konkretnym dokumencie, ale również tzw. ogólne warunki umów, które mogą zawierać pewne dodatkowe klauzule. Nie jest oczywiście możliwe zachowanie takiej czujności i skrupulatności, by czytać wszelkie ogólne warunki dołączane do umowy, niemniej jednak warto mieć świadomość takich praktyk i zawsze poprosić o wskazanie postanowienia konstruującego karę umowną. W ten sposób można uniknąć przykrych niespodzianek.