WYCENA AKTYWÓW I PASYWÓW WYRAŻONYCH W WALUTACH OBCYCH

Obowiązujące w Polsce przepisy rachunkowości stanowią, że księgi rachunkowe prowadzi się, a sprawozdania finansowe sporządza się - jak powszechnie wiadomo - w złotych polskich. Powszechnie spotykaną sytuacją jest, że jednostki posiadają różne aktywa i zobowiązania wyrażone lub płatne w walucie obcej. W związku z tym w rachunkowości konieczne jest stosowanie do przeliczeń na złote kursów walut obcych w stosunku do złotego, aby móc w ewidencji księgowej ująć i rozliczyć transakcje wyrażone w walutach obcych oraz wycenić do bilansu aktywa i pasywa opiewające na waluty obce. Bardzo istotną kwestią jest przy tym zastosowanie właściwego rodzaju kursu waluty.

Uregulowania dotyczące zasad ujmowania w księgach rachunkowych jednostek transakcji wyrażonych w walutach obcych, a także przeprowadzania wyceny do bilansu aktywów i pasywów opiewających na waluty obce zawarte zostały w art. 30 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2003 r. nr 60, poz. 535).

Zgodnie z powołanym przepisem, przeliczenie waluty obcej na złote powinno - w zależności od występujących okoliczności - następować według jednego z poniżej wymienionych kursów:

• kursu waluty figurującego w dokumencie odprawy celnej (SAD), co dotyczy importu i eksportu wyrobów, materiałów i towarów,

• kursu średniego ustalonego dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski,

• kursu kupna banku, z którego usług jednostka korzysta (niższy kurs),

• kursu sprzedaży banku, z którego usług jednostka korzysta (wyższy kurs).

Zastosowanie przez jednostkę jednego ze wskazanych kursów uzależnione jest od rodzaju operacji, a także od momentu dokonywania przeliczenia. Na skutek wzrostu lub spadku wartości złotego w stosunku do walut obcych kursy te - w miarę upływu czasu - podlegają zmianom, co powoduje powstawanie różnic kursowych. Zgodnie z obowiązującymi uregulowaniami istnieją dwa terminy ustalania różnic kursowych, czyli po pierwsze - różnice kursowe ustalane na bieżąco w trakcie roku obrotowego (na przykład na rozrachunkach zakończonych w ciągu roku obrotowego) oraz po drugie - różnice kursowe ustalane okresowo na kończący okres sprawozdawczy dzień bilansowy (na przykład na rozrachunkach niezakończonych na dzień wyceny).