Przekształcenia spółek w aspekcie prawa podatkowego, handlowego i prawa pracy

Przekształcenia spółek w aspekcie prawa pracy

Przekształcenia podmiotowe przedsiębiorców mają – oprócz innych skutków – znaczny wpływ na sytuację zatrudnionych w nich pracowników. Każde przekształcenie – łączenie, podział, a także przekształcanie podmiotów – oznacza bowiem zmianę jednej ze stron stosunku pracy, czyli pracodawcy. Czy jest to zmiana, z którą przepisy prawa pracy łączą określone skutki, zależy od konkretnego stanu faktycznego.

Pojęcie pracodawcy

Definicję pojęcia „pracodawca” znajdujemy w art. 3 kodeksu pracy, zgodnie z którym jest nim jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna – jeżeli zatrudniają one pracowników.

Osoby prawne i ich jednostki organizacyjne pracodawcami

Analizując treść art. 3 k.p., należy wskazać na kilka istotnych kwestii. Przede wszystkim ustawodawca nadał przymiot pracodawcy każdej osobie prawnej, niezależnie od jej formy organizacyjnej, celu czy rodzaju własności. W doktrynie podkreśla się, że jedynym wyjątkiem od tej zasady jest Skarb Państwa. Tak więc, poza wskazanym wyjątkiem, posiadanie osobowości prawnej przesądza o posiadaniu przymiotu pracodawcy, niezależnie od tego, czy dana jednostka faktycznie jest stroną stosunków pracy. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Możliwe są sytuacje, w których pracodawcą nie będzie osoba prawna, a jedynie jednostka organizacyjna, stanowiąca jej część składową, np. oddział spółki akcyjnej. Dokonując ustaleń w tym zakresie należy kierować się dwoma podstawowymi kryteriami: formą organizacyjną jednostki wewnętrznej i jej zdolnością do zatrudniania. Jeśli oba warunki są spełnione łącznie, to należy uznać, że stroną stosunków pracy jest nie osoba prawna, a właśnie jej wewnętrzna jednostka organizacyjna.

Pamiętaj, że

Każda osoba prawna ma przymiot pracodawcy.

Analizując, czy forma organizacyjna danej jednostki jest wystarczająca, by była ona pracodawcą, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na stopień jej wyodrębnienia finansowego i organizacyjnego, co jest określone w prawie wewnętrznym danej osoby prawnej (np. umowie spółki, akcie założycielskim, statucie, regulaminie organizacyjnym). Istotne jest, czy istnienie danego typu jednostki wewnętrznej jest dopuszczone przez prawo oraz czy jednostka ta ma zdolność do kierowania swymi sprawami wewnętrznymi i występowania w stosunkach zewnętrznych. Obie kwestie powinny być uregulowane w przepisach ustrojowych osoby prawnej.