Dowody składowe - konstrukcja i aspekty podatkowe

W okresie od 1 lipca 1934 r. do 31 grudnia 1964 r. umowę składu i towarzyszącą jej instytucję dowodów składowych regulował kodeks handlowy¹. Począwszy od 1 stycznia 1965 r. umowa składu została poddana regulacji ustawy z 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), a dowody składowe utraciły walor papierów wartościowych. Tym samym zakończył się byt prawny domów składowych oraz rozwój dowodów składowych. Ustawa o domach składowych powraca do sprawdzonych instytucji funkcjonujących w okresie międzywojennym i powojennym². Domy składowe są bowiem niezbędnym elementem otoczenia giełd towarowych³, stanowiących ważną formę obrotu w warunkach gospodarki wolnorynkowej, rządzącej się prawami ekonomicznymi. Cele ustawy, takie jak usprawnienie i zabezpieczenie obrotu towarowego, wprowadzenie nowej podstawy kredytu opartego na zabezpieczeniu na towarach czy stworzenie systemu gwarantowania wykonania zobowiązań wynikających z umów składu są realizowane między innymi poprzez obrót dowodami składowymi. Dowody składowe stanowią formę zabezpieczenia wykonania zobowiązań i umożliwiają podmiotom gospodarczym pozyskanie tzw. kredytu warrantowego.

Ustawa o domach składowych reguluje zasady ich działalności oraz wydawania dowodów składowych i obrotu tymi dowodami. Zasadniczą część ustawy stanowią unormowania dotyczące przedsiębiorstw składowych i domów składowych, w tym regulacja wydawania zezwoleń na prowadzenie przedsiębiorstw składowych, działalności domów składowych i nadzoru nad tą działalnością. Regulacja samej umowy składu tradycyjnie ma miejsce w kodeksie cywilnym (art. 853-859 k.c.). Zgodnie z art. 853 § 1 k.c. przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych. Wydawany przez przedsiębiorcę uprawnionego do prowadzenia przedsiębiorstwa składowego (domu składowego) według art. 2 pkt 3 i art. 23 ust. 2 ustawy o domach składowych, , składający się z dwóch, połączonych ze sobą, lecz dających się oddzielić części, wzajemnie się na siebie powołujących, mianowicie: