Odpowiedzialność karna skarbowa podatników prowadzących księgę przychodów i rozchodów

Wśród osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą ponad 60 proc. podatników rozlicza się na zasadach ogólnych, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów (dalej księga)¹.

Obowiązek prowadzenia księgi wynika z art. 24a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zgodnie z którym osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy. Powyższe unormowanie odwołuje się m.in. do rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. Nr 152, poz. 1475), zwanego dalej rozporządzeniem). Naruszenie zasad określających sposób prowadzenia księgi wiąże się z podstawowym zagadnieniem, jakim jest uznanie księgi jako dowodu w postępowaniu podatkowym. Kwestia ta związana jest z problematyką rzetelności i niewadliwości księgi, a uwzględniając, iż właśnie z tego powodu popełnianych jest najwięcej wykroczeń bądź przestępstw skarbowych, należy temu zagadnieniu poświęcić szerszą uwagę.

Jak wspomniano wcześniej, w przypadku wyboru opodatkowania podatkiem dochodowym w oparciu o skalę podatkową (zasady ogólne) podstawowym urządzeniem księgowym umożliwiającym określenie należnego podatku dochodowego jest podatkowa księga przychodów i rozchodów. Gdy wysokość zadeklarowanego podatku weryfikowana jest m.in. przez organy podatkowe, wspomniane księgi stanowią dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów, ale tylko te księgi, które prowadzone są rzetelnie i w sposób niewadliwy.