Data publikacji: 2003-08-23
Usługi doradcze a koszty uzyskania przychodów
Korzystanie przez podatników z usług doradztwa np. technicznego, personalnego, prawnego, w tym podatkowego, w zakresie planowania inwestycyjnego, zarządzania finansami, reklamy etc. stało się powszechnym zjawiskiem, mającym swoje gospodarcze uzasadnienie. Coraz bardziej złożone otoczenie przedsiębiorstwa wymusza podejmowanie działań zmierzających chociażby do wypracowania przewagi konkurencyjnej. Przy świadczeniu usług doradztwa, w odróżnieniu od przekazywania know-how1, doradca stosuje własny know-how, przekazując kontrahentowi wyniki jako świadczenie końcowe. Tytułem przykładu usługa doradztwa polega np. na sporządzeniu opinii zawierającej ocenę prawną określonego stanu faktycznego, a udostępnienie know-how - na przekazaniu np. informacji z dziedziny procesu technologicznego.
W postępowaniach kontrolnych spotyka się często kwestionowanie wydatków z tytułu zakupu usług doradczych jako kosztów uzyskania przychodów, przeważnie z powoływaniem się przez organy kontrolujące na brak występowania bezpośredniego związku z przychodami w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych2, względnie na nieudokumentowanie takich wydatków.
Nie można nie uznawać kosztów doradztwa tylko z tego powodu, że poniesiony wydatek nie pozostaje w bezpośrednim związku z konkretnym przychodem, jeżeli świadczenia doradcy są celowe i racjonalne w świetle prowadzonej działalności gospodarczej podatnika. W orzecznictwie sądów podkreśla się, że związek przyczynowy między poniesionym kosztem a przychodem polega na tym, że poniesienie wydatku ma wpływ, albo co najmniej realnie zakłada, powstanie lub zwiększenie przychodu. Warunkiem uznania określonego wydatku za koszt podatkowy jest wykazanie celowości działania podatnika, przejawiającego się w dążeniu do osiągnięcia przychodu. Niewystąpienie skutku (tj. przychodu) nie może dyskwalifikować wydatku jako kosztu uzyskania przychodów. Kosztami podatkowymi mogą być również koszty pośrednio związane z uzyskiwanym przychodem, ale związane z funkcjonowaniem podmiotu. W orzecznictwie NSA zwraca też uwagę pogląd, że wydatki poniesione na dobrowolne badanie sprawozdania finansowego, przeprowadzone na prośbę udziałowca, nie uzasadniają zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów, bez wykazania, że podjęcie konkretnych przedsięwzięć gospodarczych było uzależnione od badania prawidłowości sporządzania takich sprawozdań. Od takiego restrykcyjnego stanowiska zdaje się dystansować Ministerstwo Finansów, stwierdzając, że wydatki poniesione na badanie sprawozdania finansowego, zarówno o charakterze obligatoryjnym, jak i prowadzonego na podstawie decyzji organów jednostki, która nie ma ustawowego obowiązku poddawania badaniu jej rocznych sprawozdań finansowych, są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich faktycznego poniesienia. Powyższe dotyczy badania, które związane jest ze zwykłym tokiem działalności podmiotu. Należy też zaznaczyć, że kosztów podatkowych nie może natomiast stanowić wynagrodzenie, „mające przyczynę” w stosunku spółki, np. wydatki związane z dokonywaniem na rzecz udziałowców (art. 16 ust. 1 pkt 38 updop).
