Czas na uporządkowanie działań urzędu i rady gminy – 15 pytań i odpowiedzi

Nowa kadencja rady gminy to okazja do weryfikacji zasad postępowania przyjętych w danej gminie. Praktyka pokazuje, że nie zawsze są one zgodne z obowiązującymi przepisami. Dziś odpowiadamy na kolejne pytania, które stawiają nam świeżo upieczeni wójtowie i radni, uwzględniamy przy tym najnowsze orzecznictwo.

wójt i jego zastępca

PYTANIE 1. Czy zastępca wójta może być jednocześnie radnym powiatowym?

ODPOWIEDŹ. Nie. Wynika to przede wszystkim z art. 27 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), zgodnie z którym funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest wójtem lub zastępcą wójta. Ponadto art. 21 ust. 8 pkt 3 o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.) stanowi, że mandatu radnego powiatu nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 maja 2013 r. (sygn. akt II OSK 350/13) podkreślił, że brzmienie art. 27 pkt 2 u.s.g. nie pozostawia wątpliwości, że: „Przepis ten wprowadza ograniczenie dotyczące wykonywania funkcji wójta i jego zastępcy, z którego wynika, że funkcji tych nie wolno łączyć z członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego jakim jest bez wątpienia mandat radnego rady powiatu. Zakaz ten stanowi gwarancję samodzielności jednostek samorządu terytorialnego i ich niezależności, z tego względu należy odczytywać go jako zakaz sensu largo obejmując nim również członkostwo w organach jednostek pomocniczych”. ©℗

PYTANIE 2. Jakie są konsekwencje powołania radnego powiatu lub radnego gminy na stanowisko zastępcy wójta?

Zgodnie z art. 383 par. 1 pkt 5 kodeksu wyborczego w przypadku naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności następuje wygaśnięcie mandatu radnego. Stwierdza to rada gminy, w drodze uchwały, w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu. I choć uchwała rady w sprawie wygaszenia mandatu radnego powiatu ma charakter wyłącznie deklaratoryjny (a więc nie tworzy, nie znosi i nie zmienia istniejącego stosunku prawnego), to w doktrynie wskazuje się, że skuteczne powołanie się na fakt wygaśnięcia mandatu może mieć miejsce dopiero po jej wydaniu. Uchwała ta bowiem rozstrzyga o tym, że stan faktyczny związany z wygaśnięciem mandatu zaistniał.