Jakie uprawnienia rodzicielskie przysługują pracownikom

Kodeks pracy zawiera obszerną i kompleksową regulację dotyczącą uprawnień pracowników rodziców i wynikających z nich obowiązków pracodawcy. Zapewnia on nie tylko określone urlopy i zwolnienia od pracy na czas opieki nad nowo narodzonym dzieckiem, lecz także gwarantuje ochronę przed zwolnieniem w czasie ciąży i w okresie korzystania przez rodziców ze swoich uprawnień. Przy czym za sprawą obszernej nowelizacji kodeksu pracy – na skutek wdrożenia do kodeksu pracy zmian wynikających z dyrektywy parlamentu europejskiego i rady (ue) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. W sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów – od 26 kwietnia 2023 r. Uprawnienia pracowników rodziców jeszcze się zwiększyły, choć i przed nowelizacją rodzime regulacje były uważane za jedne z korzystniejszych w europie. Nowelizacja wprowadziła m.In. Możliwość ubiegania się przez pracowników rodziców o elastyczną organizację czasu pracy, dodatkową ochronę pracowników przed zwolnieniem w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, nowe zasady korzystania z urlopów rodzicielskich, w tym wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego zarezerwowane dla drugiego rodzica czy skrócenie czasu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego. Dwie ostatnie z wymienionych zmian mają na celu aktywizację pracowników ojców i włączanie ich w opiekę nad potomstwem od najwcześniejszego okresu.

Niniejsze opracowanie zawiera omówienie zarówno nowych, jak i dotychczasowych regulacji, a także ich wzajemne relacje.

urlop macierzyński

Podstawowym uprawnieniem pracowników związanym z rodzicielstwem jest urlop macierzyński. W większości przypadków jest on wykorzystywany w całości przez pracownicę po urodzeniu dziecka. Przepisy kodeksu pracy przewidują jednak możliwość skorzystania z części urlopu macierzyńskiego przed porodem, jak również możliwość skorzystania z części urlopu macierzyńskiego przez ojca dziecka lub innego członka rodziny.

Wymiar urlopu macierzyńskiego jest uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi: