W jaki sposób rozliczać kontrakty długoterminowe

Nasza spółka realizuje dostawy maszyn, które mają charakter jednostkowy i są dostosowane do indywidualnych potrzeb klientów. Klienci monitorują proces produkcji danej maszyny i dokonują odbiorów częściowych w miarę zaawansowania produkcji. Proces produkcyjny jest długi, powyżej sześciu miesięcy. Czy są to kontrakty długoterminowe, a jeśli tak, to jak je rozliczać?

Usługi długoterminowe, do których stosuje się art. 34a‒34d ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.), to usługi, w ramach których ryzyka i korzyści dotyczące przedmiotu umowy są przekazywane sukcesywnie w trakcie trwania umowy na kupującego. Oznacza to, że w trakcie realizacji umowy kupujący przejmuje od sprzedawcy ryzyka i korzyści związane z przedmiotem umowy jeszcze przed zakończeniem wykonywania wszystkich elementów kontraktu. W sytuacji opisanej w pytaniu mamy do czynienia właśnie z usługami długoterminowymi. Umowa trwa kilka miesięcy, a co najważniejsze ryzyka i korzyści są przenoszone sukcesyjnie na kontrahenta, który monitoruje cały proces i na każdym jego etapie może wprowadzać istotne zmiany. Zasady ustalania przychodów i kosztów dotyczących umów długoterminowych są określone we wspomnianych art. 34a‒34d u.r., ale warto także korzystać z Krajowego Standardu Rachunkowości nr 3 „Umowy o usługi budowlane”. W KSR nr 3 wskazano, że zawarte w nim zasady ustalania przychodów i kosztów zaleca się odpowiednio stosować także do innych usług o podobnym charakterze (np. do ustalania przychodów i kosztów z długoterminowych umów o usługi informatyczne, projektowe, geologiczne, naukowo-badawcze). Oznacza to, że spółka powinna ocenić, czy umowa z klientem jest umową w cenach stałych, czy umową rozliczaną według formuły „koszt plus”.