Najczęstsze błędy w uchwałach dotacyjnych wydawanych przez gminy – przegląd orzecznictwa RIO

Uchwały dotyczące zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego to jeden z rodzajów aktów prawa miejscowego, które zasadniczo są przyjmowane przez organy stanowiące gmin oraz powiatów (czyli odpowiednio rady gmin oraz rady powiatów). Niestety przy ich konstruowaniu nierzadko popełniane są błędy.

Kontrola prawidłowości tych uchwał to jedna z kompetencji w ramach działalności nadzorczej regionalnych izb obrachunkowych. Przypomnijmy, że działalność nadzorcza RIO jest istotną kompetencją władczą tych podmiotów publicznych. Jak wskazano w art. 11 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1668), w zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa RIO obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy JST w sprawach:

1) procedury uchwalania budżetu i jego zmian,

2) budżetu i jego zmian,

3) zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego JST oraz udzielania pożyczek,

4) zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu JST,

5) podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej,

6) absolutorium,

7) wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian.

Słabe punkty

Proceduralne podstawy umożliwiające kwestionowanie uchwał w postępowaniach nadzorczych zostały dookreślone w przepisach ustaw samorządowych, czyli zasadniczo w ustawie z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561) oraz ustawie z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526).

W pierwszej ze wskazanych ustaw na uwagę zasługują przepisy zgrupowane w art. 91. Tamże postanowiono m.in., że uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia. Organ nadzoru, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały lub zarządzenia albo w toku tego postępowania, może wstrzymać ich wykonanie. Przepisu nie stosuje się do uchwały lub zarządzenia o zaskarżeniu rozstrzygnięcia nadzorczego do sądu administracyjnego. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu administracyjnego. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, że uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa.