Odwołanie dyrektora placówki bez wypowiedzenia i w trakcie roku szkolnego jest możliwe tylko w sytuacjach wyjątkowych

Dyrektora publicznej szkoły/przedszkola wybiera w drodze konkursu organ prowadzący daną placówkę, czyli wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa. Stanowisko to powierza się na pięć lat szkolnych. Tylko w uzasadnionych przypadkach okres ten można skrócić, jednak nie mniej niż do jednego roku szkolnego. Zasada ta ma zapewnić stabilność zatrudnienia na kierowniczym stanowisku. Z kolei art. 66 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079, dalej: u.p.o.) określa katalog przesłanek, które uzasadniają odwołanie dyrektora. Ustalenie tej listy ma wyeliminować arbitralne rozstrzygnięcia kadrowe organu prowadzącego szkołę. Pozbawienie (natychmiastowe) stanowiska w trakcie roku szklonego może nastąpić w przypadkach szczególnie uzasadnionych. To jedna z przesłanek pozbawienia funkcji, po którą bardzo często sięgają włodarze. Niestety analiza orzeczeń wydanych w omawianym zakresie wskazuje, że podstawa ta jest nadużywana. Tylko bowiem w nielicznych przypadkach sąd zgodził się z organem prowadzącym co do tego, że faktycznie miał miejsce przypadek szczególnie uzasadniony, który upoważniał do odwołania szefa placówki w trakcie roku szkolnego. Co może być podstawą natychmiastowego pozbawienia funkcji kierowniczej w placówce oświatowej - przedstawimy na podstawie najnowszych orzeczeń sądów administracyjnych.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 2 u.p.o. organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce - w przypadkach szczególnie uzasadnionych i po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty - może go z tej funkcji odwołać w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Przepis wskazuje na fakultatywność zastosowania przez włodarza tej przesłanki odwołania. To samo dotyczy decyzji podjętej przez dyrektora w stosunku do wicedyrektora. Z orzecznictwa wynika, że posłużenie się przez ustawodawcę wyrazu „może” oznacza, że zarządzenie o odwołaniu ze stanowiska oparte jest na uznaniu administracyjnym. Nie może być ono jednak dowolne i musi posiadać uzasadnienie, muszą w nim zostać przedstawione okoliczności spełniające przesłankę „przypadku szczególnie uzasadnionego”.