Komu przysługują roszczenia odszkodowawcze w związku z wejściem w życie planu miejscowego

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalane przez gminy są aktami prawa miejscowego - mogą zatem kształtować prawa i obowiązki właścicieli nieruchomości, które znajdują się na danym terenie. I mogą też dla nich wywoływać negatywne skutki finansowe

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.), jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, to właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może żądać od gminy albo od władającego terenem zamkniętym - jeżeli uchwalenie planu lub jego zmiana spowodowane były potrzebami obronności i bezpieczeństwa państwa - odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części. Sposobem realizacji powyższych roszczeń jest także oferta nieruchomości zamiennej, o czym stanowi art. 36 ust. 2 u.p.z.p. - z dniem jej zawarcia inne roszczenia wygasają.

Jednak choć ustawodawca dość precyzyjnie określił roszczenia właściciela nieruchomości w związku z wejściem w życie planu, to trudno wskazać zdarzenia, które kreują takie roszczenia. Oczywiste jest jednak, że musi w ogóle dojść do podjęcia uchwały o planie miejscowym albo uchwały o zmianie już obowiązującego, a skutki tego powodują, iż korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób nie jest możliwe (lub że zostało ograniczone). Co ważne, to właściciel nieruchomości wybiera roszczenie, które zrekompensuje jego szkodę - czy będzie to zapłata odszkodowania (według rzeczywiście poniesionej szkody), czy wykupienie nieruchomości lub jej części. Właściciel może też zaproponować gminie zawarcie umowy zamiany nieruchomości, jednak taka forma realizacji roszczenia jest już całkowicie zależna od woli gminy - takiej formy rekompensaty właściciel nieruchomości na pewno nie będzie mógł dochodzić na drodze sądowej. Rodzaj roszczenia i jego opłacalność dla właściciela nieruchomości należy ustalić w odniesieniu do danego przypadku.