Żłobki z odstępstwami od reguł tylko dla Ukraińców

Specustawa pozwoliła tworzyć placówki opieki nad dziećmi do lat trzech na uproszczonych zasadach - z pominięciem standardów. Jednak będą one mogły przyjmować wyłącznie dzieci uchodźców. Na dodatek wymagania stawiane przez wójta mogą być w każdej gminie całkowicie inne

Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583; dalej: specustawa ukraińska) wprowadza regulacje ułatwiające zakładanie i prowadzenie instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat trzech - czyli żłobków i klubów dziecięcych, jeżeli przeznaczeniem tych instytucji jest opieka nad dziećmi uchodźców z Ukrainy, których pobyt na terenie Rzeczypospolitej został uznany za legalny. Ustawa weszła w życie 13 marca br., a jej rozwiązania obowiązują z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r. Regulacjami tymi mogą być zainteresowane nie tylko gminy, lecz także osoby, które planują uruchomić żłobek lub klub dziecięcy. Choć przepisy pozwalają otwierać placówki z pominięciem niektórych wymagań, m.in. bez spełnienia warunków przeciwpożarowych i sanitarno-lokalowych, to ich analiza wskazuje, że wcale nie oznacza to absolutnej dowolności. Wręcz przeciwnie: ograniczeń jest wiele, m.in. o tym, czy w danym lokalu będzie można urządzić żłobek lub klub dziecięcy, zadecyduje wójt według arbitralnych wymagań, które w każdej gminie mogą być inne, a do takich niespełniających warunków placówek będą mogły uczęszczać wyłącznie dzieci uchodźców.

Jedynie dla przybyszy

Warto zatem zacząć analizę regulacji właśnie od tego, jak ustawa definiuje legalny pobyt osób przybywających z Ukrainy. Przede wszystkim specustawa obejmuje, zgodnie z art. 1 ust. 1, obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium tego kraju w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium RP. Ilekroć w ustawie jest mowa o obywatelu Ukrainy, rozumie się przez to także nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela Ukrainy, o ile przybył on na terytorium RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Zgodnie z kolei z art. 2 ust. 1 ustawy, jeżeli obywatel Ukrainy, który przybył na terytorium RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, wjechał legalnie na terytorium RP w okresie od 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania na terytorium RP, jego pobyt uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r. Należy tu również zwrócić uwagę, że art. 2 ust. 4 zawiera delegację dla Rady Ministrów do ustalenia daty stanowiącej ostatni dzień okresu, w którym legalny wjazd na terytorium RP bezpośrednio z terytorium Ukrainy obywatela Ukrainy deklarującego zamiar pozostania na terytorium RP skutkuje tym, że jego pobyt na tym terytorium jest uznawany za legalny. Dodać trzeba, że najnowsza nowelizacja specustawy, uchwalona przez Sejm 23 marca, która trafiła już do Senatu, ma zlikwidować wymóg bezpośredniości przybycia, co oznacza, że dotyczyć będzie obywateli tego państwa, którzy przybyli np. poprzez Słowację.