Jaka jest księgowa specyfika przedsiębiorstwa osoby fizycznej

Zawsze prowadziłam klientom podatkową księgę przychodów i rozchodów. Jednak nowy klient prowadzący przedsiębiorstwo jako osoba fizyczna (właściciel) zastanawia się nad księgami rachunkowymi. Jakie operacje gospodarcze będą najczęściej wymagały ujęcia w księgach?

Na gruncie prawa bilansowego do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą mają zastosowanie przepisy ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.), jednak pod warunkiem, że siedziby ich firm lub miejsc sprawowania zarządu znajdują się na terytorium Polski oraz ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 mln euro. Zastosowanie ustawy dotyczy także przedsiębiorstw w spadku, obejmujących składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci. Tu jest warunek, że na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku prowadzone były księgi rachunkowe (art. 2 ust. 1 pkt 2 i 2a u.r.).

Osoby fizyczne i przedsiębiorstwa w spadku mogą też dobrowolnie stosować zasady rachunkowości określone ustawą od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 mln euro. Jednak wtedy przed rozpoczęciem roku obrotowego są zobligowane do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym na formularzu PIT-36/PIT-36S, składanym za rok podatkowy, w którym były prowadzone księgi rachunkowe. Jeżeli tego nie zrobią, to ciąży na nich obowiązek prowadzenia - zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o PIT - podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Polityka rachunkowości

W przedsiębiorstwach osób fizycznych zasady (politykę) rachunkowości ustala kierownik jednostki, którym jest właściciel. W przedsiębiorstwach w spadku będzie to zaś zarządca sukcesyjny. A jeżeli nie został on ustanowiony, będzie to osoba, która dokonała zgłoszenia do naczelnika urzędu skarbowego o kontynuowaniu prowadzenia tego przedsiębiorstwa pod firmą zmarłego przedsiębiorcy, tj. małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy lub zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku (art. 3 ust. 1 pkt 6 u.r.). Pamiętać również trzeba, że przepisy nie nakładają na osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (tj. właściciela przedsiębiorstwa osoby fizycznej) konieczności umownego określenia wysokości kapitału podstawowego (tzw. kapitału właściciela) czy też deklarowania przez nią wartości wkładu. Kapitał ten może być zatem kształtowany przez właściciela dowolnie, ulegając zwiększeniom lub zmniejszeniom, zależnie od dokonywanych przez niego wpłat i wypłat środków pieniężnych zdeponowanych na firmowym rachunku bankowym oraz w kasie (może on nawet przyjąć wartość ujemną w sytuacji trwałego wycofania z przedsiębiorstwa środków pieniężnych, np. z tytułu wypłaconej właścicielowi zaliczki na poczet zysku w kwocie przewyższającej wielkość tego kapitału).