Niezakończone umowy budowlane - ujęcie w księgach

Jednostka prowadząca działalność w zakresie umów budowlanych powinna ewidencjonować koszty w układzie kalkulacyjno-rodzajowym. Przyjęte na podstawie protokołu wartości prac budowlanych należy wykazać jako roboty w toku. Wartość robót w toku zwiększają koszty poniesione do momentu końcowego odbioru.

Ewidencja kosztów wyłącznie w zespole rodzajowym jest uważana za system najprostszy, co jednak nie znaczy, że jest on najkorzystniejszy dla przedsiębiorstwa. Koszty rodzajowe w znacznym stopniu utrudniają kontrolę nakładów na wykonanie konkretnych prac (np. budowlanych, montażowych) i stają się problematyczne w przypadku rozliczenia kosztów i przychodów z niezakończonych usług budowlanych. Jednostka, która księguje koszty wyłącznie na kontach zespołu 4, ale wytwarza wyroby lub świadczy usługi, powinna posługiwać się pełnym systemem ewidencji kosztów. Dlatego przyjęcie robót protokołem niekoniecznie musi być zaewidencjonowane na koncie "Roboty w toku". Taka ewidencja wymagana jest przede wszystkim na przełomie roku obrotowego, jeżeli jednostka wycenia produkcję w toku w koszcie wytworzenia. W okresie między przyjęciem robót w toku a ich zakończeniem prawdopodobnie wykonawca ponosi jeszcze dodatkowe koszty. Wartość robót w toku należy więc zwiększyć o te koszty. Najlepiej dokonać tego na podstawie protokołu ostatecznego. Koszty rodzajowe należy przeksięgować na konto "Roboty w toku" poprzez konto "Rozliczenie kosztów". W rezultacie takich księgowań na koniec roku obrotowego konto 490 "Rozliczenie kosztów" zamknie się zerowym saldem, a zatem w rachunku zysków i strat nie wystąpi zmiana stanu produktów.