Ewidencjonowanie kosztów egzekucyjnych u dłużnika

Koszty sądowe - w tym koszty zastępstwa procesowego - zasadniczo nie stanowią u dłużnika kosztów uzyskania przychodu. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy dłużnik zmuszony jest do obrony swoich interesów w wyniku nieracjonalnego działania wierzyciela. Kosztów egzekucyjnych nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów z mocy przepisów o podatku dochodowym. Naliczone przez wierzyciela odsetki od przeterminowanych zobowiązań stanowią koszt podatkowy w dacie ich zapłaty.

Koszty sądowe obejmują wpis, opłatę kancelaryjną, koszty zastępstwa procesowego oraz inne koszty procesu. Poniesione przez samego dłużnika, jak też zwrócone wierzycielowi w wyniku zasądzenia ich przez sąd nie stanowią dla dłużnika kosztów uzyskania przychodów. Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. (oraz art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f.) ich poniesienie nie jest bowiem związane z osiągnięciem przez podatnika przychodu. Takie stanowisko zajmuje Ministerstwo Finansów w piśmie z 23 października 1995 r. (nr PO 3/722-459/95). Na jego podstawie utrwalił się pogląd, prezentowany przez organy skarbowe, że koszty sądowe nie stanowią u dłużnika kosztów uzyskania przychodu (obecnie z interpretacji organów skarbowych wynika, że podstawą do zaliczenia kosztów sądowych do kosztów podatkowych nie może być jedynie status w sprawie sądowej - dłużnik czy wierzyciel - ale także zasadność procesu, o czym piszemy w dalszej części tekstu). Potwierdzenie stanowiska Ministerstwa Finansów można znaleźć także w interpretacji indywidualnej z 1 grudnia 2009 r. (nr IBPBI/2/423-1037/09/BG), wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach: "W analizowanej sytuacji" (egzekucja komornicza nieuregulowanych wobec kontrahentów zobowiązań na podstawie wyroku sądowego - red.) "spółka nie wywiązywała się ze swoich zobowiązań wobec dostawców, a koszty sądowe zasądzone były w związku z niewykonaniem przez wnioskodawcę zobowiązań. Zatem należy uznać, iż koszty sądowe poniesione przez wnioskodawcę nie pozostawały w związku z uzyskiwanymi przychodami i nie miały na celu zachowania źródła przychodów. Poniesione wydatki, jakimi są koszty sądowe obejmujące zwrot opłat i kosztów sądowych, zastępstwa procesowego, nie przyczyniły się w żaden sposób do uzyskanego przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej. Nie były to również normalne koszty funkcjonowania wnioskodawcy. Zasądzone koszty były efektem niewykonania zobowiązań wobec dostawców. Wydatki te nie spełniają więc warunku kosztów poniesionych w celu zachowania oraz zabezpieczenia źródła przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., albowiem były one następstwem niewykonania przez Wnioskodawcę ciążących na nim zobowiązań".