VAT od odszkodowań za bezumowne korzystanie z rzeczy lub nieruchomości

Elżbieta Rogala

W sytuacji gdy pomiędzy stronami - ani wyraźnie, ani dorozumianie - nie została zawarta jakakolwiek umowa ani też nie została przedłużona dotychczasowa umowa lub dotychczasowa wygasła, mamy do czynienia ze stanem braku porozumienia wyrażającego wolę zawarcia umowy i w rezultacie ze stanem braku świadczenia czynności w jej ramach. Z tego powodu, a także z powodu każdego innego niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania cywilnoprawnego podmioty mogą ponieść określone straty lub nie uzyskać określonych korzyści. Chroniąc się przed tego rodzaju stratami czy brakiem korzyści, podmioty tak starają się zawierać umowy, aby było możliwe z tego powodu wynagrodzenie stanowiące ekwiwalent za straty lub utracone korzyści. Przy braku takiej umowy, każdy na ogólnych zasadach może dochodzić ochrony swojej własności. Ochrona taka, którą zapewnia wynagrodzenie (ekwiwalent) za straty lub utracone korzyści, najczęściej jest odszkodowaniem w sensie cywilnoprawnym. Wynagrodzeniem takim mogą być również kary umowne, odsetki karne, kaucje itp. Zdarza się, i to wcale nierzadko, że ktoś korzysta z cudzej rzeczy bezprawnie, nielegalnie, bez jego zgody i bez żadnej zawartej w tym celu umowy.

W niniejszym artykule zostanie omówione właśnie tego rodzaju odszkodowanie wynikające z roszczenia do zapłaty określonej kwoty pieniężnej, które przysługuje właścicielowi rzeczy lub nieruchomości i wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z jego rzeczy lub nieruchomości. Żądanie odszkodowania to inaczej roszczenie pieniężne obejmujące kompensatę utraconych korzyści.

Czym jest bezumowna czynność

Bezumowna czynność jest to czynność, co do której pomiędzy jej stronami nie została zawarta żadna umowa (porozumienie) wyrażająca wolę jej świadczenia. Chodzi tu o czynność nieopartą na tytule prawnym, wskazującym obowiązek dostawy towarów lub obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. Bezumowność oznacza, iż do danej czynności dochodzi wbrew woli właściciela rzeczy lub nieruchomości. Ma to najczęściej miejsce w sytuacji, gdy pomiędzy właścicielem a korzystającym bezumownie z rzeczy (nieruchomości) nie istnieje żaden stosunek prawny (umowa), w ramach którego miałyby być spełnione świadczenia wzajemne.