Urlopy pracownicze

Prawo do płatnych urlopów wypoczynkowych stanowi szczególne uprawnienie pracownicze zagwarantowane ustawą zasadniczą - Konstytucją. Zasady realizacji tego prawa określają przepisy kodeksu pracy i innych ustaw oraz aktów wykonawczych wydanych z upoważnienia ustawowego. Kodeksowe unormowania kwestii urlopów wypoczynkowych nie naruszają deklaracji oraz gwarancji zawartych w szczególności w Konwencji nr 132 Międzynarodowej Organizacji Pracy z 24 czerwca 1970 r. w sprawie corocznych płatnych urlopów wypoczynkowych; Europejskiej Karcie Społecznej sporządzonej w Turynie 18 października 1961 r., zmienionej protokołem zmieniającym Europejską Kartę Społeczną, sporządzonym w Turynie 21 października 1991 r. - w zakresie ratyfikowanym przez stronę polską, a także Dyrektywie 93/104 z 23 listopada 1993 r. w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy, znowelizowanej dyrektywą Parlamentu Europejskiego Rady 2000/34 z 22 czerwca 2000 r. Przy spełnieniu warunków określonych przepisami prawo do urlopu jest podmiotowym prawem pracowniczym i przysługuje wszystkim pracownikom niezależnie od rodzaju wiążącego ich z pracodawcą stosunku pracy: umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę, bez względu na wymiar zatrudnienia.

Przepisy kodeksu pracy, a także innych ustaw i aktów wykonawczych nie definiują pojęcia „urlop wypoczynkowy”, jednakże urlopem wypoczynkowym określa się przysługujący pracownikowi coroczny, nieprzerwany okres płatnego zwolnienia od pracy, w celu realizacji prawa do odpoczynku.

Z wyłączeniem odrębności dotyczących nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego przez pracowników podejmujących pracę po raz pierwszy, prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym (zob. art. 153 k.p.). Urlop wypoczynkowy powinien być nieprzerwany, wymóg ten należy pojmować z uwzględnieniem regulacji prawnych dopuszczających możliwość wykorzystania urlopu w częściach, z których co najmniej jedna nie może być krótsza niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Inicjatywa podzielenia urlopu na części przysługuje wyłącznie uprawnionemu pracownikowi. Pracodawca nakłaniający pracowników do wykorzystywania urlopu wypoczynkowego w kilku częściach dopuszcza się naruszenia przepisów prawa pracy.