Kary umowne i odszkodowania

Zapłacone przez podatnika kary umowne i odszkodowania często stają się przedmiotem sporów z organami podatkowymi. Spór ten dotyczy możliwości zaliczenia tego rodzaju wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są w tym przypadku analogiczne (odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 22 i art. 23 ust. 1 pkt 19). Stanowią one, że nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,

• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,

• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Obowiązek zapłaty odszkodowania wynika z art. 471 kodeksu cywilnego. W myśl tego przepisu dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Natomiast instytucja kary umownej uregulowana została w art. 483 kodeksu cywilnego. Przepis ten dopuszcza umowne zastrzeżenie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy będącej karą umowną. Należy jednak pamiętać, że dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.