Dochody z nieujawnionych źródeł

Artykuł 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.), zwanej dalej u.p.d.o.f., przewiduje, iż opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody osiągane przez osoby fizyczne. Każda osoba fizyczna, która osiąga dochody podlegające opodatkowaniu, jest zobowiązana do wykazania (ujawnienia) swoich dochodów i odprowadzenia od nich należnego podatku. W u.p.d.o.f. przewidziano także możliwość opodatkowania dochodów, których źródła nie zostaną ujawnione przez osoby fizyczne. W art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f. został ustalony sposób obliczenia przychodów, które pochodzą ze źródeł nieujawnionych, oraz przychodów, które nie znajdują pokrycia w źródłach ujawnionych przez podatnika. Wysokość takich przychodów ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia. Badaniu podlegają również wydatki i wartość mienia zgromadzonego w latach poprzednich, które pochodzą z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. Taki mechanizm przyjęty w ustawie podatkowej jest szczególnym trybem ustalania przychodu dla celów opodatkowania.

Na gruncie przepisów u.p.d.o.f. można wyodrębnić dwa rodzaje tzw. nielegalnych przychodów. Są to przychody, które pochodzą ze źródeł nieujawnionych, oraz przychody, które nie mają pokrycia w ujawnionych źródłach. Ustawa nie wskazuje jednak, co należy rozumieć przez te pojęcia. Należy zatem przyjąć, że przychody ze źródeł nieujawnionych wystąpią wówczas, gdy podatnik lub płatnik mimo ciążącego na nim ustawowego obowiązku podatkowego nie dokona zgłoszenia istnienia określonego źródła przychodów. O przychodach, które nie znajdują pokrycia w ujawnionych źródłach, można mówić wówczas, gdy podatnik będzie informował organy podatkowe o swoich źródłach przychodów, lecz jego zamożność nie znajdzie odzwierciedlenia w danych wykazanych w deklaracjach podatkowych lub przychodach zwolnionych od podatku. Podatnik, który zapomni ująć w rocznym zeznaniu podatkowym jakiegokolwiek przychodu, od którego płatnik pobrał zaliczkę na podatek, a fakt ten zostanie ujawniony przez organ podatkowy, uzyskanych środków finansowych nie będzie mógł uznać jako przychodów ze źródeł nieujawnionych. Jeżeli podatnik pracował nielegalnie, a pracodawca nie wpłacał zaliczek na podatek na rachunek urzędu skarbowego, to ujawnienie tego faktu przez organ podatkowy spowoduje potraktowanie takiego przychodu jako źródła nieujawnionego.