Samochód w prawie podatkowym

Samochód osobowy jest bardzo specyficznym środkiem trwałym, który często wykorzystywany jest przez podatników na ich prywatne potrzeby (mimo że jest własnością firmy i powinien służyć jedynie celom służbowym). Tak więc, wszelkie ograniczenia mają na celu eliminowanie takich sytuacji.

Definicja samochodu osobowego zawarta jest w art. 16 ust. 3a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.) oraz w art. 23 ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.). Jej brzmienie w obu ustawach jest takie same. Przez samochód osobowy rozumie się każdy samochód, który nie posiada homologacji producenta lub importera wymaganej dla samochodów innych niż osobowe oraz którego dopuszczalna ładowność nie przekracza 500 kilogramów. Podobnie jak powyższa definicja, także pozostałe rozwiązania w podatkach dochodowych - od osób fizycznych i osób prawnych - są jednolite. Zasady te zostaną więc omówione na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.), a odpowiadające im przepisy dotyczące osób fizycznych przedstawione są w tabeli na str. 24.

Samochód - jak prawie każdy środek trwały - podlega amortyzacji. Zgodnie z ogólnymi zasadami wartością początkową jest cena nabycia. Podczas ustalania wartości początkowej samochodu osobowego należy pamiętać, że w tym przypadku podatnik nie ma prawa odliczenia VAT. Oznacza to, że wartość początkową stanowi cena brutto (z VAT-em) samochodu. Wynika to z brzmienia art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn.zm.). Zgodnie z tym przepisem obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg, z wyjątkiem przypadków, gdy odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie na podstawie umów leasingu tych samochodów stanowi przedmiot działalności podatnika. Przepis ten został uzupełniony w rozdziale 6 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 27, poz. 268). Zgodnie z § 10 ust. 3 podatnikom nabywającym samochody inne niż osobowe, które nie posiadają homologacji producenta lub importera wymaganej dla tego rodzaju samochodów, nie przysługuje prawo obniżenia podatku należnego, oraz do zwrotu różnicy podatku, o kwotę podatku naliczonego związanego z nabyciem tych samochodów. Konieczność zamieszczenia powyższego zapisu w rozporządzeniu wynika z braku definicji - dla potrzeb podatku od towarów i usług - samochodu osobowego.