14 dni urlopu wypoczynkowego. Prawo czy obowiązek pracownika?

Urlop wypoczynkowy to podstawowe i niezbywalne prawo każdego pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem pracy, co najmniej jedna część urlopu powinna obejmować 14 kolejnych dni kalendarzowych. W praktyce jednak wciąż pojawiają się wątpliwości - czy pracodawca może odmówić udzielenia takiego urlopu, a pracownik – zrezygnować z jego wykorzystania?

Ustalanie wymiaru i udzielanie urlopów wypoczynkowych – odpowiedzi na 10 pytań z praktyki »

Urlop wypoczynkowy - zasady udzielania

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. W zależności od stażu pracy, w przypadku osoby zatrudnionej na cały etat, wynosi on 20 albo 26 dni. Wyjątek od tej zasady dotyczy roku kalendarzowego, w którym zatrudniony podjął pracę po raz pierwszy. Wówczas urlop nalicza mu się proporcjonalnie w kolejnych miesiącach. Podobnie jest w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia w trakcie roku. Wówczas pracownikowi przysługuje urlop proporcjonalny do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.

Przepisy co do zasady zobowiązują pracodawcę do udzielenia urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym prawo do urlopu zostało nabyte. W konsekwencji pracodawca jest zobowiązany w każdym roku kalendarzowym tak organizować pracę, aby każdy pracownik mógł skorzystać z uprawnień urlopowych w pełnym wymiarze, w roku, w którym nabył prawo do urlopu. Niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego pracodawca powinien udzielić pracownikowi najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Podział urlopu na części

Pracownik ma prawo do nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że powinien on wykorzystać cały przysługujący mu urlop wypoczynkowy na dany rok w jednej części. Od tej zasady przewidziano wyjątek, zgodnie z którym na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych - zgodnie z art. 162 Kodeksu pracy. Przepis ten ustanawia zasadę udzielania całego urlopu wypoczynkowego w jednym ciągu oraz wyjątek od tej zasady, oparty na wniosku pracownika, dotyczący podziału urlopu na części z zastrzeżeniem, że jedna część wypoczynku powinna trwać nieprzerwanie 14 dni kalendarzowych.

Mimo ustanowionych w Kodeksie pracy zasad udzielania urlopu wypoczynkowego wciąż występują przypadki, że pracodawca nie wyraża zgody na udzielenie pracownikom urlopu wypoczynkowego w wymiarze 14 kolejnych dni kalendarzowych. Bywają również sytuacje, że to pracownicy nie widzą potrzeby wykorzystywania urlopu w większym wymiarze.

Inaczej jest w sytuacji, gdy pracodawca nagminnie odmawia pracownikowi udzielenia na jego wniosek urlopu wypoczynkowego w wymiarze 14 dni. Inspektor pracy może wówczas skierować do pracodawcy polecenie lub wystąpienie pokontrolne wskazujące potrzebę usunięcia stwierdzonych naruszeń. Pracodawca nie może zmusić pracownika do wzięcia urlopu w określonym terminie, ale jednocześnie nie może uniemożliwiać mu skorzystania z tego prawa.

Źródło: INFORLEX/PIP

Oprac. Katarzyna Bogucka