Wyznaczenie schronów – nowe obowiązki i uprawnienia JST

Te szczególne, nowe uprawnienie daje organom JST ustawa z 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (dalej: u.o.l.o.c.), która weszła w życie 1 stycznia 2025 r. Są one związane z wdrażanym przez ten akt nowym systemem „ewidencji, utrzymywania i budowania schronów i ukryć doraźnych na potrzeby ludności”. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w uzasadnieniu do projektu ustawy wskazało, że „organy ochrony ludności, na obszarze swojej właściwości miejscowej, mają zaplanować niezbędną liczbę i pojemność obiektów zbiorowej ochrony, uwzględniając w szczególności liczbę ludności przebywającą na danym obszarze oraz przewidywane rodzaje zagrożeń”. Nowe przepisy to wyzwanie nie tylko dla samorządów, lecz także dla właścicieli nieruchomości, które mają potencjał do zorganizowania w nich schronów i ukryć dla ludności cywilnej.

Zarządzenie organu

Przede wszystkim wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda będą mogli uznać za budowle ochronne obiekty budowlane znajdujące się w ich władaniu lub we władaniu podległych im jednostek organizacyjnych. W myśl art. 86 ust. 1 u.o.l.o.c. mogą oni wyznaczyć takie budynki w drodze zarządzenia, w którym trzeba zapisać postanowienie o obowiązku udostępnienia budowli ochronnej na cele ochrony ludności. Zarządzenie o uznaniu za budowlę ochronną może dotyczyć również planowanego obiektu budowlanego. Obiektowi budowlanemu uznanemu za budowlę ochronną może być nadany status schronu lub ukrycia oraz kategoria odporności. Ustawa wprowadza przy tym w art. 83 ust. 2 u.o.l.o.c. definicje obu rodzajów obiektów.

I tak:

• schron to zaliczony do budowli ochronnych obiekt budowlany albo część obiektu budowlanego o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, wyposażony w urządzenia filtrowentylacyjne lub pochłaniacze regeneracyjne;
• ukrycie to zaliczony do budowli ochronnych obiekt budowlany albo część obiektu budowlanego, o konstrukcji niehermetycznej.

Jednak nie tylko budynki znajdujące się we władaniu JST lub podległych im jednostek organizacyjnych mogą zostać uznane za budowle ochronne. Nowa ustawa pozwala nadać taki status także obiektom należącym np. do osób prywatnych lub do spółek. W tym celu ustawodawca dał gminom specjalne uprawnienia. Możliwe są przy tym dwie ścieżki postępowania: na mocy porozumienia i w drodze decyzji administracyjnej.