Interpretacja indywidualna z dnia 16 grudnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.819.2024.1.JK3

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 października 2024 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek z 8 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej obowiązków płatnika.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Są Państwo spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (…) (KRS: (…), dalej: „Wnioskodawca”. Zatrudniali Państwo Panią B.B. (dalej: „Pracownik”) na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z dnia 2 stycznia 2008 r. (zmienioną aneksami lub/i porozumieniami zmieniającymi z dnia 2 stycznia 2008 r., 20 lutego 2009 r., 29 czerwca 2010 r., 20 września 2010 r., 16 czerwca 2011 r., 28 sierpnia 2015 r., 12 lutego 2016 r., 22 lutego 2017 r., 22 listopada 2017 r., 26 lutego 2018 r., 1 kwietnia 2018 r., 25 lutego 2019 r., 16 lipca 2019 r., 25 marca 2021 r., 7 marca 2022 r., 17 sierpnia 2022 r. oraz wypowiedzeniem zmieniającym z dnia 25 lipca 2022 r. (dalej: „Umowa”)), ostatnio na stanowisku Kierownika (...).

W dniu 11 września 2023 r. złożyli Państwo Pracownikowi oświadczenie o rozwiązaniu Umowy za wypowiedzeniem na podstawie art. 30 § 1 pkt 2) w zw. z art. 32 § 1 i § 2 oraz art. 36 § 1 pkt 3) Kodeksu pracy tj. z przyczyn leżących po stronie Pracownika, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynął 31 grudnia 2023 r.

W odpowiedzi na dokonane wypowiedzenie Umowy przez Państwa, Pracownik w dniu 26 września 2023 r. złożyła odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę - pozew o odszkodowanie - do sądu pracy - tj. Sądu Rejonowego (…) w (…), przed którym postępowanie toczyło się pod sygnaturą akt: (…).

W złożonym przez Pracownika odwołaniu (pozwie) wartość przedmiotu sporu została oznaczona na kwotę 29.100,00 zł (słownie: dwadzieścia dziewięć tysięcy sto złotych 00/100) jako odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego i naruszającego przepisy o wypowiadaniu umów o pracę stanowiące równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia Pracownika wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zwrotem kosztów postępowania.

W odpowiedzi na pozew (odwołanie) z 18 grudnia 2023 r. zakwestionowali Państwo w całości stanowisko Pracownika, a następnie wnieśli Państwo o oddalenie powództwa przez Sąd.

Na rozprawie w dniu 9 lipca 2024 r. została zawarta przed Sądem ugoda sądowa pomiędzy powodem (Pracownikiem) a pozwanym (Państwem). W treści ugody sądowej obie strony (tj. Państwo oraz Pracownik) zgodnie postanowiły w szczególności, że zapłacą Państwo Pracownikowi kwotę 14.550,00 zł brutto tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, w terminie 3 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania w tej sprawie o sygn. akt: (…) (pkt 1 ugody sądowej). Ponadto, pkt 4 ugody sądowej strony oświadczyły, że zapłata przez Państwa na rzecz Pracownika wskazanej w pkt 1 ugody sądowej kwoty tj. 14.550 zł brutto, wyczerpuje roszczenia Pracownika objęte tym postępowaniem w sprawie o sygn. akt (…). Ponadto, w pkt 6 ugody sądowej obie strony oświadczyły, że ugoda jest dla nich w pełni zrozumiała i jest zgodna z ich wolą.

W treści ugody sądowej wskazano, że zapłata kwoty 14.550,00 zł brutto następuje „tytułem odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę”. Wysokość kwoty zawartej ostatecznie w ugodzie sądowej ustalono w drodze negocjacji pomiędzy Państwem a Pracownikiem. Wypłacili Państwo Pracownikowi odszkodowanie w ustalonym w ugodzie sądowej terminie tj. w dniu 1 sierpnia 2024 r. w kwocie 12.834,00 zł, tj. pomniejszone o zaliczkę na podatek dochodowy w kwocie 1716 zł (koszty uzyskania wyniosły 250 zł).

Pracownik wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (…) w (…) z wnioskiem egzekucyjnym w przedmiocie egzekucji kwoty 1.716 zł stanowiących ww. kwotę zaliczki na podatek dochodowy Pracownika, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, a także kosztami zastępstwa w egzekucji. W konsekwencji powyższego, postanowieniami z 6 września 2024 r. ww. Komornik Sądowy zajął wierzytelność pieniężną z tytułu zwrotu lub nadpłaty podatku, a także zajął Państwa rachunek bankowy. Ostatecznie, wskazana przez Pracownika kwota 1.716 zł (stanowiąca wysokość kwoty przeznaczonej na zaliczkę na podatek dochodowy Pracownika) wraz z odsetkami oraz kosztami egzekucji, w tym kosztami zastępstwa w egzekucji, została w całości wyegzekwowana od Państwa, przy czym Komornik z wyegzekwowanej kwoty 1.716 zł również dokonał odliczenia zaliczki na podatek dochodowy.

Nie zgadzają się Państwo ze stanowiskiem Pracownika oraz w całości kwestionują Państwo podstawę wszczęcia przez Pracownika postępowania egzekucyjnego o zapłatę ww. kwoty 1.716 zł, którego wszczęcie, Państwa zdaniem, było w całości bezpodstawne.

W Państwa ocenie odszkodowanie ustalone w ugodzie sądowej stanowi „rekompensatę” za wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy z Pracownikiem i w tym znaczeniu powinno być rozumiane, jako szkoda w postaci „utraconych korzyści”, a nie „szkoda rzeczywista”.

Co ważne, zasadniczo tożsamy (lub co najmniej bardzo zbliżony) stan faktyczny, jak do przedstawionego w niniejszym wniosku, był przedmiotem rozpoznania interpretacji indywidualnej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z 11 maja 2023 r., znak 0113-KDlPT2-3.4011.151.2023.2.GG.

Pytanie

Czy w tej sytuacji odszkodowanie ustalone od Państwa na rzecz Pracownika przed Sądem na podstawie zawartej ugody sądowej należało opodatkować, a tym samym czy byli Państwo zobowiązani pobrać i odprowadzić za Pracownika zaliczkę na podatek dochodowy od kwoty ustalonego w ugodzie sądowej odszkodowania?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, w przedstawionym w niniejszym wniosku stanie faktycznym, otrzymane na podstawie ugody sądowej odszkodowanie należy uznać za przychód Pracownika ze stosunku pracy, które to odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, tj. ustalić, że kwota odszkodowania nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3) i 3b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym Państwo, jako płatnik zaliczki na podatek dochodowy, zobowiązani byliście ustaloną na rzecz Pracownika w ugodzie sądowej kwotę odszkodowania pomniejszyć do wypłaty o pobraną zaliczkę na podatek dochodowy. Między innymi dlatego też w ugodzie sądowej została określona kwota odszkodowania brutto.

Swoje stanowisko opierają Państwo zasadniczo, na następujących ustaleniach:

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (t.j. z dnia 9 lutego 2024 r., Dz.U. z 2024 r. poz. 226), dalej: „Ustawa”: Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Następnie, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy, określony został katalog otwarty kategorii przychodów, którymi mogą być więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Innymi słowy, do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego (pracownika) świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy, tj. nie wyłączając również m. in. odszkodowania wypłaconego pracownikowi lub byłemu pracownikowi, jeżeli łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy wygasł (został rozwiązany). Powyższe prowadzi do wniosku, że odszkodowania takie (wynikające z roszczeń mających umocowanie w prawie pracy), stanowią przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy - w zależności od oceny poszczególnych przesłanek opodatkowany lub zwolniony od podatku.Wobec powyższego, przechodząc do analizy art. 21 ustawy wskazać należy, że artykuł ten określa zasadniczo liczne zwolnienia przedmiotowe od podatku, w tym (w zakresie istotnym dla przedstawionego w niniejszym wniosku stanu faktycznego) - stosownie do ust. 1 pkt 3) tego artykułu - co do otrzymanych przez podatnika odszkodowań i zadośćuczynień, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a) - g) tego artykułu.

Jak słusznie wskazuje się w piśmiennictwie, zwolnienie przedmiotowe określone w art. 21 ust. 1 pkt 3) ustawy nie obejmuje zatem wszelkich odszkodowań, ale tylko tych, których wysokość lub zasady zostały określone „wprost” w przepisach prawa, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w tym artykule.

Zgodnie z art. 30 § 1 pkt 2 ustawy - Kodeks pracy: Umowa o pracę rozwiązuje się przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem). Z kolei stosownie do treści art. 45 § 1 w zw. z art. 47(1) Kodeksu pracy, odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę, o którym mowa w art. 45 Kodeksu pracy, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Skoro tak, to należy uznać, że określone w ugodzie sądowej świadczenie pieniężne wypłacone Pracownikowi przez Państwa nie jest odszkodowaniem, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy - ponieważ kwota 14.550,00 zł brutto została określona w wyniku swobodnych negocjacji obu stron, tj. Państwa i Pracownika.

Otrzymana w ramach ugody sądowej i tak ustalona kwota nie korzysta zatem ze zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3) Ustawy, ponieważ nie spełnia jednego z trzech koniecznych warunków opisanych w tym przepisie (pomimo, że jest odszkodowaniem i została otrzymana na podstawie ugody sądowej), tj. jej wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw (kwota powstała w wyniku negocjacji stron przy zawieraniu przed Sądem ugody sądowej).

Idąc jednak dalej, należy ocenić, czy przedmiotowa kwota odszkodowania nie korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy, zgodnie z którym: wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jakkolwiek ustawodawca nie uregulował definicji odszkodowania, tak na gruncie prawa cywilnego (do którego należy odwoływać się poprzez art. 300 Kodeksu pracy), za odszkodowanie przyjmuje się świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Nawiązując zatem do poglądów wyrażanych w doktrynie prawa cywilnego oraz orzecznictwie (m.in. wyrok WSA w Lublinie z 16 marca 2022 r., I SA/Lu 584/21, Legalis) wskazuje się, że szkoda ta oznacza uszczerbek, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych prawem. Obowiązek naprawienia szkody czy też zadośćuczynienia krzywdzie może wynikać z czynów niedozwolonych, niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a także, w pewnych wypadkach z umowy (w sytuacji, w której określony podmiot zobowiązuje się do naprawienia szkody wyrządzonej poszkodowanemu, jak ma to miejsce w przypadku umowy ubezpieczenia). Odszkodowanie jest nierozerwalnie związane z pojęciem szkody. Oznacza wszelkie świadczenia polegające na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, który następuje w majątku poszkodowanego bez jego zgody. Świadczenie takie spełniać ma przede wszystkim funkcję kompensacyjną, a więc ma na celu przywrócenie w majątku poszkodowanego stanu sprzed naruszenia przez zdarzenie wyrządzające szkodę. Zatem brak szkody uniemożliwia potraktowanie otrzymanego świadczenia jako odszkodowania.

W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05 wskazano, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie.

Na podstawie ww. przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia podlega zatem odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych (nie ma w tym wypadku mowy o szkodzie rzeczywistej, a więc uszczerbku w majątku poszkodowanego, którą należy wyrównać).

Innymi słowy, kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody sądowej w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego, której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować Pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę, które Pracownik otrzymywałby, gdyby stosunek pracy dalej trwał. Tego rodzaju rekompensaty nie należy jednak mylić ze świadczeniem z tytułu niewypłaconych zaległych świadczeń.

Mając powyższe na uwadze, odszkodowanie wypłacone w tej sprawie Pracownikowi przez Państwa miało więc tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki Pracownik mógłby otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy o pracę nie doszło. Wypłacone Pracownikowi przez Państwa odszkodowanie dotyczy zatem korzyści (w postaci miesięcznego, umówionego wynagrodzenia), które Pracownik mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody. Tym samym, wypłacona Pracownikowi przez Państwa kwota odszkodowania, Państwa zdaniem, nie korzysta również (tj. poza przesłanką z art. 21 ust. 1 pkt 3) ustawy) ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy.

W związku z powyższym byli Państwo zobowiązani, jako płatnik tego podatku, obliczyć, pobrać, a następnie odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w kwocie 1716 zł, od uzgodnionego na rzecz Pracownika odszkodowania na mocy ugody sądowej w łącznej kwocie 14.550,00 zł brutto.

Podsumowując kwota wypłaconego Pracownikowi przez Państwa odszkodowania na postawie ugody sądowej nie podlega zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3) oraz 3b) ustawy.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w cytowanej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Wyszczególnienia źródeł przychodów osiągniętych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Należy zauważyć, że użyty w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrot „w szczególności” oznacza, że wymieniane kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Ponadto treść tego przepisu wskazuje, że do przychodów pracownika zaliczyć należy praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia, które mógł on otrzymać od pracodawcy. Są nimi bowiem nie tylko wynagrodzenia, czyli świadczenia wprost wynikające z zawartej umowy o pracę, ale również wszystkie inne przychody (świadczenia), niezależnie od podstawy ich wypłaty, jeżeli w jakikolwiek sposób wiążą się z faktem wykonywania pracy. Analiza powyższego przepisu prowadzi do wniosku, że podstawą nabycia prawa m.in. do odszkodowania wypłaconego pracownikowi lub byłemu pracownikowi jest łączący lub uprzednio łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem odszkodowania takie stanowią przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony od podatku.

Na podmiocie dokonującym wypłaty powyższego odszkodowania ciążą obowiązki płatnika, wynikające z art. 32 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym:

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).

Przepis art. 30 § 1 pkt 1 ustawy Kodeks pracy stanowi, że:

Przepis art. 30 § 1 pkt 2 ustawy Kodeks pracy stanowi, że:

Według art. 45 § 1 ww. ustawy:

Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu (art. 45 § 2 ww. ustawy).

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 ww. ustawy:

W związku z tym należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie pieniężne wypłacone pracownikowi nie jest odszkodowaniem, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, przedmiotowe świadczenie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie ww. artykułu.

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Zauważyć należy, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania, czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jak wynika bowiem z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2011 r., sygn. akt SK 62/08, jeśli określony sposób rozumienia przepisu ustawy utrwalił się już w sposób oczywisty, a zwłaszcza jeśli znalazł jednoznaczny i autorytatywny wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego, bądź Naczelnego Sądu Administracyjnego, to należy uznać, że przepis ten – w praktyce swego stosowania – nabrał takiej właśnie treści. Jednocześnie, względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).

Odwołując się zatem, do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W Kodeksie cywilnym, świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a co za tym idzie jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania, bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

Powyższe regulacje, mają również zastosowanie do przepisów prawa pracy, choć w ograniczonym zakresie. Jak stanowi bowiem art. 300 Kodeksu pracy, w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Powyższe oznacza, że przepisy Kodeksu cywilnego wybrane do zastosowania w prawie pracy (stosunku pracy) nie mogą się sprzeciwiać ogólnym normom prawa pracy, mającym podstawowe znaczenie dla regulacji stosunków pracy.

Przepisy Kodeksu pracy posługują się terminami „odszkodowanie” oraz „zadośćuczynienie” w odniesieniu do konkretnych świadczeń pracowniczych, do których uprawniony jest pracownik lub były pracownik (np. w art. 18^3d, art. 36¹ § 2, art. 45, art. 56, art. 94³ § 3, art. 99, art. 101² Kodeksu pracy).

W kontekście rozwiązania umowy o pracę, ustawodawca przewiduje odszkodowanie, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę (art. 45 Kodeksu pracy), przepisy o wypowiadaniu warunków pracy i płacy (art. 45 w zw. z art. 42 § 1 Kodeksu pracy), bądź rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie (art. 56 Kodeksu pracy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 47¹ Kodeksu pracy:

Stosownie do art. 58 Kodeksu pracy:

Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą w Kodeksie pracy oraz Kodeksie cywilnym, pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie pracownikowi skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez pracodawcę. Potwierdza to wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt SK 18/05, w którym Trybunał Konstytucyjny uznał, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę nie jest odszkodowaniem sensu stricto, lecz sui generis świadczeniem majątkowym, pełniącym funkcję sankcji (ustawowej kary pieniężnej) wobec pracodawcy za bezprawne działanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się również, że odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy lub bezprawnego wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy nie pozostaje w żadnej relacji do ewentualnej szkody, co oznacza, że przysługuje za samo bezprawne działanie pracodawcy, niezależnie od tego, czy jakakolwiek szkoda po stronie pracownika powstała. Odszkodowania takie traktowane są bowiem jak szczególny rodzaj odszkodowania ustawowego, należnego bez względu na to, czy pracownik – na skutek niezgodnego z prawem postępowania pracodawcy – poniósł szkodę w ogóle, lub poniósł ją w większym lub mniejszym rozmiarze, niż odszkodowanie przysługujące w kwocie z góry określonej w przepisach Kodeksu pracy. W judykaturze przypisuje się zresztą temu odszkodowaniu charakter kompensacyjno-sankcyjny, wynikający z unormowania zabezpieczającego pracownika przed bezprawnym działaniem pracodawcy.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego stwierdzić należy, że podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowych osób fizycznych, jest jego odszkodowawczy charakter. Jak już wcześniej wskazano, w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, czy odszkodowania, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują (generalnie) przepisy art. 361 i 363 Kodeksu cywilnego. Wypłata odszkodowania jest konsekwencją wystąpienia szkody.

Należy podnieść, że nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w prawomocnym wyroku z 13 lutego 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 1008/18, wskazuje, że: „(…) Nazwanie świadczenia odszkodowaniem nie oznacza, że obiektywnie posiada ono taki charakter i zawiera się w pojęciu odszkodowania lub zadośćuczynienia korzystającego ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. Skoro bowiem odszkodowanie jest świadczeniem, którego zasadniczym celem jest naprawienie wyrządzonej szkody, która nastąpiła wbrew woli uprawnionego, natomiast zadośćuczynienie jest świadczeniem z tytułu wyrządzonej szkody niematerialnej (krzywdy), to nie można przyjąć, że uzyskane przez skarżącego świadczenie wypełnia cechy tak rozumianego odszkodowania lub zadośćuczynienia (…)”.

Wyżej wymienione przepisy zwalniają od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego:

Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody w rozumieniu ww. przepisu, której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę.

Zatem, odszkodowanie to ma więc tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki pracownik mógłby otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy nie doszło. Wypłacone pracownikowi odszkodowanie dotyczy korzyści, które pracownik mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody.

Tym samym, wypłacona pracownikowi kwota odszkodowania nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowując, stwierdzić należy, że kwota wypłaconego przez Państwa pracownikowi odszkodowania zasądzona na postawie ugody sądowej nie podlega zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wypłacona pracownikowi kwota pieniężna na podstawie ugody sądowej, nazwana przez strony odszkodowaniem, stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu tym podatkiem, ponieważ wypłata świadczenia miała swe źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy. Wskazać należy, że gdyby tego stosunku pracy nie było – pracownik nie miałby podstaw prawnych występować z roszczeniem przeciwko pracodawcy w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pracownika, wskutek czego przed Sądem Pracy zawarto ugodę.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że byli Państwo zobowiązani, jako płatnik, obliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłaconego pracownikowi odszkodowania.

Zatem Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosujecie się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).