Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 27 listopada 2024 r., sygn. II SA/Gl 727/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Stanisław Nitecki (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Grzegorz Dobrowolski, Sędzia WSA Wojciech Gapiński, Protokolant Monika Rał, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 listopada 2024 r. sprawy ze skargi E. K., K. K. (K.) na akt Śląskiego Ośrodka Adopcyjnego w Katowicach z dnia 29 lutego 2024 r. nr 10/2024 w przedmiocie negatywnej opinii kwalifikacyjnej o kandydatach do przysposobienia dziecka oddala skargę.

Uzasadnienie

W dniu 29 lutego 2024 r. [...] Ośrodek Adopcyjny w K. - Oddział do Spraw Adopcji i Wspierania Rodziny w B., działając na podstawie art. 172a ust. 1 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2024 r., poz. 177) wydał kandydatom do przysposobienia dziecka - E. K. i K. K. (dalej jako strony lub skarżący) negatywną opinię kwalifikacyjną. W uzasadnieniu tej opinii organ administracyjny zaprezentował analizę okoliczności sprawy przez pryzmat kryteriów wymienionych w powołanym wyżej przepisie. W tym zakresie, w pierwszej kolejności odniósł się do spełnienia przez skarżących wymagań niezbędnych do przysposobienia dziecka (kryterium określone w art. 172a ust. 1 pkt 1) wywodząc, że kandydaci 25 kwietnia 2022 r. złożyli podanie ze stosownymi oświadczeniami i załącznikami, co skutkowało rozpoczęciem procesu kwalifikacyjnego. Następnie przeszli procedurę diagnostyczną wraz ze szkoleniem dla kandydatów na rodziców adopcyjnych zaś 6 kwietnia 2023 r. otrzymali pozytywną ocenę kwalifikacyjną, po czym 14 kwietnia 2023 r. otrzymali propozycję przysposobienia trójki rodzeństwa. Po okresie wstępnych kontaktów z dziećmi złożyli wniosek o ich przysposobienie, z kolei [...] Sąd Rejonowy w C. wydał postanowienie o powierzeniu im pieczy nad tymi dziećmi zobowiązując ich do składania sprawozdań Ośrodkowi Adopcyjnemu sprawującemu nadzór nad okresem styczności. W dniu 12 stycznia 2024 r. Sąd Rejonowy w C. wziąwszy pod uwagę opinie o przebiegu okresu preadopcyjnego, które zawierały opis przebiegu opieki nad dziećmi wraz zaobserwowanymi metodami wychowawczymi stosowanymi przez małżonków, a także opis zachowań dzieci i rozwój nawiązujących się relacji, zobowiązał skarżących do odwiezienia małoletniego rodzeństwa do wskazanych rodzin zastępczych. Wobec zaobserwowanego przebiegu okresu preadopcyjnego niezbędne było dokonanie ponownej analizy posiadanych przez kandydatów kwalifikacji osobistych pozwalających na należyte wywiązywanie się z obowiązków przysposabiającego, w wyniku której uznano, że kandydaci nie spełniają wymagań niezbędnych do przysposobienia dziecka w zakresie kwalifikacji osobistych a także w zakresie motywacji do przysposobienia. W dalszej części opinii odniesiono się w sposób szczegółowy do kryterium kwalifikacji osobistych pozwalających na należyte wywiązywanie się z obowiązków przysposabiającego (art. 172a ust. 1 pkt 2). W tych ramach podniesiono, że w trakcie okresu preadopcyjnego opiniowani stosowali niewłaściwe metody wychowawcze, jak zastraszanie (użyciem pasa, uderzeniem ścierką, instytucjami), zawstydzanie (w momencie zanieczyszczenia ubrania), obarczanie dziecka winą za niepowodzenia i trudności wychowawcze. Małżonkowie zdecydowali, że chcą oddać najstarszego chłopca z uwagi na kłopoty, jakie im sprawiał, nieprawidłowo odczytywali potrzeby dzieci pomijając w interpretacji zachowań etap ich rozwoju i przypisywali dzieciom złe intencje. Po opuszczeniu skarżących najstarsze dziecko zrelacjonowało, że używano wobec niego słów umniejszających jego wartość, mówiło o sobie, że "nie potrafi kochać", "jest niewdzięczny", "nie umie dać miłości i żadni rodzice go nie chcą", a nadto podał, że został przez opiekunów uderzony pasem. Świadczy to o stworzeniu przez wyżej wymienionych środowiska wychowawczego negatywnie wpływającego na dzieci, które w przeszłości już doświadczały traum i napięć, a to z kolei powoduje, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że negatywne konsekwencje przeżytych deprywacji emocjonalnych i traum nie zostaną uleczone, a co więcej, mogą spowodować wtórne problemy w rozwoju emocjonalnym dziecka i utrwalić w jego psychice przekonanie, że dorosły nie odpowiada na jego potrzeby i nie można na niego liczyć bezwarunkowo. W tym miejscu zaznaczono, że niezależnie od tego, jakie zachowania prezentuje dziecko, to dorośli są odpowiedzialni za wybór oddziaływań wychowawczych, tymczasem skarżący wykazali wyraźną tendencję do wybierania metod, które mogą spowodować u małoletniego problemy emocjonalne oraz i nie będą prowadzić do wykształcenia u niego prawidłowych wzorców przywiązania. Odnosząc się do motywacji i oczekiwań kandydatów do przysposobienia (kryterium wskazane w art. 172a ust. 1 pkt 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) wskazano, że w trakcie okresu preadopcyjnego nastąpiła zmiana w zakresie motywacji kandydatów do przysposobienia, która w obliczu pojawiających się trudności uległa osłabieniu. Opiniowani zadeklarowali chęć stanowienia dla dzieci rodziny zastępczej odraczając zamiar ich adopcji. Obniżona motywacja do niesienia pomocy dziecku przejawiała się również brakiem chęci i działań do nawiązania współpracy ze specjalistami. W rezultacie uznano, że motywacja kandydatów do przysposobienia dziecka ma charakter warunkowy, co nie jest dobrym prognostykiem z punktu widzenia dobra dziecka. Natomiast w zakresie pozostałych kryteriów określonych w art. 172a ust. 1 cytowanej ustawy, to jest sytuacji materialnej i mieszkaniowej kandydatów (pkt 4), niekaralności kandydatów (pkt 5) oraz ich stanu zdrowia (pkt 6) nie stwierdzono zastrzeżeń. Reasumując, opiniujący organ wskazał obszary wymagające poprawy. W tych ramach stwierdził, że wybór stosowanych przez kandydatów metod wychowawczych w dużej mierze wynika z posiadanych przez opiekunów przekonań na temat wychowania jak również z ich własnych doświadczeń dziecięcych. Dlatego zalecił wielopoziomową pracę terapeutyczną obojga małżonków obejmującą obszar postaw wychowawczych i oczekiwań wobec dziecka. Zaproponowano w tym celu długoterminową psychoterapię indywidualną każdego z małżonków, obejmującą przepracowanie własnych doświadczeń z dzieciństwa i oddziaływań wychowawczych, jakich sami doświadczali ze strony dorosłych, a po zakończeniu psychoterapii - udział w programie "Szkoła dla Rodziców i Wychowawców".