Interpretacja indywidualna z dnia 27 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.782.2024.1.KF
Skutki podatkowe otrzymania „kwoty dodatkowej” na podstawie ugody z bankiem.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej
11 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 11 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania „kwoty dodatkowej” na podstawie ugody z bankiem. Treść wniosku wspólnego jest następująca:
Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem
1)Zainteresowany będący stroną postępowania:
Pan (…);
2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:
Pani (…)
Opis stanu faktycznego
W 2010 r. Zainteresowani w osobach: (…) oraz (…), zwani dalej: „Kredytobiorcą” lub „Zainteresowani”, zawarli z bankiem (…) (obecnie (…)) zwaną dalej: „Bankiem”, umowę kredytu mieszkaniowego, zwana dalej: „Umową”. „Kredytobiorca” i „Bank”, łącznie zwani dalej „Stronami”.
Kredyt mieszkaniowy (…) (kredyt budowlano hipoteczny przeznaczony na finansowanie inwestycji budowlanej) został udzielony przez (…), którego następcą prawnym został (…), czyli podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.
Pomiędzy Stronami powstał spór dotyczący skuteczności poszczególnych postanowień umownych i całej Umowy (oraz jej ważności), który zawisł w sprawie za sygn. (…) o ustalenie i zapłatę toczącej się przed Sądem (…), z powództwa Kredytobiorcy przeciwko Bankowi. Jeszcze przed wyznaczonym przez Sąd terminem rozprawy Bank zaproponował ugodowe rozwiązanie sporu oferując rozliczenie zakończonej Umowy w ten sposób, jakby Strony dokonały zmiany Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej. W związku z powyższym Zainteresowani w październiku 2024 r. zawarli Ugodę sądową.
W 2016 r. Kredytobiorca dokonał przedterminowej spłaty kredytu (został on spłacony wraz z żoną solidarnie do pełnej wysokości), na skutek czego w księgach Banku na dzień zawarcia Ugody sądowej nie będzie figurować żadne zobowiązanie z tytułu Umowy. W przypadku spłaconego kredytu wystąpiła sytuacja, w której Kredytobiorca złożył powództwo o uznanie zakończonej już umowy kredytowej za nieważną i zwrot nienależnie nadpłaconych kwot uiszczonych tytułem pierwotnej spłaty kredytu walutowego.
Zawarta Ugoda sądowa ma na celu uniknięcie kontynuowania sporu sądowego, który w przypadku niezawarcia Ugody sądowej, sąd rozpoznający spór może w szczególności uwzględnić powództwo Kredytobiorcy zasądzając dochodzone roszczenie w całości lub w części, albo oddalić powództwo Kredytobiorcy w całości lub w części, odpowiednio zasądzając koszty postępowania sądowego pomiędzy Stronami.
Przed sądami polskimi toczą się postępowania, z powództw kredytobiorców przeciwko bankom albo z powództw banków przeciwko kredytobiorcom, w ramach których podnoszone są przez kredytobiorców zarzuty istnienia w umowach kredytów denominowanych lub indeksowanych do waluty CHF klauzul abuzywnych lub zarzuty nieważności tych umów tożsame lub podobne do zarzutów podnoszonych przez Kredytobiorcę w ramach sporu; w przypadku powództw kredytobiorców – dochodzone są roszczenia z tego tytułu, w szczególności roszczenia kredytobiorców o zapłatę należności odpowiadającej wysokości uiszczonych w wykonaniu umów kredytów rat kapitałowo-odsetkowych (i ewentualnie innych opłat).
Spośród możliwych rozstrzygnięć sporów pomiędzy kredytobiorcami a bankami, obejmujących w szczególności:
a)uznanie przez sąd zawartych w umowie kredytu klauzul za nieabuzywne i oddalenie powództwa kredytobiorcy lub – w przypadku gdy z powództwem wystąpił bank – uwzględnienie powództwa (zasądzenie dochodzonego roszczenia) banku;
b)uznanie przez sąd zawartych w umowie kredytu klauzul za abuzywne, ich wyeliminowanie z umowy i w konsekwencji uznanie, że:
i)strony są związane umową w pozostałym zakresie, a po wyeliminowaniu tych klauzul, kredyt staje się kredytem walutowym, udzielonym w walucie CHF i oprocentowanym stopą procentową LIBOR i marżą banku, a kredytobiorcy może przysługiwać roszczenie z tytułu nienależytego wykonania umowy na etapie wypłaty kwoty kredytu,
ii)strony są związane umową w pozostałym zakresie, a jej niedozwolone postanowienia powinny zostać zastąpione przepisem przewidującym możliwość określenia wartości waluty obcej (CHF) według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia dokonania płatności,
iii)strony są związane umową w pozostałym zakresie, a wypłacony w jej wykonaniu kredyt powinien zostać rozliczony jak udzielony w walucie PLN i oprocentowany stopą procentową WIBOR i marżą banku,
iv)strony są związane umową w pozostałym zakresie, a wypłacony w jej wykonaniu kredyt powinien zostać rozliczony jak udzielony w walucie PLN i oprocentowany stopą procentową LIBOR1 i marżą banku,
v)bez klauzul uznanych za abuzywne umowa nie może wiązać, jest trwale bezskuteczna względnie nieważna, a kredytobiorcy i bankowi przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy;
c)uznanie przez sąd umowy kredytu za nieważną bez względu na ewentualną abuzywność jej postanowień;
w ostatnich latach zdecydowaną przewagę uzyskała linia orzecznicza, w ramach której najczęściej zapadającym rozstrzygnięciem jest stwierdzenie abuzywności klauzuli ryzyka walutowego i zasad denominacji lub indeksacji i w konsekwencji nieważność całej umowy kredytu (lit. b plit v powyżej), oraz – w przypadku powództw kredytobiorców – zasądzenie na rzecz kredytobiorcy roszczeń dochodzonych z tego tytułu; przy czym należy mieć na względzie, że zapadają także inne rozstrzygnięcia, w tym wyroki określone w lit. a oraz lit. b plit i-iv.
W przypadku uzyskania przez Kredytobiorcę w sporze z Bankiem rozstrzygnięcia odpowiadającego tym, które zapadają w ramach dominującej linii orzeczniczej opisanej w pkt lit. b plit v powyżej, Stronom przysługiwałyby wzajemne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu Umowy:
a)Bank byłby zobowiązany do zwrotu Kredytobiorcy sumy uiszczonych przez Kredytobiorcę rat kapitałowo-odsetkowych (i ewentualnie innych opłat),
b)Kredytobiorca zobowiązany byłby do zwrotu Bankowi wypłaconego kapitału; przy czym każdorazowo, dodatkowo Kredytobiorca mógłby uzyskać również zasądzenie od Banku zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie dochodzonego roszczenia pieniężnego lub kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
Przedmiotem Ugody sądowej jest zakończenie sporu oraz uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, między innymi poprzez zmianę zasad rozliczenia Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy. Na podstawie zawartej Ugody sądowej ustalone jest pierwotne zadłużenie kredytowe tak jakby był to kredyt udzielony w PLN i uwzględnienia dotychczasowych spłat kredytu tak jakby Kredytobiorca dokonywał spłat kredytu w PLN. Następnie ustalana jest kwota nadpłaconego zobowiązania kredytowego.
W Ugodzie Sądowej ustalane jest więc, że kredyt udzielony na podstawie Umowy Kredytu zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia umowy kredytu był to kredyt złotowy (w PLN) udzielony na warunkach:
(…).
Przed zawarciem niniejszej Ugody Bank przedłożył Kredytobiorcy Zestawienie stanowiące podstawę wyliczenia nadpłaty kwoty kredytu w PLN na dzień (...) maja 2016 r., a Kredytobiorca potwierdza jego otrzymanie.
Zgodnie z zapisem § 4 ustęp 3 Ugody sądowej, Bank zobowiązał się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty dodatkowej (…) zł w terminie 21 dni kalendarzowych od daty podpisania Ugody, na rachunek bankowy Kredytobiorcy. Kwota zostanie wypłacona zgodnie z procedurami obowiązującymi w Banku, a Bank nie precyzuje z czego ta kwota wynika. Natomiast celem zawarcie Ugody sądowej jest zakończenie wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności Umowy, uwzględniając przyjęty przez Strony w niniejszej Ugodzie sposób rozliczenia Umowy. Zatem wypłacona przez Bank ww. kwota dodatkowa wynika z rozliczenia Umowy. Na skutek zawartej Ugody sądowej z ustaleniem zobowiązania kredytowego tak jakby był to kredyt złotowy oraz dokonanych przeliczeń, ustalana jest kwota zobowiązania, która jest pomniejszana o dokonane spłaty. Wskutek tych przeliczeń nastąpiła sytuacja, iż: Kredytobiorca dokonał spłat większych niż kwota zobowiązania, co rodzi zobowiązanie po stronie Banku do zapłaty kwoty nadpłaty.
Zawarcie Ugody nie stanowi odnowienia w rozumieniu art. 506 Kodeksu cywilnego. W związku z zawarciem Ugody, Strony zgodnie oświadczają, iż nie będą występować w przyszłości względem siebie z roszczeniami wywodzonymi z postanowień Umowy, jej zawarcia oraz wykonywania w walucie obcej, w brzmieniu sprzed zmiany zasad rozliczenia Umowy dokonanej Ugodą, ze względu na przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy w zakresie waluty, wysokość i zasady spłaty wierzytelności kredytowej. Ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia Stron w zakresie objętym sporem i określonym w § 3 ust. 2, a zarazem wszelkie wzajemne roszczenia Stron objęte procesem, w którym Ugoda jest zawierana.
Podsumowując:
1)z uwagi na zawarcie Umowy kredytu powiązanego z walutą CHF i zawarciem w umowie klauzul niedozwolonych Kredytobiorca wystąpił do Sądu z pozwem o zapłatę z uwagi na tzw. przestankową nieważność umowy. Z uwagi na akcję banków w kwestii zawierania ugód (rozwiązanie korzystne dla banku bo obniża koszty postępowania po jego stronie) Bank wystąpił z propozycją zawarcia Ugody, na mocy której wypłaci Zainteresowanym ustaloną kwotę,
2)przedmiotem Ugody sądowej jest zakończenie sporu oraz uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, między innymi poprzez zmianę zasad rozliczenia Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy,
3)gdyby nie powstała kwota nadpłaty kredytu, to Bank nie zaproponowałby wypłaty ustalonej kwoty (Bank natomiast nie precyzuje z czego ta kwota wynika),
4)celem zawarcia Ugody sądowej jest zakończenie wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności Umowy, uwzględniając przyjęty przez Strony w niniejszej Ugodzie sposób rozliczenia Umowy. Zatem wypłacona przez Bank ww. kwota dodatkowa wynika z rozliczenia Umowy,
5)powstała kwota nadpłaty jest wartością większą, niż kwota dodatkowa, do której zapłaty zobowiązał się Bank. Ujmując to innymi słowy, suma wpłat dokonanych przez Kredytobiorcę na rzecz Banku z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego pomniejszona o ww. kwotę otrzymaną z Banku nie jest mniejsza niż kwota uzyskanego przez Kredytobiorcę kapitału z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego,
6)ugoda sądowa pozwala na szybsze zakończenie procesu i kwota wypłacana na mocy ugody jest częścią nadpłaconego kredytu, ponieważ Bank nie zaproponowałby wypłaty ustalonej kwoty, gdyby nie powstała kwota nadpłaty – nadpłaconych środków zapłaconych przez Kredytobiorcę w czasie trwania Umowy,
7)Bank poinformował Kredytobiorcę, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11).
W opisanym powyżej stanie faktycznym, w kontekście wystąpienia przez Bank z propozycją zawarcia Ugody sądowej, na mocy której wypłaci Zainteresowanym ustaloną kwotę (Bank nie precyzuje z czego ta kwota wynika), natomiast gdyby nie powstała kwota nadpłaty kredytu to Bank nie zaproponowałby wypłaty ustalonej kwoty i powstała kwota nadpłaty jest wartością większą, niż kwota dodatkowa, do której zapłaty zobowiązał się Bank, Zainteresowani mają wątpliwość czy kwota dodatkowa wypłacona zgodnie z procedurami obowiązującymi w Banku – zasądzona Ugodą sądową – wynikająca z przyjętego przez Strony w niniejszej Ugodzie sposobu rozliczenia Umowy, stanowi przychód.
Pytanie
Czy w opisanej sytuacji kwota dodatkowa wypłacona zgodnie z procedurami obowiązującymi w Banku (Bank nie precyzuje z czego ta kwota wynika) – zasądzona Ugodą sądową – w istocie stanowiąca zapłatę przez Bank części świadczeń wpłaconych przez Zainteresowanych z własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu spłat umowy kredytu mieszkaniowego (walutowego), stanowi przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 uPIT?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Zainteresowanych, w sytuacji wypłaty zgodnie z procedurami obowiązującymi w Banku – zasądzonej Ugodą sądową – kwoty dodatkowej, kwota ta nie stanowi przychodu, albowiem w istocie stanowi zapłatę przez Bank części świadczeń wpłaconych przez Zainteresowanych z własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu spłat umowy kredytu.
Biorąc zatem pod uwagę charakter czynności, wpłata przez Bank na rachunek bankowy Kredytobiorcy środków pieniężnych, wynikających z przyjętego przez Strony w niniejszej Ugodzie sposobu rozliczenia Umowy, nie powoduje powstania po stronie Zainteresowanych przysporzenia majątkowego – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie ich pasywów, gdyż są to środki pieniężne Zainteresowanych wpłacone uprzednio na poczet spornej umowy kredytu mieszkaniowego.
Uzasadnienie prawne stanowiska
Zgodnie z art. 11 ust. 1 uPIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Analizując dyspozycję ww. przepisów należy zwrócić uwagę, że pojęcie przychodu zostało zdefiniowane przez ustawodawcę jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego. Zatem są to świadczenia mające realną korzyść finansową.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Ujmując to innymi słowy, za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Jeżeli więc mamy do czynienia z sytuacją, że suma wpłat dokonanych przez Kredytobiorcę na rzecz Banku z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego pomniejszona o kwotę dodatkową otrzymaną z Banku nie jest mniejsza niż kwota uzyskanego przez Kredytobiorcę kapitału z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego, to należy wskazać, iż wypłata Kredytobiorcy przez Bank dodatkowej kwoty pieniężnej w ramach zawarcia ugody sądowej, nie będzie stanowić przychodu po stronie Zainteresowanych.
Dostrzec należy pogląd prezentowany przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 16 października 2023 r., nr 0115-KDIT2.4011.437.2023.1.LS. Organ interpretacyjny wskazał, iż:
„odnosząc się natomiast do skutków podatkowych wypłaty Pani przez Bank, kwoty pieniężnej w ramach zawarcia ugody, na którą składać się będzie kwota wpłaconych przez Panią wcześniej własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu umowy kredytu zawartej z Bankiem, stwierdzić należy, że wyplata ta nie spowoduje po Pani stronie powstania przysporzenia majątkowego. Wyplata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo. Tym samym z tego tytułu nie powstanie po Pani stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mający podlegać opodatkowaniu”.
Pogląd ten został potwierdzony przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 16 lutego 2024 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.1078.2023.2.AC. Organ interpretacyjny wskazał, iż:
„o uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. W analizowanej sprawie na podstawie ugody dojdzie do zmiany waluty zadłużenia Kredytobiorcy. Przeliczenie Kwoty Zadłużenia jest dokonywane z zastosowaniem aktualnego kursu średniego Narodowego Banku Polskiego (z dnia wypłaty). Wysokość zwrotu nadpłaty jest ustalana przez Bank indywidualnie z Kredytobiorcą, w zależności od warunków Ugody oraz czy w danej sprawie Bank musi zapłacić koszty sadowe. Zatem w ww. zakresie należy się z Państwem zgodzić, że po stronie Kredytobiorców nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu otrzymanego zwrotu nadpłaconego zobowiązania kredytowego. W konsekwencji taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów. W związku z dokonaniem zwrotu nienależnie wpłaconego zobowiązania kredytowego, po stronie Kredytobiorcy nie powstaje przychód podatkowy, a tym samym Bank nie jest zobowiązany do sporządzenia informacji o wysokości przychodów (PIT-11) i przesłania jej Kredytobiorcy, zgodnie z art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 20 ust. 1 tej ustawy”.
Konkludując, Zainteresowani otrzymują z powrotem swój kapitał – zapłacone Bankowi kwoty. W sytuacji wypłaty zgodnie z procedurami obowiązującymi w Banku – zasądzonej Ugodą sądową – kwoty dodatkowej, kwota ta nie stanowi przychodu, albowiem w istocie stanowi zapłatę przez Bank części świadczeń wpłaconych przez Zainteresowanych z własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu spłat umowy kredytu.
Biorąc zatem pod uwagę charakter czynności, wpłata przez Bank na rachunek bankowy Kredytobiorcy środków pieniężnych, wynikających z przyjętego przez Strony w niniejszej Ugodzie sposobu rozliczenia Umowy, nie powoduje powstania po stronie Zainteresowanych przysporzenia majątkowego – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie ich pasywów, gdyż są to środki pieniężne Zainteresowanych wpłacone uprzednio na poczet spornej umowy kredytu mieszkaniowego. Nie ma zatem podstaw, aby ww. kwotę uznać za przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 uPIT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.
Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.
W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 omawianej ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymania przez Państwa opisanej we wniosku kwoty, na podstawie zawartej z bankiem ugody dotyczącej zaciągniętego przez Państwa kredytu hipotecznego, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Stosownie natomiast do art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Odnosząc się do skutków podatkowych wypłaty ustalonej w ugodzie kwoty wyjaśniam, że jak wyżej wyjaśniono definicja przychodu podatkowego zawarta w art. 11 ust. 1 wskazuje, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.
Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że w 2016 r. dokonali Państwo przedterminowej spłaty kredytu hipotecznego powiązanego z walutą CHF. Z uwagi na zawarcie w umowie klauzul niedozwolonych wystąpili Państwo do Sądu z pozwem o uznanie zakończonej już umowy kredytowej za nieważną i zwrot nienależnie nadpłaconych kwot uiszczonych tytułem pierwotnej spłaty kredytu walutowego. Jeszcze przed wyznaczonym przez Sąd terminem rozprawy Bank wystąpił z propozycją zawarcia Ugody, oferując rozliczenie zakończonej Umowy w ten sposób, jakby Strony dokonały zmiany Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej. W związku z powyższym w październiku 2024 r. zawarli Państwo Ugodę sądową. W Ugodzie Bank zobowiązał się do zapłaty na Państwa rzecz kwoty dodatkowej w wysokości (…) zł. Kwota zostanie wypłacona zgodnie z procedurami obowiązującymi w Banku, a Bank nie precyzuje z czego ta kwota wynika. Natomiast celem zawarcia Ugody sądowej jest zakończenie wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności Umowy, uwzględniając przyjęty przez Strony w niniejszej Ugodzie sposób rozliczenia Umowy. Na skutek zawartej Ugody sądowej z ustaleniem zobowiązania kredytowego tak jakby był to kredyt złotowy oraz dokonanych przeliczeń, ustalana jest kwota zobowiązania, która jest pomniejszana o dokonane spłaty. Wskutek tych przeliczeń nastąpiła sytuacja, iż dokonali Państwo spłat większych niż kwota zobowiązania, co rodzi zobowiązanie po stronie Banku do zapłaty kwoty nadpłaty. Jak wyjaśnili Państwo we wniosku powstała kwota nadpłaty jest wartością większą, niż kwota dodatkowa, do której zapłaty zobowiązał się Bank. Ujmując to innymi słowy, suma wpłat dokonanych przez Państwa na rzecz Banku z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego pomniejszona o ww. kwotę otrzymaną z Banku nie jest mniejsza niż kwota uzyskanego przez Państwa kapitału z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego.
Zatem, skoro kwota dodatkowa, którą otrzymali Państwu od Banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Państwa podczas spłaty kredytu hipotecznego, jej otrzymanie nie powoduje po Państwa stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. Wypłata ta jest dla Państwa neutralna podatkowo.
W związku z powyższym, otrzymana przez Państwa na podstawie Ugody kwota dodatkowa (jak wskazali Państwo we wniosku – stanowiąca w istocie zapłatę przez Bank części świadczeń wpłaconych przez Państwa z własnych środków pieniężnych na poczet rat wynikających z harmonogramu spłat umowy kredytu mieszkaniowego), nie stanowi dla Państwa przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Tym samym jej uzyskanie nie skutkuje po Państwa stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.
W odniesieniu do powołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych informuję, że rozstrzygnięcia w nich zawarte dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania
Pan (…) (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).