Interpretacja indywidualna z dnia 19 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.702.2024.3.MKA

Skutki podatkowe otrzymania zwrotu na podstawie ugody z bankiem dotyczącej kredytu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 5 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych podpisania ugody z bankiem dotyczącej kredytu hipotecznego. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 21 października 2024 r. (wpływ 21 października 2024 r.) i 24 października 2024 r. (wpływ 24 października 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Jest Pani przed podjęciem decyzji, czy podpisać ugodę z bankiem na zaciągnięty w 2006 r. kredyt CHF w wysokości (...) PLN na zakup działki. Obecnie na działce stoi dom. Sąd I instancji wydał wyrok korzystny dla Pani i stwierdził nieważność umowy kredytowej. Bank zaproponował ugodę akceptującą zasądzone koszty. Ugoda zawiera zapis: „klientowi przysługują roszczenia: (...) PLN tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, (...) PLN tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, (...) PLN tytułem składek na poczet ubezpieczenia, (...) PLN tytułem opłat i prowizji związanych z kredytem, (...) PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres od dnia wpływu pozwu do Banku - 29 października 2021 r. do 19 sierpnia 2024 r. w wysokości (...) PLN. Bankowi przysługuje roszczenie o zapłatę (...) PLN. Bank dokona potrącenia (...) PLN z (...) PLN na skutek tego otrzyma Pani (...) PLN. Dodatkowo Bank zobowiązał się zwrócić (...) PLN kosztów zastępstwa procesowego.

Ponadto w uzupełnieniu wniosku podała Pani następujące informacje:

Sformułowanie: Bank zaproponował ugodę akceptującą zasądzone koszty, dotyczy:

·(...) PLN tytułem rat kapitałowo-odsetkowych,

·(...) PLN tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego,

·(...) tytułem składek na poczet ubezpieczenia,

·(...) PLN tytułem opłat i prowizji związanych z kredytem,

·(...) tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres 29 października 2021 r. do 19 sierpnia 2024 r.

Wobec Banku łącznie przysługuje Pani roszczenie w wysokości (...) PLN. Pani akceptuje sumę (...) na rzecz Banku i dochodzi do potrącenia, czyli powstaje różnica - (...) PLN - którą Bank zwróci.

Koszty zastępstwa procesowego - (...) PLN są kosztami, które poniosła Pani w związku z postępowaniem sądowym. Według zapisów ugody ostatecznie przypadną Kancelarii prawnej. Wpłyną na Pani konto, a Pani jest zobowiązana do przelania ich do (…) SA.

Kwotę (...) PLN Bank przeleje na Pani konto po uznaniu roszczeń wobec siebie, czyli Pani uzna roszczenie Banku (...) a Bank Pani (...) PLN.

Pytania (sformułowane we wniosku i jego uzupełnieniu)

1) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę (...) PLN?

2) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę (...) PLN?

3) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę zasądzonych kwot, tj. (...) PLN?

4) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę zaciągniętego kredytu, tj. (...) PLN?

5) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę zaciągniętego kredytu oraz innych zasądzonych świadczeń, tj. (...) PLN (tytułem rat kapitałowo odsetkowych)?

6) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę zasądzonych świadczeń, tj. (...) PLN (tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego)?

7) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę zasądzonych świadczeń, tj. (...) (tytułem składek na poczet ubezpieczenia)?

8) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani skutek podatkowy za kwotę zasądzonych świadczeń, tj. (...) (tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres 29 października 2021 r. do 19 sierpnia 2024 r.)?

9) Czy w przypadku podpisania ugody powstanie wobec Pani jakikolwiek skutek podatkowy?

10)Czy zapłaci Pani podatek? W jakiej wysokości?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, nie powinna Pani płacić podatku od zaciągniętego kredytu czy kwoty zasądzonej przez sąd. Czy inni obywatele płacą podatek za zaciągnięcie kredytu? Dlaczego Pani ma zapłacić? Wygrane pieniądze to nic innego jak zwrot Pani pieniędzy, przez lata nadpłaconych do Banku w skutek nieuczciwych praktyk Banku. Bank zmusił Panią do zaciągnięcia kredytu w CHF, odmówił udzielenia w PLN. Zaciągnęła Pani kredyt w dobrej wierze i spłaca raty regularnie. Nieuczciwe będzie obciążenie Pani dwukrotnie podatkiem. Już raz zapłaciła Pani podatek od dochodu, więc nie powinna Pani płacić drugi raz za te same pieniądze. Naliczone kwoty to zwrot wpłaconych, przez Panią, do Banku pieniędzy. Nie zarabia Pani na wygranej z Bankiem. Bank zwraca Pani wcześniej zgrabione środki i nie powinny one podlegać opodatkowaniu, bo już raz zapłaciła Pani za nie podatek dochodowy.

Nie powinna być Pani obciążona kosztem podatku, gdyż byłoby to kolejne opodatkowanie środków, które Pani wpłaciła i teraz są zwracane przez Bank. Nie powinna Pani ponosić kary za niewłaściwe funkcjonowanie Państwa i brak ochrony przed nieuczciwymi praktykami banków.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W opisie sprawy wskazała Pani, że sąd I instancji wydał wyrok korzystny dla Pani i stwierdził nieważność umowy kredytowej, dotyczącej kredytu w kwocie (...) PLN zaciągniętego na zakup działki. Bank zaproponował ugodę akceptującą zasądzone koszty, tj. (...) PLN tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, (...) PLN tytułem Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego, (...) tytułem składek na poczet ubezpieczenia, (...) PLN tytułem opłat i prowizji związanych z kredytem, (...) PLN tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczonych za okres 29 października 2021 r. do 19 sierpnia 2024 r. Zatem wobec Banku łącznie przysługuje Pani roszczenie w wysokości (...) PLN. Pani uznaje roszczenie banku w kwocie (...) PLN a bank uzna Pani roszczenie w kwocie (...) PLN. Powstałą różnicę w wysokości (...) PLN Bank przeleje na Pani konto. Dodatkowo Bank zobowiązał się zwrócić (...) PLN kosztów zastępstwa procesowego, które są kosztami poniesionymi przez Panią w związku z postępowaniem sądowym.

Zatem zaproponowana przez bank ugoda stanowi o wzajemnych rozliczeniach pomiędzy Panią a bankiem. Na kwotę roszczenia, które przysługują Pani od banku składają się:

a) kwoty, które mają swoje źródło w zawartej umowie kredytowej, tj. raty kapitałowo-odsetkowe, Ubezpieczenie Niskiego Wkładu Własnego, składki na poczet ubezpieczenia, opłaty i prowizje związane z kredytem,

b) odsetki ustawowe za opóźnienie wyliczone za okres 29 października 2021 r. do 19 sierpnia 2024 r.,

c) koszty zastępstwa procesowego.

Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymanych przez Panią kwot, wynikających z treści ugody zaproponowanej przez bank w toku postępowania sądowego, w pierwszej kolejności wskazać należy na art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646), z którego wynika, że:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe:

Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:

Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności jednostkowych umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:

Jednocześnie stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W opisanej przez Panią sytuacji poprzez ugodę dojdzie do wykonania postanowień zapadłych w wyroku sądu. Stosownie do treści ugody bank uzna Pani roszczenia tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego, składki na poczet ubezpieczenia, opłat i prowizji związanych z kredytem. Zatem bank dokonując wyliczenia ostatecznej kwoty do wypłaty na Pani rzecz uwzględni poniesione wcześniej przez Panią koszty w związku z zawarciem umowy kredytowej. Przy czym kwota zwrotu stanowić będzie nadwyżką ponad wypłacony Pani kapitał. Zatem kwota zwrotu uwzględniona w ugodzie nie powoduje faktycznego przyrostu w Pani majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pani majątku. Wobec tego, można uznać, że zwrot ten nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pani stronie jako kredytobiorcy nie powstanie przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym uznana w ugodzie kwota przysługujących Pani roszczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zatem odsetki ustawowe (zgodnie z ugodą za opóźnienie wyliczone za okres 29 października 2021 r. do 19 sierpnia 2024 r.) za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Oznacza to, że odsetki te podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie wyżej zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przechodząc do Pani wątpliwości dotyczących kwestii zwrotu przez bank kosztów zastępstwa procesowego, wskazać należy, że stosownie do art. 98 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Z kolei w myśl art. 98 § 3 ww. Kodeksu:

Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że zwrot kosztów procesu – kosztów zastępstwa, w ramach zawartej ugody, nie spowoduje powstania przychodu u kredytobiorcy, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile zwracana przez bank kwota nie będzie przewyższała poniesionych przez kredytobiorcę wydatków z tego tytułu. W takiej sytuacji zwrot ten nie stanowi po jego stronie przysporzenia, wzrostu majątku. Otrzymana kwota będzie stanowiła jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków.

Dlatego otrzymany przez Panią zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie będzie stanowił dla Pani przychodu opodatkowanego podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując powyższe rozważania stwierdzam, że w przypadku zawarcia ugody nie będzie miała Pani obowiązku zapłaty podatku dochodowego od otrzymanej kwoty wynikającej z rozliczenia przez bank przysługujących Pani roszczeń (tj. tytułem rat kapitałowo-odsetkowych, Ubezpieczenia Niskiego Wkładu Własnego, składki na poczet ubezpieczenia, opłaty i prowizji związanych z kredytem oraz odsetek ustawowych za opóźnienie) i kwoty roszczenia przysługującego bankowi) oraz od zwróconych przez bank kosztów zastępstwa procesowego.

Zatem zawarcie przez Panią ugody i otrzymanie kwot w niej określonych nie spowoduje u Pani powstania skutku podatkowego. Nie będzie miała Pani obowiązku zapłaty podatku.

Wobec powyższego Pani stanowisko, że nie powinna Pani płacić podatku od kwoty zasądzonej przez sąd uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Wydając interpretacje indywidualne nie odnoszę się do kwot i nie dokonuję wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek określenia podstawy opodatkowania, a prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).