Wyrok WSA w Opolu z dnia 26 września 2024 r., sygn. I SA/Op 615/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Sędziowie Sędzia WSA Tomasz Judecki (spr.) Asesor sądowy WSA Remigiusz Mazur Protokolant St. inspektor sądowy Mariola Krzywda po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 września 2024 r. sprawy ze skargi S. B. na decyzję Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej w Opolu z dnia 28 maja 2024 r., nr BZK.III.6611.16.2024 w przedmiocie uznania za niezdolnego do czynnej służby wojskowej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Powiatowej Komisji Lekarskiej dla Miasta Opola z dnia 15 kwietnia 2024 r., nr ZK.5572.225.2024.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi, wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez S. B. (zwanego dalej też: "skarżącym"), jest orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej w Opolu (zwany dalej też: "Komisja Odwoławczą" lub "organem odwoławczym") z dnia 28 maja 2024 r., nr BZK.III.6611.16.2024, utrzymujące w mocy orzeczenie Powiatowej Komisji Lekarskiej dla Miasta Opola (zwanej dalej też: "Powiatową Komisją Lekarską" lub "organem pierwszej instancji") z dnia 15 kwietnia 2024 r., nr ZK.5572.225.2024, o uznaniu skarżącego za niezdolnego do czynnej służby wojskowej i zaliczeniu do kategorii zdolności "D".

Skarga została wniesiona w następującym stanie faktycznym i prawnym:

W 2023 r. organy obydwu instancji prowadziły wobec S. B. postępowanie w przedmiocie kwalifikacji wojskowej, które zakończyło się wydaniem przez Wojewódzką Komisję Lekarską w Opolu orzeczenia z dnia 21 czerwca 2023 r., nr [...] utrzymującego w mocy orzeczenie Powiatowej Komisji Lekarskiej dla Miasta Opola dnia 1 czerwca 2023 r., nr [...], którym uznano skarżącego za niezdolnego do czynnej służby wojskowej, zaliczając do kategorii "D".

Następnie, ww. orzeczenie organu odwoławczego zostało zaskarżone przez S. B. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który wyrokiem z dnia 28 września 2023 r., sygn. akt II SA/Op 254/23, uchylił orzeczenia organów obydwu instancji uznając, że organy dopuściły się naruszenia prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że na podstawie przedłożonych przez organy akt administracyjnych sprawy nie był w stanie ustalić daty wszczęcia postępowania administracyjnego. Organ pierwszej instancji nie załączył bowiem żadnego dokumentu wykazującego datę wszczęcia. Stwierdzając, że można jedynie zakładać, że do wszczęcia postępowania doszło po [...] sierpnia 2022 r., czyli po ukończeniu przez skarżącego 18 roku życia - a to wobec treści art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. z 2022 r., poz. 2305 ze zm.) zwanej dalej ustawą, Sąd zaznaczył, że zarówno organ odwoławczy rozpoznając odwołanie strony, jak i sąd administracyjny rozpoznając skargę nie mogą niczego "zakładać" a tym bardziej domyślać się okoliczności i czynności organu pierwszej instancji, które nie wynikają z akt sprawy administracyjnej. Odnośnie do daty wszczęcia postępowania uznał, że jest to o tyle istotne, że kontrolowane orzeczenia zostały wydane na podstawie art. 58 ust. 6, art. 62 ust. 1 i art. 64 ust. 1 ustawy. Zgodnie zaś z art. 824 ustawy, ustawa ta weszła w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia – a więc z dniem 23 kwietnia 2022 r. Stosownie natomiast do art. 823 tej ustawy utraciła moc ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Jednak na podstawie art. 819 ustawy o obronie Ojczyzny w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Dostrzegając, że w badanej sprawie organy wydały decyzje już po wejściu w życie ustawy o obronie Ojczyzny Sąd wskazał, że dokumenty zawarte w aktach nie dają odpowiedzi na pytanie kiedy zostało wszczęte wobec skarżącego postępowanie w sprawie kwalifikacji wojskowej. Stosownie do tego Sąd uznał, że brak możliwości ustalenia daty wszczęcia postępowania w sprawie kwalifikacji wojskowej jest rażącym naruszeniem przepisów prawa procesowego, które w konsekwencji uniemożliwia zbadanie tego czy organy obu instancji wydały orzeczenia w oparciu o właściwą podstawę materialnoprawną. Na podstawie materiału dowodowego sprawy nie sposób bowiem zweryfikować czy podstawę tę stanowić powinny jeszcze przepisy art. 26 – 30a ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 372, ze zm.), czy też przepisy art. 56 i następne ustawy o obronie Ojczyzny. Dalej dokonując oceny, na podstawie art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000, ze zm.), zwanej dalej K.p.a., Sąd zarzucił orzeczeniom organów kompletny brak ich umotywowania. Uznając, że jest to uchybienie proceduralne dyskwalifikujące każdą decyzję, bo mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy wskazał, że uzasadnienie jest jednym z obligatoryjnych elementów decyzji administracyjnej, a w rozpoznawanej sprawie nie było podstaw do tego, aby organy odstąpiły od obowiązku jego sporządzenia. Sąd wyjaśnił jaką rolę pełni uzasadnienie decyzji administracyjnej i zaakcentował, że jako integralna część każdego aktu umożliwia sądową kontrolę w zakresie oceny prawidłowości podjętych przez organ działań. Tymczasem organy orzekające w sprawie praktycznie nie sporządziły uzasadnienia do zaskarżonych orzeczeń, co uniemożliwiło zarówno skarżącemu, jak i Sądowi poznanie ich motywów. W ocenie Sądu, jedno czy dwu zdaniowe motywy jakie znajdują się w orzeczeniu I i II instancji są nie do przyjęcia w państwie prawa, zwłaszcza w świetle obowiązków organów wynikających z art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 81 K.p.a. Sąd zaznaczył, że skarżący w postępowaniu przed organami obu instancji przedstawił dokumentację medyczną, co do której organy nie wypowiedziały się w uzasadnieniu, w szczególności nie podały przyczyn, z powodu których dowodom przedstawionym przez skarżącego odmówiły wiarygodności i mocy dowodowej w takim zakresie jaki wywodziła z nich strona. Odnosząc się do dokonanej przez organy kwalifikacji Sąd wskazał, że skarżący zakwestionował dokonaną kwalifikację wojskową z § [...] pkt [...] załącznika nr 1 do rozporządzenia z dnia 22 listopada 2022 r. zmieniającego rozporządzenie z 7 czerwca 2022 r. w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. poz. 2400 – zwanego dalej: "rozporządzeniem z 22 listopada 2022 r.") w oparciu, o którą organy ustaliły dla niego kategorię D. Natomiast organy obu instancji – jeżeli nawet analizowały – to nie dały żadnego wyrazu odnośnie do dokumentów złożonych przez skarżącego a przede wszystkim: opinii psychologicznej z dnia 17 maja 2021 r., karty leczenia szpitalnego z dnia 28 maja 2021 r., w tym opisu przebiegu choroby oraz – a może przede wszystkim – relacji lekarza [...] z okresu terapii w Poradni [...] do stycznia 2022 r. Nie odniosły się do rozpoznania [...]. Nie umotywowały dlaczego skarżący nie został skierowany na badania specjalistyczne o jakich stanowi art. 62 ust. 2 ustawy o obronie Ojczyzny w sytuacji, gdy lekarz [...] nie widział podstaw do dalszej terapii po styczniu 2022 r. Ponadto, jak wskazał Sąd, w ankietach psychologicznych skarżący podał przyczyny hospitalizacji w maju 2021 r., których psycholog PKL, ani WKL nie omówiły. Wypowiedzi z tych ankiet zdaniem Sądu należało zestawić z treścią opinii psychologicznej z dnia 17 maja 2021 r., danych z karty leczenia z dnia 28 maja 2021 r. i z Poradni [...]. Odnosząc się do treści tych dokumentów Sąd uznał, że wszystkie wynikające z nich okoliczności winny zostać oceniane w prawidłowo prowadzonym postępowaniu w ramach kwalifikacji wojskowej. Tego jednak w sprawie organy obu instancji nie uczyniły, tak samo zresztą jak nie wyjaśniły dlaczego stosunkowo niedawne przyczyny hospitalizacji skarżącego nie mogą ewentualnie być kwalifikowane do kategorii B, czyli dlaczego nie są przemijającymi upośledzeniami ogólnego stanu zdrowia, jeżeli w dacie kwalifikacji – zdaniem Komisji – nie ma podstaw do ustalenia kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej A. Jeśli natomiast, jak zaznaczył Sąd, zdaniem PKL i WKL każdy pobyt w szpitalu [...] lub terapia [...] – niezależnie od przyczyn i okresu – dyskwalifikuje na przyszłość kandydata na żołnierza czynnej służby wojskowej, to komisja lekarska prowadząca kwalifikację wojskową powinna to wprost napisać i taką tezę uzasadnić z powołaniem odpowiednich przepisów prawa odnoszących się do orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich. Sąd dostrzegł również, że – co do zasady – osoba stawiająca do kwalifikacji wojskowej ma obowiązek przedstawić komisji lekarskiej posiadaną dokumentację medyczną, przy czym wyniki badań specjalistycznych tylko z okresu 12 miesięcy przed stawieniem się do kwalifikacji (por. art. 62 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny). To oznacza, że po dalsze wyniki i dokumentację z poprzedniego niż 12 miesięcy okresu, organ PKL winien sięgnąć z urzędu po wywiadzie ze stawającym do kwalifikacji. Na podstawie tak dokonanej oceny Sąd uchylił na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a., zarówno zaskarżoną decyzję, jak i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. Formułując wskazania co do ponownie prowadzonego postępowania wskazał, że organ pierwszej instancji powinien udokumentować datę oraz sposób wszczęcia postępowania w sprawie kwalifikacji skarżącego do czynnej służby wojskowej i zastosować właściwą podstawę materialnoprawną. Przede wszystkim zaś powinien zgromadzić i ocenić materiał dowodowy, z uwzględnieniem dowodów zgłoszonych przez skarżącego. Następnie, tak zgromadzony materiał dowodowy powinien poddać analizie według dyrektyw art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 81 K.p.a. i powinien dać temu wyraz w uzasadnieniu orzeczenia, sporządzonym zgodnie z wymogami przewidzianymi w art. 107 § 3 K.p.a., o ile nie zajdą okoliczności wymienione w art. 107 § 4 i 5 K.p.a.