Od 25 grudnia 2024 r. sygnaliści mogą dokonywać zgłoszeń zewnętrznych

Przepisy dotyczące zewnętrznych zgłoszeń nieprawidłowości przez sygnalistów wchodzą w życie 25 grudnia 2024 r. Od tego dnia Rzecznik Praw Obywatelskich oraz inne organy publiczne właściwe dla zgłaszanych naruszeń prawa będą mieli obowiązek obsługi tego rodzaju zgłoszeń. Zgłoszenie zewnętrzne przez sygnalistę nie będzie musiało być poprzedzone zgłoszeniem wewnętrznym.

Przepisy ustawy o ochronie sygnalistów obowiązujące od 25 września 2024 r. dają osobom fizycznym możliwość zgłoszenia wewnętrznego w organizacji naruszenia prawa, co do którego wiedzę osoby te uzyskały w kontekście związanym z pracą. Ten kanał zgłaszania naruszeń prawa obowiązuje podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób, a także podmioty z branż podlegających regulacjom prawnym z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu oraz ochrony środowiska, niezależnie od liczby osób zatrudnionych. Natomiast od 25 grudnia 2024 r. sygnaliści będą mogli korzystać także z trybu zewnętrznego zgłoszenia naruszeń prawa. Co istotne, sygnalista będzie mógł dokonać od razu zgłoszenia zewnętrznego, bez uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnątrz organizacji (art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów).

1. Rola RPO w obsłudze zgłoszeń zewnętrznych sygnalistów

Instytucją zajmującą się obsługą zgłoszeń zewnętrznych w Polsce jest Rzecznik Praw Obywatelskich (dalej: RPO) albo inny organ publiczny właściwy do obsługi zgłoszenia z zakresu jego kompetencji (art. 30 ust. 2 ustawy o ochronie sygnalistów). Jednak z uwagi na zasadniczą rolę RPO w procesie obsługi zgłoszeń zewnętrznych ustawa wyraźnie nakłada na niego konkretne obowiązki w tym zakresie.