Wystarczy jeden kanał zgłoszeń zewnętrznych? MRPiPS potwierdza

Od 25 grudnia br. organy publiczne muszą zapewnić sygnalistom możliwość dokonania zgłoszenia zewnętrznego. Zatem do tego czasu mają utworzyć odpowiednie kanały komunikacji. Przepisy nie są jednak jednoznaczne, nie odpowiadają wprost na pytanie, czy organ publiczny musi przyjmować zgłoszenia zarówno w formie ustnej, jak i pisemnej, czy może poprzestać na uruchomieniu tylko jednego z tych kanałów. Eksperci mają podzielone opinie. Z odpowiedzi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na pytanie DGP wynika, że organ publiczny ma prawo zdecydować, czy będzie przyjmował zgłoszenia w obu formach, czy tylko w jednej.

Wątpliwości wynikają ze sposobu, w jaki ustawodawca zapisał wymóg uruchomienia kanału zgłoszeń zewnętrznych naruszeń prawa. Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy z 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. poz. 928; dalej: u.o.s.) „sygnalista może dokonać zgłoszenia zewnętrznego do organu publicznego bez uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnętrznego”. Ponadto w myśl art. 36 ust. 1 zd. 1 u.o.s „zgłoszenie zewnętrzne może być dokonane ustnie lub pisemnie”. W zdaniu drugim ustawodawca dodał, że do zgłoszeń zewnętrznych stosuje się odpowiednio art. 26 ust. 2–8 u.o.s. (który dotyczy zgłoszeń wewnętrznych). A w przypadku zgłoszeń wewnętrznych wszystko jest jasne. Artykuł 26 ust. 1 u.o.s. stanowi: „Sposoby przekazywania zgłoszeń wewnętrznych, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 2, obejmują co najmniej możliwość dokonywania zgłoszeń ustnie lub pisemnie”. Nie ma więc żadnych wątpliwości, że jednostki samorządu terytorialnego muszą wybrać co najmniej jeden sposób na dokonanie zgłoszenia wewnętrznego.

Czy zatem art. 36 ust. 1 zd. 1 możemy interpretować tak samo? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. W przypadku zgłoszeń zewnętrznych ustawodawca posłużył się niefortunnym zapisem, który dla zwykłego odbiorcy może oznaczać, że organ powinien zapewnić zarówno ustne, jak i pisemne kanały komunikacji i że to sygnalista powinien wybrać, w jaki sposób zgłosi informację o naruszeniu prawa spośród co najmniej dwóch zaproponowanych mu możliwości. W redakcji tego przepisu oraz wyraźnych wytycznych dla organów publicznych, czy powinny zapewnić co najmniej jeden, a może jednak co najmniej dwa kanały komunikacji do dokonywania zgłoszeń, zabrakło więc precyzji.