Interpretacja indywidualna z dnia 30 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL3.4012.549.2024.2.KFK

Opodatkowanie podatkiem VAT dostawy wywłaszczonej działki.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe w zakresie braku prawa do zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT przy dostawie wywłaszczonych działek powstałych z wydzielenia z działki nr (…).

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 maja 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 15 maja 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT przy dostawie wywłaszczonych działek powstałych z wydzielenia z działek o numerach (…).

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 25 lipca 2024 r. (wpływ 29 lipca 2024 r. i 1 sierpnia 2024 r.), pismem z 15 lipca 2024 r. (wpływ 7 sierpnia 2024 r.) oraz pismem z 23 sierpnia 2024 r. (wpływ 28 sierpnia 2024 r.)

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan aktywnym rolnikiem i prowadzi gospodarstwo rolne od (…) roku. Jest Pan właścicielem (…) ha gruntów rolnych i doda­tkowo dzierżawi Pan ok. (…) ha.

Pana gospodarstwo ukierunkowane jest na: (…).

Jest Pan płatnikiem VAT, jednak grunty rolne będące przedmiotem sporu nabył Pan w okresie, kiedy nie był jeszcze czynnym płatnikiem VAT.

Wydana decyzja Wojewody (…), przez które przechodzić ma droga (…), dotyczyła m.in. dwóch działek:(...),

których jest Pan właścicielem (a właściwie był do momentu wydania decyzji).

W wyniku decyzji wojewody, utrzymanej przez (…), wydzielona działka (…) została podzielona na (…) działek, zmieniając status tych działek z działek rolnych na działki inwestycyjne, zabierając (…) działek pod budowę drogi (…), a (…) została przekazana Panu do Pana dyspozycji.

Natomiast druga działka – (…) – mająca w rejestrach zapis, że jest to działka siedliskowa rolna, została podzielona na (…) działek, (…) zabierając pod budowę drogi (…), a pozostałe (…) przekazano Panu do Pana dyspozycji.

Decyzja została wydana na podstawie specustawy drogowej. Decyzja wojewody została oprotestowana przez wiele stron. Zostały złożone liczne odwołania od tej decyzji. Po rozpatrzeniu odwołań i uznaniu niektórych odwołań (…) została wyda­na ostateczna decyzja (…).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że do dnia dzisiejszego, tj. do (…), nie został zakończony podstawowy doku­ment przy tego typu inwestycjach (…). Jednym z elementów (…) jest operat szacunkowy.

Operat szacunkowy jest dokumentem podstawowym do wydania decyzji o wysokości odszkodowania, zawiera informacje niezbędne przy dokonywaniu wyceny nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego. Po przedstawieniu wstępnego operatu zauważył Pan szereg błędów merytorycznych w treści przedstawionego operatu, tyczących głównie ujętych w operacie mapek, granic działek, nazewnictwa itp., a mających istotny wpływ na wycenę gruntu.

Uwagi były zgłaszane wielokrotnie, każdorazowo uwzględniane przez rzeczoznawcę, ale każda kolejna prezentacja operatu kończyła się kolejnymi odwołaniami i wskazaniem kolejnych błędów. Ilość błędów była tak duża, że do dnia dzisiejszego nie został zakończony operat szacunkowy.

W związku z przedłużającym się zakończeniem opracowania operatu szacunkowego, wojewoda wysłał ponaglenie i wezwanie do rzeczoznawcy, wyznaczając kolejny termin zakończenia opracowania operatu szacunkowego na (…). Jednak i ten termin nie został zachowany.

Obecnie jest Pan uczestnikiem licznych spotkań z inwestorami, z którymi toczy Pan spór o wysokość odszkodowania, o uznanie przez inwestora wysokości odszkodowania jako kwoty netto bez VAT oraz o zakończenie operatu szacunkowego.

Z uwagi na różne podejścia dotyczące kwestii VAT, zwraca się Pan z wnioskiem o indywidualną interpretację podatkową, która rozwiąże sporne kwestie.

Pismem z 25 lipca 2024 r. (wpływ 29 lipca 2024 r. i 1 sierpnia 2024 r.) oraz pismem z 23 sierpnia 2024 r. (wpływ 28 sierpnia 2024 r.) uzupełnił Pan opis sprawy o następujące informacje:

Jest Pan zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, z tytułu działalności gospodarczej obejmującej rolników. W roku (…) rozpoczął Pan jednoosobową działalność gospodarczą, niezależnie od prowadzonego przez gospodarstwa rolnego, posiadając nadal status rolnika, a nie przedsiębiorcy.

Gospodarstwo powstało w (…) r. tylko i wyłącznie na dzierżawionych i kupionych gruntach od (…) i przy żadnych transakcjach czy to płatnościach czynszu dzierżawnego lub kupna nie występował podatek VAT.

Nabycie działek nr (…) nie było dokumentowane fakturą i stanowiło czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Były to grunty rolne zakupione od (…) na podstawie aktu notarialnego: (…).

Wniosek dotyczy dwóch działek: (…).

Wywłaszczenie ww. działek zostało dokonane na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 162, ze zm.), zwanej dalej „specustawą drogową”.

Decyzja o wywłaszczeniu (…) została wydana dnia (…). Decyzja stała się ostateczna na podstawie decyzji (…). Data publikacji obwieszczenia i treści decyzji: (…) – ustaliły odszkodowanie za wywłaszczenie.

Decyzje nie są ostateczne, gdyż od obu decyzji złożył Pan odwołanie do (…) i oczekuje Pan na rozstrzygnięcie w tym w zakresie poprawności sporządzonych operatów szacunkowych przez biegłego. W związku z tym, iż wydano decyzje o wysokości odszkodowania za wywłaszczenie – choć nieostateczne, bo zaskarżone, przysługiwało Panu prawo do pobrania zaliczki w wysokości (…) % kwoty bezspornej, o co wystąpił Pan do (…), aby uzyskać środki na zapłatę podatku VAT do czasu uzyskania indywidualnej interpretacji, o którą Pan wnosi. Zaliczkę w wysokości (…) % odszkodowania za wywłaszczenie otrzymał Pan w miesiącu (…).

Działki będące przedmiotem wniosku, tj. działka nr (…) oraz działka nr (…), są działkami niezabudowanymi.

Działki będące przedmiotem wniosku (…) są działkami niezabudowanymi, wykorzystywane są w gospodarstwie rolnym do uprawy roślin na potrzeby paszy dla zwierząt i uprawy zboża do użytku własnego i na sprzedaż.

Na moment sprzedaży dla działek był opracowany plan zagospodaro­wania przestrzennego dla gminy (…) i obie działki były oznaczone jako grunty rolne. Dodatkowo – działka nr (…) – miała wydaną decyzję na budowę (…).

Działki będące przedmiotem wniosku (…) są dział­kami niezabudowanymi, wykorzystywanymi w gospodarstwie rolnym wyłącznie do produkcji rolnej na uprawę zbóż, roślin paszowych z przeznaczeniem na (…). A zatem brak na tychże działkach budowli w rozumieniu art. 3 pkt 2 i pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, w związku z czym nie wystąpiło na działkach pierwsze zasiedlenie, ani nie ponosił Pan wydatków na ulepszenia itp.

Działki będące przedmiotem wniosku są wykorzystywane w działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie wyłącznie działalności rolniczej.

Z działek będących przedmiotem wniosku, uzyskiwane płody rolne były zarówno wykorzystywane na potrzeby prowadzonego przeze Pana gospodar­stwa rolnego, jak również były sprzedawane. Sprzedaż obejmowała zboże i zwie­rzęta (bydło) i była opodatkowana stawką VAT 8%.

Działki będące przedmiotem wniosku były wykorzystywane tylko przez Pana (gospodarstwo rodzinne) i nie były wydzierżawiane ani w jakikolwiek inny sposób udostępnianie osobom trzecim.

Działki będące przedmiotem wniosku od momentu nabycia wykorzysty­wane były przez Pana tylko i wyłącznie na działalność rolną, a jedynie z gospodarstwa rolnego były sprzedawane płody rolne podlegające podatkowi VAT. Każda taka sprzedaż dokumentowana była fakturą VAT.

W operacie szacunkowym nie użyto pojęcia kwota brutto – pojawia się pojęcie kwota odszkodowania. W terminologii VAT przyjmuje się co do zasady, że podatek VAT powinien być niedostrzegalny ekonomicznie (neutralny) dla przedsiębiorcy, który nie jest ostatecznym konsumentem towarów lub usług.

Mechanizm rozliczenia VAT-u powoduje, iż w rzeczywistości wysokość podatku jest przerzucona na konsumenta. Podatek VAT jest wprowadzany po kolei na każdym etapie produkcji przez podmioty wnoszące wartość dodaną. Przedsiębiorca, rozliczając podatek, płaci zatem jego wysokość zależną od wartości netto sprzedaży.

Problem podstawy do naliczenia VAT dostrzegł również Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie podkreślając, że odszkodowanie nie może być w żaden sposób uszczuplane, i to nie tylko poprzez sposób obliczania jego wysokości, ale również przez tryb wypłacania (por. orzeczenie z 19.6.1990 r., K 2/90, OTK 1990, Nr 1, poz. 3).

Mając powyższe, ogólne zasady rozliczania podatku od towarów i usług w rolnictwie należy rozróżnić dwie grupy podatników:

-rolnik ryczałtowy,

-rolnik czynny podatkowo.

Dla rolnika ryczałtowego, cena sprzedaży jego płodów rolnych jest zawsze wartością brutto, a zawarty w niej podatek VAT jest jego zyskiem, który to podatek VAT może odliczyć podmiot skupujący, ustalający wartość płodów rolnych, do których rolnik czynny podatkowo nalicza podatek VAT.

Dla rolnika czynnego podatkowo, cena sprzedaży jest ceną netto, do której rolnik dolicza VAT (formuła = kwota + VAT), o ile w transakcji nie występuje zwolnienie z opodatkowania.

Pan należy do grupy rolników czynnych podatkowo. W sytuacji, w której znalazły się Pana grunty, zakupione ze stawką ZW, będące przedmiotem przymusowego wywłaszczenia, na które nie miał Pan wpływu i dowiedział się o tym już po podziale działek przeprowadzonych przez Wojewodę (...) na podstawie specustawy, stoi Pan na stanowisku, iż grunty te powinny być zwolnione z opodatkowania, a odszkodowanie które przysługuje Panu z tytułu wywłaszczenia nie powinno być uszczuplane o podatek VAT (gdyż wtedy wartość przyznanego Panu odszkodowania z pewnością nie jest ani rynkowa, ani tym bardziej „słuszna”) lub powinien on być naliczany do przyznanego odszkodowania jako „+VAT” i rozliczany ze zleceniodawcą inwestycji a podmiotami ją wykonującymi.

Dnia (…) otrzymał pan Decyzję nr (…) pozwolenia na (…). Inwestycja ta miała być dofinansowana przez (…), na którą podpisał Pan stosowną umowę w dniu (…), która została rozwiązana w dniu (…).

W dniu (…) została wydana decyzja nr (…) na budowę (…). W miesiącu (…) wystąpił Pan także do Urzędu Gminy w (…) o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oddziaływania przy realizacji budowy budynku (…), które to były niezbędne do otrzymania pozwolenia na budowę.

Działka nr (…), dla której wydana została decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na budowę (…), na moment wydania decyzji w wypisie z rejestru gruntów z dnia 11 stycznia 2023 r. zawierała opis przeznaczenia działki (…) jako budynki (…).

Pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku z 23 sierpnia 2024 r.)

Czy z tytułu przymusowego wywłaszczenia (przekazania gruntów na własność Skarbu Państwa) zastosowanie ma art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, jeżeli przed wywłaszczeniem wg miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy (…) tereny te były oznaczone symbolem (…) oraz pomimo wydanej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na budowę (…)?

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku z 23 sierpnia 2024 r.)

Uważa Pan, że w stanie faktycznym opisanym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie znajduje zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, co nie upoważnia Pana do skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, a naliczone odszkodowanie jest kwotą netto, do której winny być doliczony podatek VAT.

Pana stanowisko wynika zarówno z faktu, że:

-grunty zostały nabyte bez podatku VAT jako zwolnione,

-na moment wydania decyzji o wywłaszczeniu grunty w rejestrach były zapisane jako grunty rolne, ale z wydaną dla działki (…) decyzją (…),

-działka (…) jest niezabudowana,

-zgodnie z art. 2 pkt 33 ustawy o VAT, przez tereny budowlane rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w opisanym stanie faktycznym tereny te w planie zagospodarowania przestrzennego są terenami rolnymi, ale z decyzją na budowę (…).

Mając na uwadze powyższe Pana stanowisko jest jednoznaczne – nie jest Pan upoważniony do skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, a określona kwota odszkodowania za działkę (…) jest kwotą netto i winna być powiększona o kwotę podatku VAT.

Jeżeli stanowisko jest odmienne od Pana – uznaje Pan, że do odszkodowania za działkę (…) zastosowanie ma art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy:

Należy więc przyjąć, że na podstawie definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy, zbycie nieruchomości dokonywane przez podatnika, traktowane jest jako czynność odpłatnej dostawy towarów, o której stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Co do zasady – dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy przy tym zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 ustawy:

Natomiast art. 15 ust. 4 ustawy stanowi, że:

Stosownie do art. 15 ust. 5 ustawy:

Przy czym, art. 2 pkt 15 ustawy mówi, że:

Z powyższych przepisów wynika, że warunkiem podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek:

• po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
• po drugie – czynność wykonywana jest przez podmiot, który w jej ramach działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Natomiast nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych, okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej, czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Powyższe oznacza, że dostawa towarów, w tym przypadku gruntu, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy czynność podlegającą opodatkowaniu wykona podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Jednocześnie okoliczności dokonania tej czynności powinny nosić znamiona działalności gospodarczej, o której mowa w ustawie, tzn. powinny polegać na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub pewnym okresem trwania. Zatem, czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Należy stwierdzić, że każdy kto dokonuje czynności, które zmierzają do wykorzystania nieruchomości dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany za podatnika podatku od towarów i usług. Tym samym, wykorzystywanie majątku prywatnego stanowi również działalność gospodarczą, jeżeli jest dokonywane w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Podstawowym kryterium dla opodatkowania sprzedaży, w tym przypadku nieruchomości, jest ustalenie, czy działanie to można uznać za wykorzystywanie majątku w sposób ciągły do celów zarobkowych, czy majątek nabyty został i faktycznie wykorzystany na potrzeby własne, czy też z przeznaczeniem do działalności gospodarczej.

Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Wobec tego nie jest działalnością handlową, a zatem i gospodarczą sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty ani też wykorzystany w trakcie jego posiadania w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Zatem, status podatnika podatku od towarów i usług wynika z okoliczności dokonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia, czy osoba dokonująca transakcji sprzedaży nieruchomości jest podatnikiem podatku VAT, istotne jest stwierdzenie, że prowadzi ona działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Mając na względzie definicję działalności gospodarczej, zawartą ww. cyt. art. 15 ust. 2 ustawy, należy uznać, że działalność rolnicza, o której mowa w art. 2 ust. 15 ustawy, mieści się w pojęciu działalności gospodarczej.

Zatem rolnik, który dokona rejestracji i uzyska status podatnika podatku VAT czynnego – w świetle przepisów ustawy – prowadzi działalność gospodarczą (działalność rolniczą) opodatkowaną podatkiem VAT według właściwej stawki tego podatku.

W tym miejscu należy podkreślić, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE z 4 października 1995 r. w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

W niniejszej sprawie należy przytoczyć – celem wyjaśnienia – orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 września 2011 r., w sprawach C-180/10 i C-181/10.

I tak, z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych Jarosław Słaby przeciwko Ministrowi Finansów (C-180/10) oraz Emilian Kuć i Halina Jeziorska-Kuć przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie (C-181/10) wynika, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie – zdaniem Trybunału – okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.

Inaczej jest natomiast – wyjaśnił Trybunał – w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Zatem za podatnika należy uznać osobę, która w celu dokonania sprzedaży gruntów angażuje podobne środki wykazując aktywność w przedmiocie zbycia nieruchomości porównywalną do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem, tj. działania wykraczające poza zakres zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. Chodzi tu przykładowo o nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy terenu, czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług developerskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze. Przy czym na tego rodzaju aktywność „handlową” wskazywać musi ciąg powyżej przykładowo przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu wystąpienia pojedynczych z nich.

W powyższym wyroku Trybunał stwierdził również, że osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112, zmienionej Dyrektywą 2006/138, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeżeli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby.

Jednakże co ważne, wskazane orzeczenie Trybunału odnosiło się do rolnika, który korzystał ze zwolnienia od podatku VAT. Natomiast w przypadku, gdy sprzedaży działek należących do przedsiębiorstwa rolnego dokonuje rolnik będący czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT, należy uznać, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą podejmowaną przez podatnika VAT czynnego.

Zaznacza się, że od momentu rejestracji do VAT każda sprzedaż, zarówno produktów rolnych pochodząca z własnej działalności rolniczej, jak i nieruchomości wykorzystywanej w tej działalności – co do zasady – jest opodatkowana podatkiem VAT.

Zasady nabywania nieruchomości pod inwestycje w zakresie dróg publicznych, a także organy właściwe w tych sprawach, reguluje ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 311).

Zgodnie z art. 11a ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Na podstawie art. 11f ust. 1 pkt 6 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Stosownie do art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

W myśl art. 12 ust. 4a ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Na mocy art. 12 ust. 4f ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

W oparciu o art. 12 ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

W myśl art. 18 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1145):

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Pana wątpliwości w analizowanej sprawie dotyczą ustalenia, czy w związku z wywłaszczeniem działek wydzielonych z działki nr (…), zastosowanie znajdzie zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT na postawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy wskazać, że przeniesienie prawa własności gruntu z nakazu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Pan natomiast w odniesieniu do tej czynności działa w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, gdyż przedmiotem przeniesienia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem są działki służące prowadzeniu działalności gospodarczej, którą – w rozumieniu ustawy – jest również działalność rolnicza. W opisie sprawy jednoznacznie wskazał Pan, że działka nr (…) jest wykorzystywana w działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług wyłącznie w zakresie działalności rolniczej. Działka ta jest wykorzystywane w gospodarstwie rolnym wyłącznie do produkcji rolnej na uprawę zbóż, roślin paszowych z przeznaczeniem na pasze objętościowe i treściwe dla zwierząt będących w gospodarstwie. Uzyskiwane płody rolne były zarówno wykorzystywane na potrzeby prowadzonego przeze Pana gospodar­stwa rolnego, jak również były sprzedawane. Sprzedaż obejmowała zboże i zwie­rzęta (bydło) i była opodatkowana stawką VAT 8%.

Zatem należy stwierdzić, że przedmiotem dostawy jest nieruchomość stanowiąca składnik majątkowy służący prowadzeniu działalności gospodarczej, dla której jest Pan czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Powyższe oznacza, że grunt ten nie stanowi Pana majątku prywatnego, lecz majątek przedsiębiorstwa rolnego.

Skoro w przedmiotowej sprawie występują przesłanki stanowiące podstawę uznania Pana za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, to czynność przeniesienia z mocy prawa działek powstałych z wydzielenia z działki nr (…), będących w Pana własności w zamian za odszkodowanie w trybie wywłaszczenia, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jako odpłatna dostawa towarów na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W tym miejscu podkreślić należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy:

Powyższe oznacza, że zwolnienie przysługuje względem takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlane. Zatem ze zwolnienia od podatku korzystać będą dostawy gruntów o charakterze rolnym, leśnym itp.

W myśl art. 2 pkt 33 ustawy:

W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 – Gemeente Emmen przeciwko Belastingdienst Grote Ondernemingen – „teren budowlany oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę”. Tym samym, również w świetle orzeczeń TSUE za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1130):

Jak stanowi art. 4 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

W myśl art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.

W konsekwencji, generalnie opodatkowane podatkiem VAT są dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku tych ostatnich opodatkowane są wyłącznie te, których przedmiotem są tereny budowlane, czyli tereny przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, dla których nie obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego oraz nie wydano decyzji o warunkach zabudowy – są zwolnione od podatku VAT.

Zauważyć należy, że analiza ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje jednoznacznie, że zwolnienie od podatku VAT obejmuje zbycie nieruchomości niezabudowanych (gruntów) wyłącznie w sytuacji, gdy nie są one przeznaczone pod zabudowę. Elementem, który determinuje możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku VAT przy zbyciu gruntów, jest przeznaczenie gruntu na cele inne niż budowlane.

Z okoliczności sprawy wynika, że na moment dostawy dla wywłaszczonych działek był opracowany plan zagospodaro­wania przestrzennego dla gminy (…) i działki były w nim oznaczone jako grunty rolne. Dodatkowo, działka nr (…) miała wydaną decyzję na budowę (…). Na moment wydania decyzji o wywłaszczeniu działka ta w wypisie z rejestru gruntów zawiera opis przeznaczenia jako budynki niestanowiące odrębnego od gruntu przedmiotu własności, tj. budynki produkcyjne, usługowe i gospodarcze dla rolnictwa, budynki mieszkalne.

Wskazać zatem należy, że działki wydzielone z działki (…) spełniają definicję terenu budowlanego w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy, bowiem jeszcze przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji drogowej stanowiły grunt przeznaczony pod zabudowę zgodnie z wydanymi warunkami zabudowy. Zatem, dostawa działek wydzielonych z działki nr(…) nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

W tym miejscu należy wskazać, że jeżeli przy zbyciu nieruchomości nie wystąpią przesłanki uniemożliwiające zastosowanie zwolnienia od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, to należy przeanalizować możliwość zwolnienia dostawy w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT:

Dla zastosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy, dla dostawy towarów, spełnione muszą być łącznie dwa warunki wskazane w tym przepisie, tj.:

-towary muszą służyć wyłącznie działalności zwolnionej, w żadnym momencie ich posiadania nie można zmienić ich przeznaczenia oraz sposobu wykorzystywania,

-brak prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tych towarów.

Niespełnienie choćby jednego z powyższych warunków daje podstawę do wyłączenia dostawy towarów ze zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w ww. art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że nabycie przez Pana działki nr (…) stanowiło czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT i nie było dokumentowane fakturą.

Należy zauważyć, że NSA w wyroku z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt I FSK 627/12 wskazał, że „zwolnienie, o którym mowa w art. 136 lit. b) dyrektywy 2006/112/WE, a więc również wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u., przysługuje tylko wtedy gdy podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku na skutek ograniczeń i zakazów przewidzianych przepisami dyrektywy lub u.p.t.u., co wynika np. ze związku ze sprzedażą zwolnioną od podatku (por. art. 86 i art. 88 ustawy), a więc nie ma zastosowania, gdy brak odliczenia podatku w poprzedniej fazie obrotu wynika z faktu, że dana czynność w ogóle nie podlegała opodatkowaniu (por. wyrok ETS z dnia 8 grudnia 2005 r. w sprawie C-280/04 Jyske Finanse A/S) oraz gdy podatnik, mając prawo do odliczenia podatku naliczonego, z uprawnienia tego nie skorzystał”.

W wyroku, na który powołuje się Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że ze zwolnienia od VAT nie będzie korzystać dostawa towarów, w stosunku do których podatnik nie odliczył VAT naliczonego z powodów innych niż ściśle określone w art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE. Tym samym, przepis art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE wskazuje zatem, że w przypadkach, w których przy nabyciu towaru VAT w ogóle nie wystąpił, nie można uznać, że mamy do czynienia z brakiem prawa do odliczenia VAT.

W odniesieniu do czynności nabycia przez Pana działki nr (…) nie wystąpił podatek od towarów i usług. Nie można zatem uznać, że nie przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT, skoro dostawa nie była objęta tym podatkiem. W takiej sytuacji nie można mówić, że przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu ww. działek, lub że takie prawo Panu nie przysługiwało, skoro przy nabyciu tych działek nie wystąpił podatek VAT, który mógłby podlegać odliczeniu przez Pana. Ponadto, jak wynika z okoliczności sprawy, ww. działka nie była również wykorzystywana wyłącznie do czynności zwolnionych z podatku VAT, lecz była wykorzystywana dla celów działalności rolniczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zatem, dostawa wywłaszczonej działek wydzielonych z działki nr (…) nie korzysta również ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z uwagi na fakt, że nie zostały spełnione warunki, o których mowa w tym przepisie.

Podsumowując stwierdzam, że dostawa wywłaszczonych działek powstałych z wydzielenia z działki nr (…) stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 w powiązaniu z art. 7 ust. 1 ustawy i nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 i 9 ustawy.

Tym samym, Pana stanowisko, zgodnie z którym nie jest Pan upoważniony do skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy przy dostawie wywłaszczonych działek wydzielonych z działki nr (…) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, uznałem za prawidłowe.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem zapytania. Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. W szczególności nie oceniałem Pana stanowiska w zakresie stwierdzenia, że naliczone odszkodowanie jest kwotą netto, do której winny być doliczony podatek VAT.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Wskazuję, że interpretacja dotyczy wyłącznie kwestii braku prawa do zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT dostawy wywłaszczonych działek wydzielonych z działki nr (…). W zakresie prawa do zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT dostawy wywłaszczonych działek wydzielonych z działki nr (…) zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Pana stanowiska w zakresie pytania dotyczącego podatku od towarów i usług. Natomiast w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego. Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji, pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. Zatem, należy zaznaczyć, że wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisie stanu faktycznego. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swoją aktualność.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku zwracam również uwagę, że analiza załączników dołączonych do wniosku nie mieści się w ramach określonych w art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W związku z powyższym, nie jestem uprawniony do oceny prawnej dołączonych załączników.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).