Interpretacja indywidualna z dnia 29 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.266.2024.5.MG

Czy zawarcie przez Spółkę Umowy i uczestnictwo przez nią w Systemie nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, czy Spółka przy obliczaniu kwoty podatku naliczonego do odliczenia ma obowiązek stosowania proporcji (tzw. preproporcji), o której mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług, w kwestii objętej pytaniami nr 8 i 9 jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 maja 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 10 maja 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy m.in. podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie II z 15 lipca 2024 r. – pismem z 2 sierpnia 2024 r. (wpływ 2 sierpnia 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Uwagi ogólne:

„(…)” SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ jest polską spółką kapitałową (dalej: Spółka lub Wnioskodawca), czynnym podatnikiem VAT zarejestrowanym do celów VAT w Polsce oraz polskim rezydentem podatkowym w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy CIT.

Spółka zamierza zostać stroną umowy Cash Management Agreement (dalej: Umowa).

Stronami Umowy będą również inne spółki z Grupy (…) (dalej: Uczestnicy lub Uczestnik, w zależności od kontekstu).

Spółka jest również traktowana jako Uczestnik.

(…) z siedzibą w (…) pełni w Systemie funkcję (…) (dalej: (Y)).

Umowa stanowi ramy prawne dla niektórych grupowych usług zarządzania środkami pieniężnymi (dalej: Cash Pooling lub System).

Głównym celem Systemu jest m.in.:

(i) minimalizowanie kosztów kredytowania w działalności gospodarczej Uczestników poprzez wykorzystanie środków własnych należących do Uczestników, w tym Spółki,

 (ii) poprawa płynności finansowej Uczestników, w tym Spółki,

(iii) umożliwienie lokowania środków pieniężnych Uczestników, w tym Spółki na warunkach rynkowych.

Umowa nie zawiera postanowień przewidujących możliwość zawarcia w ramach Systemu umowy pożyczki, umowy depozytu nieprawidłowego bądź lokaty. Niemniej, jedną z cech Systemu jest przekazywanie środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników, przy konieczności zwrotu tych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

W ramach Systemu nie będzie dochodziło do konwersji wierzytelności/długi ani do subrogacji w rozumieniu w rozumieniu art. 518 par. 1 polskiego Kodeksu cywilnego.

System

System posiada formę „zero balancing Cash Pooling”. System polega więc na faktycznych transferach środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników.

Do głównych obowiązków (Y) w ramach Umowy należy m.in. zarządzanie Systemem, zarządzanie rachunkami bankowymi Uczestników, naliczanie odsetek, a także odpowiednia alokacja odsetek.

(Y) dokonuje przelewów pieniężnych w imieniu Uczestników na podstawie odpowiedniego upoważnienia.

Usługi w ramach Systemu będą świadczone przez (Y) we współpracy z bankiem (dalej: Bank) na podstawie stosownej umowy zawartej pomiędzy Bankiem oraz (Y).

Bank będzie odpowiedzialny za techniczną stronę funkcjonowania Systemu, tj. za czynności związane z prowadzeniem rachunków bankowych Uczestników oraz rachunków bankowych (Y) i dokonywaniem operacji związanych z poszczególnymi rachunkami biorącymi udział w Systemie.

Usługi w ramach Systemu będą świadczone na rzecz Uczestników przez (Y), a nie przez Bank. Innymi słowy, nie istnieje podstawa umowna do świadczenia usług przez Bank na rzecz Uczestników w ramach Systemu. Spółka nie będzie wypłacać wynagrodzenia na rzecz Banku z uwagi na uczestnictwo w Systemie.

System będzie polegał na

(i) na codziennym przelewie nadwyżki środków pieniężnych występującej na rachunku bankowym Uczestnika na rachunek bankowy („(…)”) należący do (Y) na którym będą księgowane transakcje w ramach Systemu dotyczące danego Uczestnika, lub

(ii) na codziennym przelewie kwoty równej niedoborowi środków pieniężnych występującym na rachunku bankowym Uczestnika, z rachunku należącego do (Y) na odpowiedni rachunek tego Uczestnika.

(Y) będzie prowadzić w imieniu każdego Uczestnika, w tym Spółki - Grupowe Konto Rozliczeniowe („(…)”) na potrzeby wykonywania Umowy. Saldo kredytowe na Grupowym Rachunku Rozliczeniowym uznawane jest zgodnie z (…) prawem cywilnym za roszczenie płatnicze odpowiedniego Uczestnika, w tym Spółki w stosunku do (Y). Saldo debetowe na Grupowym Rachunku Rozliczeniowym uważa się za roszczenie płatnicze (Y) wobec odpowiedniego Uczestnika, w tym Spółki.

Transfery pieniężne „na” lub „z” odpowiedniego rachunku Uczestnika oraz „na” lub „z” odpowiedniego rachunku należącego do (Y) oraz obciążenie lub uznanie odpowiedniego Grupowego Rachunku Rozliczeniowego nastąpi w przypadku, gdy saldo istniejące na odpowiednim rachunku Uczestnika odbiega od salda docelowego, które jest kwotą zerową, chyba że (Y) oraz Spółka uzgodnią inaczej.

Rachunki Uczestników będą każdego dnia zerowane, wszelkie nadwyżki będą deponowane na rachunku bankowym (Y), a ujemne salda będą pokrywane z rachunku bankowego (Y).

W przypadku przekazania kwoty z rachunku Spółki na rachunek (Y) (lub na odwrót) w ramach Systemu, kwota równa przekazanej kwocie zostanie zapisana na odpowiednim Grupowym Rachunku Rozliczeniowym prowadzonym przez (Y) w imieniu Spółki.

Zgodnie z Umową, Uczestnikowi, w tym Spółce mogą przysługiwać odsetki od środków przekazanych na rachunek bankowy (Y), jeżeli saldo na rachunku bankowym Spółki będzie dodatnie. Natomiast, w przypadku, gdy saldo na rachunku Spółki będzie ujemne, Spółka może być zobowiązana do zapłaty odsetek od środków uzyskanych od (Y) na pokrycie tego ujemnego salda.

Jeżeli dodatnie salda Uczestników nie wystarczą na pokrycie ujemnych sald danych Uczestników, (Y) pokryje te ujemne salda z własnych środków.

Beneficjentem odsetek będą Uczestnicy ale jeżeli (Y) pokryje ujemne salda z własnych środków, to odsetki związane z pokryciem tego ujemnego salda będą należne (Y) ((Y) będzie beneficjentem tych odsetek).

Odsetki będą naliczane codziennie według stóp procentowych określonych w odpowiedniej umowie zawartej pomiędzy Spółką oraz (Y).

(Y) nie będzie otrzymywać wynagrodzenia od Wnioskodawcy za czynności wykonywane w ramach Systemu.

Informacje dodatkowe

Uczestnicy Systemu, w tym Spółka, nie będą dokonywać bezpośrednio pomiędzy sobą rozliczeń z tytułu uczestnictwa w Systemie. Jakiekolwiek rozliczenia dokonywane będą za pośrednictwem rachunku należącego do (Y). Z wyjątkiem tego co wskazano powyżej, Uczestnicy, w tym Spółka nie wykonują jakichkolwiek czynności na swoją rzecz w ramach Systemu (brak jest podstawy umownej do takiego działania). Spółka będzie jedynie udostępniała środki znajdujące się na rachunku bankowym w celu umożliwienia wypełniania postanowień Umowy.

Spółka nie będzie otrzymywała wynagrodzenia od innych Uczestników. Spółce mogą jedynie przysługiwać odsetki od środków udostępnionych w ramach Umowy, jeżeli Spółka będzie dysponować nadwyżką środków (zgodnie z opisanym Systemem).

Na podstawie Umowy i zgodnie z opisanym w niej zakresem, (Y) będzie upoważniony do działania w imieniu Uczestników, w tym Spółki oraz reprezentowania Uczestników, w tym Spółki w stosunkach z Bankiem.

(Y) posiada całość udziałów w spółce będącej całościowym udziałowcem Wnioskodawcy.

W piśmie uzupełniającym z 2 sierpnia 2024 r. doprecyzowali Państwo opis sprawy w zakresie podatku od towarów i usług i wyjaśnili co następuje:

Ad 1 wezwania:

(Y) nie będzie otrzymywać wynagrodzenia od Wnioskodawcy za czynności wykonywane w ramach Systemu.

Ad 2 wezwania:

(Y) jest podatnikiem VAT w (…), o którym mowa w art. 28a pkt 1 lit. a ustawy VAT i prowadzi w (…) działalność gospodarczą. (Y) należy do (…) grupy VAT.

Ad 3 wezwania:

(Y) posiada w Polsce oddział (…) (świadczący usługi sprzedaży (…) wyłącznie spółce macierzystej w (…)). Oddział jest zarejestrowany dla celów VAT w Polsce. Oddział nie będzie uczestnikiem Systemu (oddział nie będzie świadczył ani odbierał usług w ramach Systemu).

Ad 4 wezwania:

Wnioskodawca nie posiada siedziby działalności gospodarczej, lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w (…). Wnioskodawca nie jest zarejestrowany dla celów podatku od wartości dodanej na terytorium (…).

Ponadto wyjaśnili Państwo, że cyt. „ Wnioskodawca dla jasności informuje, że nie wskazywał poprzednio, że „(Y) działa w sposób zawodowy i w celach zarobkowych, pobierając wynagrodzenie od Uczestników, w tym od Spółki.”

Pytania w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczone jak we wniosku)

8. Czy zawarcie przez Spółkę Umowy i uczestnictwo przez nią w Systemie nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT?

9. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie nr 8, czy Spółka przy obliczaniu kwoty podatku naliczonego do odliczenia ma obowiązek stosowania proporcji (tzw. preproporcji), o której mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od towarów i usług

Ad 8

Zdaniem Wnioskodawcy zawarcie przez niego Umowy i uczestnictwo w Systemie nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatne świadczenie usług. Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Usługę zatem co do zasady stanowi każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania.

Natomiast świadczenie usług jest dokonywane odpłatnie tylko wtedy, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi faktyczne odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy. Ma to miejsce, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za możliwą do wyodrębnienia usługę świadczoną w ramach takiego stosunku prawnego.

Odnosząc się do zaistniałego stanu faktycznego należy wskazać, że Umowa zawarta przez Wnioskodawcę stanowi odmianę cash poolingu. Cash pooling to system wspólnego zarządzania płynnością finansową, który jest stosowany przez przedsiębiorców tworzących grupę kapitałową lub powiązanych w inny sposób. Polega on na koncentrowaniu środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy, poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy.

Uczestnikami grupy działającej w ramach cash poolingu są podmioty, które w danej chwili posiadają nadwyżkę środków pieniężnych na rachunku bankowym, podmioty, które mają ich niedobór na rachunku bankowym oraz podmiot koordynujący działanie grupy, zarządzający jej płynnością finansową, zwany liderem. Umowa cash poolingu jest oferowana przez bank, który zasadniczo nie jest podmiotem powiązanym z żadnym z uczestników systemu.

Z uwagi na cechy charakterystyczne Systemu należy uznać, że w związku z zawarciem Umowy w roli usługodawcy występuje (Y) (we współpracy z Bankiem), za pośrednictwem którego świadczona jest kompleksowa usługa cash poolingu. To (Y) bowiem organizuje operacje konsolidacji środków pieniężnych podmiotów uczestniczących w strukturze cash poolingu. (Y), jako jedyny podmiot Systemu, działa w sposób zawodowy i w celach zarobkowych, pobierając wynagrodzenie od Uczestników, w tym od Spółki.

Pozostali Uczestnicy Systemu, w tym Wnioskodawca, są usługobiorcami usługi świadczonej przez (Y). Czynności obejmujące rachunek bankowy Wnioskodawcy stanowią jedynie techniczne elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wykonywania usługi przez (Y).

W przypadku kompleksowej usługi jaką jest cash pooling nie jest właściwe sztuczne dzielenie poszczególnych czynności i rozpatrywanie ich w sposób odrębny dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Nie są to bowiem niezależne od siebie świadczenia. Zawarcie Umowy z perspektywy Wnioskodawcy podyktowane było wyłącznie potrzebą zabezpieczenia swojej płynności finansowej, zmniejszenia kosztów kredytowania oraz umożliwieniem lokowania własnych środków pieniężnych na korzystnych warunkach. Celem Spółki nie było natomiast świadczenie usług finansowych, w szczególności zaś usług udzielania pożyczek pieniężnych. W ramach Umowy Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapewnienia lub udostępnienia któremukolwiek z Uczestników Systemu określonej kwoty pieniężnej. Transfery środków pieniężnych z rachunku i na rachunek bankowy Spółki następują jedynie w związku z występującymi nadwyżkami i niedoborami kapitału, których zarządzaniem zajmuje się (Y). Sama rola Spółki jest tutaj bierna i ogranicza się jedynie do udzielenia (Y) odpowiednich upoważnień do monitorowania oraz dysponowania jej rachunkiem bankowym.

W konsekwencji należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Spółkę, jako uczestnika cash poolingu, umożliwiające (Y) dokonywanie odpowiednich transferów środków finansowych w ramach struktury cash poolingu, nie stanowią odrębnego świadczenia usług przez Spółkę, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez (Y) usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. Tym samym czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w ramach Umowy pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Pogląd ten potwierdzają także interpretacje indywidualne organów podatkowych, przykładowo: interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 08 stycznia 2019 r. nr 0115-KDIT1-1.4012.827.2018.1.KM, z 21 grudnia 2018 r. nr 0113-KDIPT1-2.4012.761.2018.2.SM, z 04 grudnia 2018 r. nr 0113-KDIPT1-2.4012.769.2018.1.AJB oraz

z 28 czerwca 2021 r. nr 0112-KDIL1-3.4012.116.2021.2.MR.

Ad 9

W przypadku uznania, że uczestnictwo przez Spółkę w Systemie nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT, Wnioskodawca uważa, że przy obliczaniu kwoty podatku naliczonego do odliczenia nie ma on obowiązku stosowania proporcji (tzw. preproporcji), o której mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

W myśl art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym sposobem określenia proporcji.

Jak wynika z powyższego przepisu zagadnienie preproporcji może dotyczyć wyłącznie tych podatników, którzy oprócz prowadzonej działalności gospodarczej wykonują także działalność inną niż działalność gospodarcza i którzy dokonują zakupów towarów i usług wykorzystywanych jednocześnie w obu tych typach działalności. Preproporcja ma zastosowanie wyłącznie do towarów i usług nabytych przez podatnika, które są wykorzystywane przez niego jednocześnie do działalności gospodarczej oraz do celów innych niż działalność gospodarcza, gdy nie istnieje możliwość przypisania ich w całości do działalności gospodarczej podatnika.

Mając na uwadze to, że celem stosowania przepisów o preproporcji jest określenie części podatku naliczonego, który może podlegać odliczeniu w odpowiedniej proporcji pomiędzy działalnością gospodarczą i celami innymi niż działalność gospodarcza, szczególnego znaczenia nabiera pojęcie działalności gospodarczej. Pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, z zastrzeżeniem wyjątków wymienionych w art. 15 ust. 3 i 3a ustawy o VAT, i obejmuje ono wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. W szczególności, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei przez cele inne niż działalność gospodarcza rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Przykładowo będzie to zatem działalność podmiotu w charakterze organu władzy publicznej czy też nieodpłatna działalność statutowa. Z założenia więc preproporcja dotyczy jedynie specyficznej grupy podatników, takich jak organy władzy publicznej, fundacje, stowarzyszenia itp., którzy oprócz działalności gospodarczej prowadzą także działalność o innym, niegospodarczym charakterze.

Dodatkowo należy podkreślić, że art. 86 ust. 2a ustawy o VAT nie odnosi się do sposobu opodatkowania czynności jakie wykonuje podatnik, a więc do tego czy czynności te podlegają, czy nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Bez wpływu na preproporcję pozostają zatem takie świadczenia czy też czynności, które same w sobie nie podlegają opodatkowaniu (są poza zakresem VAT), ale są związane z działalnością gospodarczą podatnika, stanowiąc jej efekt, konsekwencję lub nieodzowny element. Wśród takich świadczeń można wymienić przykładowo otrzymywanie przez podatnika kar umownych lub odszkodowań wynikających z prowadzonej działalności gospodarczej albo odsetek z tytułu nieterminowych płatności. Podstawowe znaczenie ma zatem źródło przychodów uzyskiwanych przez podatnika, a nie to czy stanowią one obrót z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej u podatnika mogą bowiem wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT. Niejako towarzyszą one działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą.

Odnosząc powyższe do zaistniałego stanu faktycznego, Wnioskodawca uważa, że przy obliczaniu kwoty podatku naliczonego do odliczenia nie ma on obowiązku stosowania proporcji (tzw. preproporcji), o której mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT. Wynika to z faktu, że Wnioskodawca działa w formie spółki prawa handlowego, która z założenia nie funkcjonuje w sferze innej niż działalność gospodarcza, tj. nie wykonuje czynności i nie uzyskuje przychodów innych niż takie, które wykazują bezpośredni lub pośredni związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Jednocześnie uczestnictwo Wnioskodawcy w Systemie stanowi czynność, która towarzyszy działalności gospodarczej i nie stanowi obok niej odrębnego przedmiotu działalności Spółki, a odsetki otrzymywane w ramach Systemu mieszczą się w sferze działalności gospodarczej Spółki. Trzeba bowiem zauważyć, że przedmiotem usługi cash poolingu świadczonej przez (Y) są środki finansowe generowane oraz wykorzystywane przez Spółkę w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Uczestnictwo w Systemie stanowi więc dla Spółki z jednej strony formę lokacji posiadanych przez nią nadwyżek finansowych, z drugiej zaś formę zabezpieczenia jej płynności na wypadek niedoboru środków finansowych. Oba te motywy są w pełni racjonalne, uzasadnione i konieczne z perspektywy Spółki jako podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.

W odniesieniu do cash poolingu powyższe stanowisko potwierdzają także interpretacje indywidualne organów podatkowych powołane wcześniej w przypadku pytania nr 8.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku w zakresie podatku od towarów i usług,w kwestii objętej pytaniami nr 8 i 9 jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które – stosownie do definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

 1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

 2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

- w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa – użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części – podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

- w przypadku świadczenia usług – świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

Zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu:

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu cash poolingu należy zauważyć, że najczęściej w roli usługodawcy będzie występować bank, który będzie obsługiwał umowę cash poolingu. Jednakże należy również brać pod uwadze rolę innych Uczestników Systemu cash poolingu.

Państwa wątpliwości w zakresie podatku od towarów i usług, wyrażone w pytaniu nr 8, dotyczą kwestii czy zawarcie przez Państwa Umowy i uczestnictwo przez Państwa w Systemie nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Państwa rola w Systemie cash poolingu jako Uczestnika Systemu, co do zasady, będzie bierna, bowiem jak wynika z opisu sprawy, zgodnie z Umową, uczestnicy Systemu, w tym Państwo, nie będą dokonywać bezpośrednio pomiędzy sobą rozliczeń z tytułu uczestnictwa w Systemie. Jakiekolwiek rozliczenia dokonywane będą za pośrednictwem rachunku należącego do (Y). Uczestnicy, w tym Państwo, nie wykonują jakichkolwiek czynności na swoją rzecz w ramach Systemu (brak jest podstawy umownej do takiego działania). Państwo będą jedynie udostępniali środki znajdujące się na rachunku bankowym w celu umożliwienia wypełniania postanowień Umowy. Nie będą Państwo otrzymywali wynagrodzenia od innych Uczestników. Mogą jedynie Państwu przysługiwać odsetki od środków udostępnionych w ramach Umowy, jeżeli będą Państwo dysponować nadwyżką środków (zgodnie z opisanym Systemem).

Wobec powyższego należy uznać, że w świetle opisanego zdarzenia przyszłego, Państwo, jako Uczestnik Systemu cash poolingu, nie będą wykonywać czynności polegających na odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Ponadto należy wskazać, że podejmowane przez Państwa czynności w ramach opisanej umowy, jako Uczestnika, nie będą stanowiły nieodpłatnego świadczenia usług zrównanego z odpłatnym świadczeniem usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy, gdyż treść wniosku wskazuje, że czynności podejmowane w ramach Umowy mają służyć do celów związanych z Państwa działalnością gospodarczą.

Z opisu sprawy wynika, że zasadniczym celem przyszłego uczestnictwa jest m.in.:

- minimalizowanie kosztów kredytowania w działalności gospodarczej Uczestników poprzez wykorzystanie środków własnych należących do Uczestników, w tym Państwa;

- poprawa płynności finansowej Uczestników, w tym Państwa;

- umożliwienie lokowania środków pieniężnych Uczestników, w tym Państwa na warunkach rynkowych.

Zatem na podstawie umowy cash poolingu Państwo jako Uczestnik, co do zasady, nie będą wykonywać czynności podlegających opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Wobec powyższego Państwa stanowisko, w kwestii objętej pytaniem nr 8, jest prawidłowe.

Ponadto Państwa wątpliwości w zakresie podatku od towarów i usług, objęte pytaniem nr 9, dotyczą ustalenia czy przy obliczaniu kwoty podatku naliczonego do odliczenia mają Państwo obowiązek stosowania proporcji (tzw. preproporcji), o której mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

Zgodnie art. 86 ust. 1 ustawy:

Na mocy art. 86 ust. 2a ustawy:

Zgodnie z art. 86 ust. 2b ustawy:

Sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli:

 1) zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz

 2) obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

Wspominane wyżej cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 i 3 ustawy. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej u podatnika mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT. Przez cele inne niż działalność gospodarcza rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i 3 ustawy. Takimi sferami będą przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy czy nieodpłatna działalność statutowa.

Analiza przytoczonych przepisów prowadzi do wniosku, że obowiązek ustalania zakresu prawa do odliczenia VAT naliczonego przy wykorzystaniu proporcji, o której mowa w art. 86 ust. 2a uzależniony został od łącznego spełnienia następujących warunków:

- podatnik wykonuje zarówno czynności, które mają związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jak i czynności, które nie wykazują takiego związku;

- podatnik nabywa towary/usługi zarówno dla celów czynności, które mają związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jak i czynności, które nie wykazują takiego związku;

- podatnik nie jest w stanie przyporządkować w całości nabywanych towarów/usług wyłącznie do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

W opisanej sytuacji mamy do czynienia z czynnościami (cash poolingu), które towarzyszą działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu Państwa działalności. Bowiem zasadniczym celem Systemu jest m.in.:

- minimalizowanie kosztów kredytowania w działalności gospodarczej Uczestników poprzez wykorzystanie środków własnych należących do Uczestników, w tym do Państwa;

- poprawa płynności finansowej Uczestników, w tym Państwa;

- umożliwienie lokowania środków pieniężnych Uczestników, w tym Państwa na warunkach rynkowych.

Zatem, płatności otrzymywane w ramach Systemu cash poolingu mieszczą się w sferze działalności gospodarczej podatnika wskazanej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, a tym samym mieszczą się one w pojęciu „celów związanych z działalnością gospodarczą”, w rozumieniu art. 86 ust. 2a ustawy.

Wobec powyższego, w związku z uczestnictwem w systemie, nie są Państwo zobowiązani do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według „sposobu ustalenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.

Wobec powyższego Państwa stanowisko, w kwestii objętej pytaniem nr 9, jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ocena Państwa stanowiska w zakresie podatku od towarów i usług w kwestii objętej pytaniem nr 10 oraz w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych i podatku dochodowego od osób prawnych jest przedmiotem odrębnych rozstrzygnięć

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym albo opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z  2023 r., poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...), (…).

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.