Interpretacja indywidualna z dnia 14 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.294.2024.2.IG

Skutki podatkowe umowy zawartej z kontrahentem.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 maja 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 9 maja 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umowy zawartej z kontrahentem. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 15 lipca 2024 r. (wpływ 15 lipca 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

A Sp. z o.o. (dalej: A) w ramach prowadzonej działalności faktoringowej, na podstawie umów finansowania sprzedaży świadczy usługi klientom w zakresie finansowania sprzedaży opartej na kredycie kupieckim. Poprzez finansowanie wierzytelności A nabywa i finansuje wierzytelności, a także nimi administruje.

Bank oraz A zawarły:

1. Umowę Ramową dotyczącą nabywania praw do przepływów pieniężnych określającą zasady współpracy A i Banku w zakresie nabywania przez Bank od A wyłącznych praw do określonych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania zakupów w zamian za zapłatę kwot rozliczenia.

2. Umowę Ramową dotyczącą nabywania praw do przepływów pieniężnych określającą zasady współpracy A i Banku w zakresie nabywania przez Bank od A wyłącznych praw do określonych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania sprzedaży w zamian za zapłatę kwot rozliczenia (dalej łącznie: „Umowy ramowe”).

W ramach zawartych Umów ramowych Bank wyraził chęć nabywania od A praw do określonych komponentów przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania należnych A na podstawie wybranych umów finansowania sprzedaży lub zakupu, zaś A wyraziła chęć zbywania takich przepływów pieniężnych na rzecz Banku, w zamian za kwotę rozliczenia.

Transakcja zawarta pomiędzy Bankiem a A stanowi umowę subpartycypacji prywatnej polegającej na otrzymaniu z góry środków przez A w zamian za zobowiązanie się do przekazania wpływów z wierzytelności na rzecz Banku (dalej jako: „Transakcja”).

Umowy ramowe zawarte pomiędzy Bankiem i A określają kluczowe zasady i warunki nabywania praw do przepływów pieniężnych przez Bank od A z tytułu faktoringu sprzedażowego i zakupowego.

Zasady ogólne zawierania umów o nabycie praw do przepływów pieniężnych

Zgodnie z umowami A będzie występowała do Banku z ofertą zawarcia umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych poprzez przesłanie do Banku projektu takiej umowy w formie elektronicznej.

Bank będzie zobowiązany odpowiedzieć na propozycję A w ściśle określonym terminie, przy czym brak informacji zwrotnej od Banku w tym terminie będzie uważany za odmowę Banku.

W przypadku przyjęcia przez Bank oferty A zawarcia umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych, odpowiedź Banku powinna zawierać dokument otrzymany od A (tj. Umowę o Nabycie Praw do Przepływów Pieniężnych podpisaną przez osoby uprawnione do reprezentacji A) podpisany przez osoby uprawnione do reprezentacji Nabywcy podpisem kwalifikowanym ze znacznikiem czasu. Odpowiedź Banku będzie dostarczana do A za pomocą poczty elektronicznej natomiast data otrzymania przez A odpowiedzi Banku będzie datą zawarcia danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych.

Po zawarciu danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych A będzie przekazywała do Banku oferty uzgodnienia list wierzytelności o zwrot finansowania zawierających konkretne wierzytelności wynikające z umów finansowania zakupów lub sprzedaży wskazane w umowie o nabycie praw do przepływów pieniężnych, z których wynikające prawa do przepływów pieniężnych miałyby być nabyte przez Bank, poprzez przesłanie do Banku projektu takiej listy wierzytelności w formie elektronicznej podpisanej przez osoby uprawnione do reprezentacji A podpisem kwalifikowanym ze znacznikiem czasu.

Kwota rozliczenia należna A od Banku - zasady ustalenia kwoty rozliczenia

Zgodnie z treścią Umów ramowych kwota rozliczenia będzie stanowiła kwotę należną A od Banku z tytułu nabycia przez Bank praw do przepływów pieniężnych na podstawie danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych i uzgodnionej w jej wykonaniu listy wierzytelności o zwrot finansowania, wskazywaną w danej liście wierzytelności o zwrot finansowania.

Kwota rozliczenia - umowy tytułu finansowania zakupu

W przypadku wierzytelności z umów finansowania zakupu kwota rozliczenia będzie stanowiła równowartość nominalnej wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania pomniejszonej o sumę kwoty dyskonta oraz kwoty podatku VAT naliczonego od tego dyskonta (jeśli podatek będzie należny) w wysokościach wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności. W tym przypadku kwota dyskonta będzie wyliczona jako różnica nominalnych oraz dyskontowanych wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności, opierając się na stopach dyskonta oraz marżach określonych w umowie ramowej. W celu wyliczenia kwoty rozliczenia, dla każdej wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania, dyskonto będzie naliczone za okres od daty uzgodnienia danej listy wierzytelności o zwrot finansowania do ostatniego dnia tolerowanego opóźnienia i skorygowane statystycznie (urealnione) o oszacowany efekt wcześniejszych spłat wierzytelności o zwrot finansowania.

Kwota rozliczenia - umowy tytułu finansowania sprzedaży

W przypadku wierzytelności z umów finansowania sprzedaży, w odniesieniu do których przed nabyciem przez Bank praw do wynikających z nich przepływów pieniężnych nie dokonano potrąceń ani nie nastąpiła spłata dotyczących ich wierzytelności kosztowych wskazanych - kwota rozliczenia będzie stanowiła równowartość nominalnej wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania.

W przypadku wierzytelności z umów finansowania sprzedaży, w odniesieniu do których przed nabyciem przez nabywcę praw do wynikających z nich przepływów pieniężnych dokonano potrąceń lub nastąpiła spłata dotyczących ich wierzytelności kosztowych, kwota rozliczenia będzie stanowiła równowartość nominalnej wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania, pomniejszonej o sumę kwoty dyskonta oraz kwoty podatku VAT naliczonego od tego dyskonta (jeśli podatek będzie należny) w wysokościach wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania. W tym przypadku kwota dyskonta będzie wyliczona jako różnica nominalnych oraz dyskontowanych wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania, opierając się na stopach dyskonta oraz marżach określonych w umowie ramowej. W celu wyliczenia kwoty rozliczenia, dla każdej wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania, dyskonto będzie naliczone za okres od daty uzgodnienia danej listy wierzytelności o zwrot finansowania do ostatniego dnia tolerowanego opóźnienia i skorygowane statystycznie (urealnione) o oszacowany efekt wcześniejszych spłat wierzytelności o zwrot finansowania.

Zasady uiszczania Kwoty rozliczenia

Bank będzie płacił kwotę rozliczenia na rzecz A każdorazowo nie później niż w ciągu kolejnego dnia roboczego po uzgodnieniu danej listy wierzytelności w wykonaniu danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych na rachunki A prowadzone przez Bank w walutach PLN, EUR oraz USD.

W przypadku pojawienia się wierzytelności wadliwych, A zobowiązuje się do zwrotu Bankowi w określonym terminie, zapłaconą przez Bank kwotę rozliczenia, przypadającą za wierzytelność wadliwą. W razie skorzystania przez Bank z uprawnienia do żądania zwrotu kwoty rozliczenia za wierzytelności wadliwą, pod warunkiem otrzymania przez Bank całej kwoty rozliczenia za wierzytelność wadliwą, Bank zwróci A (o ile uzyskał je od A) kwoty otrzymane tytułem przepływów pieniężnych za wierzytelność wadliwą (dla uniknięcia wątpliwości, po zwrocie A całej kwoty rozliczenia za wierzytelność wadliwą A nie będzie zobowiązana do przekazywania Bankowi dalszych przepływów pieniężnych za wierzytelność wadliwą).

W ramach wykonywania umów o nabycie praw do przepływów pieniężnych, po uzgodnieniu danej listy wierzytelności, Bank i A będą wymieniali się wzajemnie raportami, które będą sporządzane zgodnie z określonymi wzorami i w ściśle określonych terminach.

Na żądanie Banku, A zobowiązuje się do bezzwłocznego informowania o każdej dokonanej na rzecz A wpłacie z tytułu wierzytelności z umowy finansowania zakupów, do której otrzymania uprawniony jest Bank na podstawie danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych i uzgodnionej listy wierzytelności.

Ponadto A zobowiązuje się do bezzwłocznego przekazywania, na żądanie Banku, informacji niezbędnych do oceny przez Bank standingu finansowego A lub Klientów. Zakres informacji zostanie określony przez Bank.

Przepływy pieniężne przekazywane przez A do Banku

W wykonaniu umowy A, przenosząc na Bank prawa do przepływów pieniężnych i związane z nimi ryzyka, będzie zobowiązana do przekazania Bankowi faktycznie otrzymanych wpływów z wierzytelności z umów finansowania sprzedaży i zakupu (dalej jako: „Wpływy Objęte Zakresem Przepływów Pieniężnych”), obejmujące łącznie cztery rodzaje wpływów:

1. Po pierwsze wpływy z tytułu wierzytelności o zwrot finansowania w formie wpłat dokonywanych przez klientów lub odbiorców oraz zwrotów kwot wynikających z finansowania wierzytelności dokonywanych przez klientów (dalej jako: „Wpływy z tytułu wierzytelności o zwrot finansowania”).

2. Po drugie wpływy z tytułu przychodów naliczonych od przeterminowanych wierzytelności z umów finansowania sprzedaży i zakupu objętych umowami o nabycie praw do przepływów pieniężnych i uzgadnianymi w ich wykonaniu listami wierzytelności o zwrot finansowania - do wysokości równowartości odsetek ustawowych za opóźnienie od tych przeterminowanych wierzytelności z umów finansowania sprzedaży i zakupu (naliczonych za okres od dnia następującego po dniu wymagalności tych przeterminowanych wierzytelności z umów finansowania sprzedaży do dnia otrzymania wpływów) (dalej jako: „Wpływy z tytułu przychodów naliczonych od przeterminowanych wierzytelności”).

3. Po trzecie wpływy z tytułu wierzytelności kosztowych.

W przypadku wierzytelności z umów finansowania zakupu, A zobowiązana będzie przekazać Bankowi wpływy z tytułu Wierzytelności Kosztowych, powiązanych z Finansowaniem Wierzytelności, wynikających z rozłożenia spłaty finansowania na raty do wysokości równowartości sumy kwot odsetek od sald różnicy pomiędzy kwotą stanowiącą równowartość nominalnej wartości wierzytelności i sumą przekazanych do Banku wpływów z tytułu spłat Wierzytelności, w wysokości określonej w umowie.

W przypadku wierzytelności z umów finansowania sprzedaży, w odniesieniu do których przed nabyciem przez Bank praw do wynikających z nich przepływów pieniężnych nie dokonano potrąceń ani nie nastąpiła spłata dotyczących ich wierzytelności kosztowych A przenosząc na Bank prawa do przepływów pieniężnych i związane z nimi ryzyka, zobowiązana będzie do przekazania Bankowi wpływów z tytułu wierzytelności kosztowych, powiązanych z finansowaniem wierzytelności wynikających: z sfinansowania faktury, dokonania spłaty w okresie tolerowanego opóźnienia, zastosowania przedłużonego tolerowanego opóźnienia oraz rozłożenia spłaty finansowania na raty.

W przypadku wierzytelności z umów finansowania sprzedaży, w odniesieniu do których przed nabyciem przez Bank praw do wynikających z nich przepływów pieniężnych dokonano potrąceń lub nastąpiła spłata dotyczących ich wierzytelności kosztowych A zobowiązana będzie przekazać Bankowi wpływy z tytułu wierzytelności kosztowych, powiązanych z finansowaniem wierzytelności, wynikających z zastosowania przedłużonego tolerowanego opóźnienia oraz rozłożenia spłaty finansowania na raty.

We wszystkich przypadkach do wysokości równowartości sumy kwot odsetek od sald różnicy pomiędzy kwotą stanowiącą równowartość nominalnej wartości wierzytelności o zwrot finansowania i sumą przekazanych Bankowi wpływów z tytułu spłat wierzytelności o zwrot finansowania, w ustalonej w umowie wysokości (dalej łącznie jako: „Wpływy z tytułu wierzytelności kosztowych”).

4. Po czwarte wpływy uzyskane z tytułu realizacji zabezpieczeń spłat wierzytelności z umów finansowania sprzedaży (do wysokości równowartości wierzytelności o zwrot finansowania) - w przypadku, gdy zaspokojenie się A nastąpiło przez realizację takich zabezpieczeń (dalej łącznie jako: „Wpływy z tytułu realizacji zabezpieczeń”).

Sposób przekazywania przez A wpływów na rzecz Banku

Ponadto, w Umowach ramowych zostało uzgodnione, że otrzymane przez A, a przysługujące Bankowi Wpływy Objęte Zakresem Przepływów Pieniężnych, będą płatne w następującym trybie:

1. wpływy z tytułu wierzytelności o zwrot finansowania w formie wpłat dokonywanych przez odbiorców oraz zwrotów kwot wynikających z finansowania wierzytelności dokonywanych przez klientów: bezzwłocznie, tj. w kolejnym dniu roboczym po rozliczeniu wpływu przez A;

2. wpływy z tytułu przychodów naliczonych od przeterminowanych wierzytelności z Umów Finansowania zakupów - raz w miesiącu, 25-tego dnia miesiąca, o ile jest to dzień roboczy, lub następnego dnia roboczego bezzwłocznie po otrzymaniu przez A od Banku informacji o wysokościach sumy kwot odsetek od sald różnicy pomiędzy kwotą stanowiącą równowartość nominalnej wartości wierzytelności i sumą przekazanych do Banku wpływów z tytułu spłat Wierzytelności naliczanych dziennie za poprzedzający miesiąc;

3. wpływy z tytułu wierzytelności kosztowych - raz w miesiącu, 25-tego dnia miesiąca, o ile jest to dzień roboczy, lub następnego dnia roboczego, bezzwłocznie po otrzymaniu przez A od Banku informacji o wysokościach sumy kwot odsetek od sald różnicy pomiędzy kwotą stanowiącą równowartość nominalnej wartości wierzytelności i sumą przekazanych do Banku wpływów z tytułu spłat Wierzytelności naliczanych dziennie za poprzedzający miesiąc;

4. wpływy uzyskane w wyniku realizacji zabezpieczeń - bezzwłocznie, tj. w kolejnym dniu roboczym po rozliczeniu wpływu przez A.

Wynagrodzenie Banku

Rzeczywiste wynagrodzenie Banku z tytułu Transakcji będzie stanowił zysk z transakcji będący różnicą między Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych (wynagrodzenie odsetkowe lub dyskonto).

Brak cesji wierzytelności

Wnioskodawca jednoznacznie wskazuje, że w ramach zawartych umów nie dochodzi do cesji wierzytelności. Wnioskodawca podkreśla, że transakcja subpartycypacji polega na przeniesieniu przez inicjatora subpartycypacji uprawnień do przyszłych przepływów pieniężnych związanych z wierzytelnością bez zmiany wierzyciela. Oznacza to, że nie dochodzi do cesji wierzytelności, ale do wykreowania nowego prawa majątkowego - w zamian za wynagrodzenie otrzymane niejako „z góry” od subpartycypanta. W tym zakresie w ramach Transakcji rolę inicjatora subpartycypacji prywatnej będzie pełnić A, natomiast rolę subpartycypanta Bank. A przyzna Bankowi uprawnienia do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania należnych A na podstawie wybranych umów finansowania sprzedaży lub zakupu. A pozostanie wierzycielem względem dotychczasowych klientów i stroną umów finansowania jako finansujący. Jednocześnie, Bank będzie „z góry” wypłacał A umówioną kwotę rozliczenia. Wypłata określonych kwot rozliczenia stanowi wynagrodzenie, które Bank będzie wypłacać A w zamian za nabycie uprawnień do przyszłych przepływów pieniężnych z wierzytelności.

Pytania

1. Czy transakcje zawierane między Bankiem a A, których celem jest udzielenie finansowania A przez Bank są czynnościami zwolnionymi z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, jako czynności dotyczące udzielania kredytów/pożyczek?

2. Czy wynagrodzenie w postaci zysku z transakcji, tj. różnicy pomiędzy Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych stanowi podstawę opodatkowania VAT z tytułu usługi świadczonej przez Bank na rzecz A zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT?

3. Czy obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia przez Bank na rzez A usług objętych wnioskiem powstanie z chwilą otrzymania przez Bank całości lub części wynagrodzenia, tj. zysku z transakcji będącego różnicą pomiędzy Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1.

Zdaniem Wnioskodawcy, umowy subpartycypacji prywatnej, których stronami będą Bank oraz A, stanowią czynności zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT jako czynności, których cechy ekonomiczne odpowiadają w istocie czynnościom udzielania finansowania (kredyty/pożyczki).

Ad 2.

Zdaniem Wnioskodawcy zysk z transakcji będący różnicą pomiędzy Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych stanowi podstawę opodatkowania VAT z tytułu usługi świadczonej przez Bank na rzecz A.

Ad 3.

Zdaniem Wnioskodawcy, obowiązek podatkowy z tytułu wynagrodzenia Banku, tj. zysku z transakcji będącego różnicą między Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych powstanie w momencie ich otrzymania na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) ustawy o VAT.

Uzasadnienie do pytania nr 1.

Klasyfikacja Transakcji jako tzw. subpartycypacji prywatnej

W pierwszej kolejności, zdaniem Wnioskodawcy, powinno się podkreślić, że planowane Transakcje będą miały charakter zbliżony do umowy subpartycypacji, która jest jedną z form sekurytyzacji wierzytelności.

Umowa o subpartycypacji jest uregulowana w ustawie z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j.: Dz. U. z 2020 r. poz. 95 ze zm. dalej: „ustawa o FI”). Art. 183 ust. 4 ustawy o FI wskazuje na istotne elementy tej umowy. W tym zakresie, umowa o przekazywanie funduszowi wszystkich świadczeń otrzymywanych przez inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzowanych wierzytelności z określonej puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności, powinna zawierać zobowiązanie tych podmiotów do przekazywania funduszowi:

1.pożytków z sekurytyzowanych wierzytelności w całości;

2.kwot głównych z sekurytyzowanych wierzytelności;

3.kwot uzyskanych z tytułu realizacji zabezpieczeń sekurytyzowanych wierzytelności - w przypadku, gdy zaspokojenie się inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzacji wierzytelności nastąpiło przez realizację zabezpieczeń.

W doktrynie wskazuje się, że: „subpartycypacja polega na przeniesieniu uprawnień do przyszłych przypływów pieniężnych związanych z wierzytelnością bez zmiany podmiotowej po stronie wierzyciela, a jej sens ekonomiczny polega na transferze przez inicjatora ryzyka kredytowego do pośrednika. Dotychczasowy wierzyciel nadal wykonuje wobec dłużnika wszelkie uprawnienia wynikające z wierzytelności. (...) Wskutek zawarcia umowy fundusz nabywa roszczenie wobec inicjatora sekurytyzacji o zapłatę kwot pieniężnych uzyskanych od dłużników inicjatora, a ten - roszczenie o zapłatę wynagrodzenia” (Mroczkowski Rafał (Red.), Ustawa o funduszach inwestycyjnych. Komentarz, LEX 2014).

Konsekwentnie, subpartycypacja polega na przeniesieniu przez inicjatora subpartycypacji uprawnień do przyszłych przepływów pieniężnych związanych z wierzytelnością bez zmiany wierzyciela. Oznacza to, że nie dochodzi do cesji wierzytelności, ale do wykreowania nowego prawa majątkowego - w zamian za wynagrodzenie otrzymane niejako „z góry” od subpartycypanta.

Ponadto, jak zasygnalizowano wyżej, umowa o subpartycypację jest zdefiniowana w ustawie o FI - z perspektywy prawnej, jest to więc umowa nazwana. Zgodnie z ustawą o FI, stroną tej umowy może być wyłącznie fundusz sekurytyzacyjny (jako subpartycypant). Oznacza to, że w przypadku, gdy stroną tej umowy, jako subpartycypant, jest inny podmiot, umowa ta traci charakter umowy nazwanej i staje się umową nienazwaną, zawieraną na podstawie zasady swobody umów zdefiniowanej w art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1740 ze zm., dalej: k.c.). Niemniej, ze względu na swoją treść może być umową podobną do umowy subpartycypacji. W praktyce przyjmuje się wtedy, że mamy do czynienia z umową nienazwaną, którą określa się w doktrynie jako umowę subpartycypacji prywatnej.

Przechodząc do porównania cech umowy subpartycypacji przewidzianych w przepisach ustawy o FI z cechami Transakcji, które będą zawierane pomiędzy Bankiem a A, należy wskazać na ich wspólne elementy. W tym zakresie w ramach Transakcji:

• rolę inicjatora subpartycypacji będzie pełnić A, natomiast rolę subpartycypanta Bank;
• A przyzna Bankowi uprawnienia do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania należnych A na podstawie wybranych umów finansowania sprzedaży lub zakupu,
• A pozostanie wierzycielem względem dotychczasowych klientów (i stroną umów finansowania jako finansujący);
• jednocześnie Bank będzie „z góry” wypłacał A umówioną kwotę rozliczenia. Wypłata określonych kwot rozliczenia stanowi wynagrodzenie, które Bank będzie wypłacać A w zamian za nabycie uprawnień do przyszłych przepływów pieniężnych z wierzytelności.

Podsumowując, Transakcje będą stanowić umowy nienazwane zawierane na podstawie zasady swobody umów zgodnie z art. 353¹ k.c., które ze względu na listę podobieństw, w swojej konstrukcji prawnej, odpowiadają umowie subpartycypacji, o której mowa w ustawie o FI. Należy więc uznać, że Transakcje w zakresie usług świadczonych przez Bank na rzecz A będą stanowiły tzw. subpartycypację prywatną.

Klasyfikacja subpartycypacji prywatnej na gruncie VAT

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT podlegają usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Wnioskodawca podkreśla, że w orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane jest stanowisko, w świetle którego zwolnieniu z VAT powinna podlegać także niewymieniona w ustawie wprost usługa świadczona przez stronę umowy subpartycypacji z uwagi na fakt, że celem umowy jest udzielenie finansowania. Sądy administracyjne podkreślają, że jeśli umowa będzie zorientowana na taki sam cel jak umowa pożyczki lub kredytu, to pomimo, że będzie ona dokonana w innej formie prawnej każdorazowo należy dokonać analizy możliwości potraktowania takiej transakcji jako objętej zakresem zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT (tak np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 25 maja 2017 r. o sygn. III SA/Wa 1438/16).

Za takim rozumieniem 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT przemawiają również wyniki wykładni historycznej, na co zwrócił uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 29 września 2012 r. III SA/Wa 3030/11 dotyczącym zwolnienia usług sekurytyzacji, (której typem jest umowa subpartycypacji). Jak wskazano w ww. wyroku, przepis art. 43 ust. 1 pkt 38 został wprowadzony do ustawy o VAT 1 stycznia 2011 r. Do końca 2010 r. usługi sekurytyzacji podlegały zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 w związku z załącznikiem nr 4 do ustawy o VAT. Przedmiotowy załącznik został usunięty z ustawy, natomiast przewidziane w nim usługi zwolnione z podatku zostały implementowane bezpośrednio do art. 43 ustawy o VAT. Jedną z takich usług zwolnionych z VAT jest finansowanie innych podmiotów przewidziane w przytoczonym art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Na podkreślenie zasługuje to, iż zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2010 r. Nr 226 poz. 1476) nowelizującej ustawę o VAT w powyższym zakresie, przedmiotowa nowelizacja nie miała na celu ograniczenia zakresu dotychczasowych usług zwolnionych z opodatkowania VAT, a jedynie odejście od klasyfikowania usług na podstawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. W konsekwencji, wprowadzenie zmian do ustawy o VAT od 1 stycznia 2011 r. nie powinno skutkować zmianą zakresu usług zwolnionych od tego podatku.

W niniejszej sprawie, w ocenie Wnioskodawcy, należy zgodzić się również z argumentacją wskazaną w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 lutego 2016 r. III SA/Wa 816/15, który zwraca uwagę na fakt, że gdyby w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT chodziło ustawodawcy wyłącznie o umowę pożyczki lub kredytu w rozumieniu k.c. lub Prawa bankowego, to normatywnie pusty były art. 43 ust. 15 ustawy, który wyłącza ze zwolnienia finasowanie w ramach czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa oraz w zakresie leasingu. Gdyby rzeczywiście ustawodawca wykluczał z zakresu art. 43 ust. 1 pkt 38 wszelkie stosunki prawne inne, niż umowa kredytowa i pożyczka sensu stricte, to nie musiałby ponownie wyłączać ze zwolnienia tych form finansowania, które wymienił w ust. 15.

Wnioskodawca podkreśla , że zasadniczym celem subpartycypacji jest finansowanie inicjatora, a więc zapewnienie mu dostępu do środków pieniężnych, które może on wykorzystać w dowolny sposób, z obowiązkiem zwrotu. To, czy wierzytelność pozostaje w aktywach inicjatora (subpartycypacja), czy też nie (sekurytyzacja) jest z punktu widzenia ekonomicznego celu umowy bez znaczenia (zob. B. Smolarek, Sekurytyzacyjna umowa subpartycypacyjna, PPH 2009, nr 8, s. 49 i n.). Finansowa funkcja subpartycypacji przejawia się w szczególności w tym, że subpartycypant przenosi na inicjatora własność określonej kwoty pieniężnej, która zostaje mu „zwrócona” w momencie płatności przez inicjatora kwot, które otrzymuje on z tytułu wierzytelności będących przedmiotem umowy subpartycypacji, co do zasady z kwotą nadwyżki płatności inicjatora nad wcześniejszą płatnością subpartycypanta (odpowiadającą konstrukcyjnie instytucji odsetek w umowie pożyczki).

W konsekwencji z ekonomicznego punktu widzenia usługę subpartycypacji należy traktować jako instrument finansowy analogiczny do kredytu lub pożyczki pieniężnej, który podlega zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Jest tak dlatego, że Bank w zamian za pozyskanie i przekazanie dla A. środków finansowych otrzyma w przyszłości zwrot tej kwoty wraz z przysporzeniem w postaci nadwyżki przepływów ponad kwotę zaangażowanego kapitału. Tym samym sytuacja Banku będzie analogiczna jak kredytodawcy, bądź pożyczkodawcy.

Powyższe stanowiska i argumenty w nich przedstawione wzmacnia fakt, iż 6 października 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok o sygn. C-250/21, w ramach którego uznał, że usługa świadczona przez subpartycypanta na rzecz inicjatora polega na wypłacie kapitału w zamian za wynagrodzenie, co wpisuje się w definicję zwolnionej od VAT transakcji udzielenia kredytu.

Ze względu na istotność niniejszego wyroku dla omawianego problemu podatkowego należy stwierdzić, że TSUE wskazał, iż pojęcia użyte do określenia zwolnień należy interpretować w sposób ścisły, ponieważ zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą VAT jest pobierany od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (wyrok z 17 grudnia 2020 r. Franck C-801/19, EU:C:2020:1049, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo). Jednak w odniesieniu do przedmiotowej sprawy odnoszącej się do subpartycypacji TSUE stwierdził, że interpretacja tych pojęć powinna być zgodna z celami owych zwolnień oraz spełniać wymogi zasady neutralności podatkowej, na której zasadza się wspólny system VAT. Z tego względu powyższa zasada ścisłej interpretacji nie oznacza, że pojęcia użyte w celu opisania zwolnień przewidzianych w tym przepisie należy interpretować w sposób, który uniemożliwiałby uzyskanie zakładanych przez nie skutków (wyrok z 17 grudnia 2020 r. Franck C-801/19, EU:C:2020:1049, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

Ponadto, w odniesieniu do art. 135 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT (dotyczącego zwolnienia), TSUE wskazał, że udzielanie kredytów w rozumieniu tego przepisu polega między innymi na udostępnieniu kapitału za wynagrodzeniem (wyrok z 17 grudnia 2020 r. Franck C-801/19, EU:C:2020:1049, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

W tym względzie z orzecznictwa wynika, że o ile wynagrodzenie to jest co do zasady wypłacane w zamian za zapłatę odsetek, o tyle wykorzystanie innych form wynagrodzenia nie może stać na przeszkodzie zakwalifikowaniu transakcji jako udzielenia kredytu w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT. Otóż Trybunał miał już okazję uznać, że finansowanie z góry zakupu towarów w zamian za opłatę doliczoną do kwoty podlegającej zwrotowi przez beneficjenta tego finansowania stanowi transakcję finansową podobną do udzielenia kredytu, a zatem zwolnioną z VAT na podstawie tego przepisu (zob. podobnie wyrok z 15 maja 2019 r. Vega International Car Transport and Logistic, C-235/18, EU:C:2019:412, pkt 47, 48).

Ostatecznie sąd uznał, że „(...) na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 135 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że pojęcie udzielenia kredytu w rozumieniu tego przepisu obejmuje usługi świadczone przez subpartycypanta na podstawie umowy o subpartycypację, polegające na przekazaniu inicjatorowi finansowania w zamian za wypłatę wpływów z określonych w tej umowie wierzytelności, które pozostają w aktywach inicjatora”.

Podobne stanowisko prezentuje również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 lutego 2023 r. sygn. I FSK 67/18, w świetle którego w sytuacji, gdy usługa świadczona przez subpartycypanta na rzecz inicjatora na podstawie zawartej między nimi umowy składa się z jednego świadczenia, które zasadniczo polega na wypłacie kapitału w zamian za wynagrodzenie, tego rodzaju usługa ma charakter „udzielenia kredytu” w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy umowy subpartycypacji prywatnej, których stronami będą Bank oraz A stanowią czynności zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT jako czynności, których cechy ekonomiczne odpowiadają w istocie czynnościom udzielania finansowania (kredyty/pożyczki).

Uzasadnienie do pytania nr 2.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT - podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a- 30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W myśl art. 29a ust. 6 ustawy o VAT podstawa opodatkowania obejmuje:

1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;

2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Natomiast jak stanowi art. 29a ust. 7 ustawy o VAT - podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

1. stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;

2. udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;

3. otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Z powyższych przepisów wynika, że co do zasady podstawa opodatkowania obejmuje wszystko co stanowi wartość otrzymanego świadczenia, które dostawca lub świadczący usługę otrzymuje lub powinien otrzymać od kupującego. Przepis art. 29a ust. 6 i ust. 7 ustawy o VAT wymienia elementy, które powinny być wliczane bądź nie powinny być wliczane do podstawy opodatkowania. Do elementów, które nie powinny być wliczane do podstawy opodatkowania należą m.in. kwoty otrzymanych przez podatnika od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot wydatków, poniesionych w imieniu i na rachunek tego ostatniego i które są ujmowane przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Mając na względzie powyższe, należy stwierdzić, że wynagrodzenie z tytułu świadczonej na rzecz A usługi sprowadza się do tego, co Bank otrzyma w związku z wykonywaniem działalności polegającej na zapewnieniu finansowania.

W przypadku transakcji dokonywanej w ramach Transakcji za podstawę opodatkowania należy uznać zrealizowany zysk z Transakcji.

Faktycznym przysporzeniem jest bowiem różnica między sumą otrzymanych od inicjatora subpartycypacji środków pieniężnych a wysokością przekazanych mu wcześniej kwot finansowania. Tak zdefiniowany zysk na transakcji jest faktycznym wynagrodzeniem przejmującego za świadczoną usługę. Konsekwentnie, to realny zysk na transakcji stanowi podstawę opodatkowania VAT z tytułu usługi świadczonej przez przejmującego (subpartycypanta) na rzecz inicjatora subpartycypacji (dyskonto, odsetki).

Odnosząc powyższe do analizowanej Transakcji zysk z transakcji będzie stanowiła różnica pomiędzy: Kwotą rozliczenia, tj. kwotą należną A od Banku z tytułu nabycia przez Bank praw do przepływów pieniężnych na podstawie danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych, a przepływami pieniężnymi, tj. Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych.

W ocenie Wnioskodawcy, nie sposób uznać za zapłatę (z tytułu świadczonej usługi) całej płatności (Wpływów Objętych Zakresem Przepływów Pieniężnych) jaka następuje od A do Banku. Należy zauważyć, iż kwoty otrzymywane przez Bank tytułem przelewu przepływów pieniężnych z wierzytelności objętych subpartycypacją, nie stanowią jego rzeczywistego przysporzenia. Faktycznym przysporzeniem jest bowiem różnica między sumą otrzymanych od inicjatora subpartycypacji środków pieniężnych a wysokością przekazanych mu wcześniej kwot finansowania (dyskonto oraz odsetki).

Zysk w postaci dyskonta lub odsetek jest faktycznym wynagrodzeniem Banku za świadczoną usługę. Konsekwentnie zdaniem Wnioskodawcy, to realny zysk tj. w postaci dyskonta lub odsetek stanowi podstawę opodatkowania VAT z tytułu usługi świadczonej przez Bank na rzecz A.

Wnioskodawca zwraca uwagę, że takie stanowisko znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji z 24 lipca 2015 r. Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPP1/4512-483/15-2/EK oraz interpretacji indywidualnej z 5 marca 2021 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP1-1.4012.2.2021.1.RR.

Uzasadnienie do pytania nr 3.

Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Szczególną regulację odnośnie momentu uznawania usług za wykonane przewiduje art. 19a ust. 5 pkt. 1 lit. e ustawy o VAT, w świetle którego obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT.

Jak wskazano w niniejszym wniosku o interpretację, umowy subpartycypacji prywatnej, których stronami będą Bank oraz A, stanowią czynności zwolnione z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT jako czynności, których cechy ekonomiczne odpowiadają w istocie czynnościom udzielania finansowania (kredyty/pożyczki). Wobec powyższego obowiązek podatkowy z tytułu ich wykonania powstanie na zasadach szczególnych, tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT. Mając na uwadze powyższe, Bank stoi na stanowisku, iż momentem powstania obowiązku podatkowego w VAT (momentem, kiedy należy rozliczyć/wykazać przedmiotową transakcję dla celów VAT) jest każdorazowo moment otrzymania przez Bank wynagrodzenia tj. zysku z transakcji będącego różnicą między Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych (zarówno w postaci dyskonta, jak i odsetek).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 2 pkt 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy:

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie nie będące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do „grona” usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w rozumieniu art. 7 ustawy.

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy jej wykonaniem a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji powyższego stwierdzić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (dostawa lub usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Taka konstrukcja definicji świadczenia usług jest wyrazem zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji dokonywanych w ramach profesjonalnego obrotu gospodarczego.

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Ponadto należy zwrócić uwagę, że przepisy art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od towarów i usług stanowią implementację art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Zgodnie z ww. regulacją Dyrektywy 2006/112/WE Rady,

Z tych też względów, wymienione we wniosku czynności, które będą świadczone na podstawie umowy o subpartycypację na rzecz A za wynagrodzeniem będą stanowiły określone w art. 8 ust. 1 ustawy odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Dokonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy:

Zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy:

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Zwolnienia od podatku usług finansowych oparte zostały na obiektywnych kryteriach, nie są zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

Przepisy dotyczące funkcjonowania podatku VAT w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlegają harmonizacji na zasadach określonych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady. Uszczegółowieniem zasad obowiązywania i funkcjonowania podatku VAT określonych w ww. Dyrektywie są wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zwolnienia od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy znajdują zatem odzwierciedlenie w przepisach Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 131 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stanowi, że:

Stosownie do art. 135 ust. 1 lit. b Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Jak wielokrotnie podkreślał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zakres zwolnień przewidzianych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady (i wcześniejszych przepisach unijnych o podatku VAT, które uchyliła i zastąpiła) nie może być interpretowany w sposób rozszerzający. Czynności zwolnione od VAT zgodnie z Dyrektywą VAT stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a ich ujednolicona interpretacja ma służyć unikaniu rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich. Jak wskazał TSUE w wyroku z 19 listopada 2009 r. C-461/08 w sprawie Don Bosco Onroerend Goed BV:

Tym samym, pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

Z opisu sprawy wynika, że w ramach prowadzonej działalności faktoringowej, na podstawie umów finansowania sprzedaży, A świadczy usługi klientom w zakresie finansowania sprzedaży opartej na kredycie kupieckim. Poprzez finansowanie wierzytelności A nabywa i finansuje wierzytelności, a także nimi administruje.

Bank oraz A zawarły Umowy ramowe dotyczące nabywania praw do przepływów pieniężnych określające zasady współpracy A i Banku w zakresie nabywania przez Bank od A wyłącznych praw do określonych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania zakupów bądź sprzedaży w zamian za zapłatę kwot rozliczenia.

W ramach zawartych Umów ramowych Bank wyraził chęć nabywania od A praw do określonych komponentów przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania należnych A na podstawie wybranych umów finansowania sprzedaży lub zakupu, zaś A wyraziła chęć zbywania takich przepływów pieniężnych na rzecz Banku, w zamian za kwotę rozliczenia. Transakcja zawarta pomiędzy Bankiem a A stanowi umowę subpartycypacji prywatnej polegającej na otrzymaniu z góry środków przez A w zamian za zobowiązanie się do przekazania wpływów z wierzytelności na rzecz Banku.

Zgodnie z umowami A będzie występowała do Banku z ofertą zawarcia umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych poprzez przesłanie do Banku projektu takiej umowy w formie elektronicznej. Bank będzie zobowiązany odpowiedzieć na propozycję A w ściśle określonym terminie, przy czym brak informacji zwrotnej od Banku w tym terminie będzie uważany za odmowę Banku. W przypadku przyjęcia przez Bank oferty A zawarcia umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych, odpowiedź Banku powinna zawierać dokument otrzymany od A (tj. Umowę o Nabycie Praw do Przepływów Pieniężnych podpisaną przez osoby uprawnione do reprezentacji A) podpisany przez osoby uprawnione do reprezentacji Nabywcy podpisem kwalifikowanym ze znacznikiem czasu. Odpowiedź Banku będzie dostarczana do A za pomocą poczty elektronicznej natomiast data otrzymania przez A odpowiedzi Banku będzie datą zawarcia danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych.

Po zawarciu danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych A będzie przekazywała do Banku oferty uzgodnienia list wierzytelności o zwrot finansowania zawierających konkretne wierzytelności wynikające z umów finansowania zakupów lub sprzedaży wskazane w umowie o nabycie praw do przepływów pieniężnych, z których wynikające prawa do przepływów pieniężnych miałyby być nabyte przez Bank, poprzez przesłanie do Banku projektu takiej listy wierzytelności w formie elektronicznej podpisanej przez osoby uprawnione do reprezentacji A podpisem kwalifikowanym ze znacznikiem czasu.

Kwota rozliczenia będzie stanowiła kwotę należną A od Banku z tytułu nabycia przez Bank praw do przepływów pieniężnych na podstawie danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych i uzgodnionej w jej wykonaniu listy wierzytelności o zwrot finansowania, wskazywaną w danej liście wierzytelności o zwrot finansowania.

W przypadku wierzytelności z umów finansowania zakupu kwota rozliczenia będzie stanowiła równowartość nominalnej wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania pomniejszonej o sumę kwoty dyskonta oraz kwoty podatku VAT naliczonego od tego dyskonta (jeśli podatek będzie należny) w wysokościach wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności. W tym przypadku kwota dyskonta będzie wyliczona jako różnica nominalnych oraz dyskontowanych wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności, opierając się na stopach dyskonta oraz marżach określonych w umowie ramowej.

W przypadku wierzytelności z umów finansowania sprzedaży, w odniesieniu do których przed nabyciem przez Bank praw do wynikających z nich przepływów pieniężnych nie dokonano potrąceń ani nie nastąpiła spłata dotyczących ich wierzytelności kosztowych wskazanych - kwota rozliczenia będzie stanowiła równowartość nominalnej wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania. W przypadku wierzytelności z umów finansowania sprzedaży, w odniesieniu do których przed nabyciem przez nabywcę praw do wynikających z nich przepływów pieniężnych dokonano potrąceń lub nastąpiła spłata dotyczących ich wierzytelności kosztowych, kwota rozliczenia będzie stanowiła równowartość nominalnej wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanej w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania, pomniejszonej o sumę kwoty dyskonta oraz kwoty podatku VAT naliczonego od tego dyskonta (jeśli podatek będzie należny) w wysokościach wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania. W tym przypadku kwota dyskonta będzie wyliczona jako różnica nominalnych oraz dyskontowanych wartości wierzytelności o zwrot finansowania wskazanych w danej uzgodnionej liście wierzytelności o zwrot finansowania, opierając się na stopach dyskonta oraz marżach określonych w umowie ramowej.

Bank będzie płacił kwotę rozliczenia na rzecz A każdorazowo nie później niż w ciągu kolejnego dnia roboczego po uzgodnieniu danej listy wierzytelności w wykonaniu danej umowy o nabycie praw do przepływów pieniężnych na rachunki A prowadzone przez Bank w walutach PLN, EUR oraz USD.

W przypadku pojawienia się wierzytelności wadliwych, A zobowiązuje się do zwrotu Bankowi w określonym terminie, zapłaconą przez Bank kwotę rozliczenia, przypadającą za wierzytelność wadliwą. W razie skorzystania przez Bank z uprawnienia do żądania zwrotu kwoty rozliczenia za wierzytelności wadliwą, pod warunkiem otrzymania przez Bank całej kwoty rozliczenia za wierzytelność wadliwą, Bank zwróci A (o ile uzyskał je od A) kwoty otrzymane tytułem przepływów pieniężnych za wierzytelność wadliwą (dla uniknięcia wątpliwości, po zwrocie A całej kwoty rozliczenia za wierzytelność wadliwą A nie będzie zobowiązana do przekazywania Bankowi dalszych przepływów pieniężnych za wierzytelność wadliwą).

W wykonaniu umowy A, przenosząc na Bank prawa do przepływów pieniężnych i związane z nimi ryzyka, będzie zobowiązana do przekazania Bankowi faktycznie otrzymanych wpływów z wierzytelności z umów finansowania sprzedaży i zakupu (Wpływy Objęte Zakresem Przepływów Pieniężnych), obejmujące łącznie cztery rodzaje wpływów:

1. Wpływy z tytułu wierzytelności o zwrot finansowania w formie wpłat dokonywanych przez klientów lub odbiorców oraz zwrotów kwot wynikających z finansowania wierzytelności dokonywanych przez klientów (Wpływy z tytułu wierzytelności o zwrot finansowania).

2. Wpływy z tytułu przychodów naliczonych od przeterminowanych wierzytelności z umów finansowania sprzedaży i zakupu objętych umowami o nabycie praw do przepływów pieniężnych i uzgadnianymi w ich wykonaniu listami wierzytelności o zwrot finansowania - do wysokości równowartości odsetek ustawowych za opóźnienie od tych przeterminowanych wierzytelności z umów finansowania sprzedaży i zakupu (naliczonych za okres od dnia następującego po dniu wymagalności tych przeterminowanych wierzytelności z umów finansowania sprzedaży do dnia otrzymania wpływów) (Wpływy z tytułu przychodów naliczonych od przeterminowanych wierzytelności).

3. Wpływy z tytułu wierzytelności kosztowych. W przypadku wierzytelności z umów finansowania zakupu, A zobowiązana będzie przekazać Bankowi wpływy z tytułu Wierzytelności Kosztowych, powiązanych z Finansowaniem Wierzytelności, wynikających z rozłożenia spłaty finansowania na raty do wysokości równowartości sumy kwot odsetek od sald różnicy pomiędzy kwotą stanowiącą równowartość nominalnej wartości wierzytelności i sumą przekazanych do Banku wpływów z tytułu spłat Wierzytelności, w wysokości określonej w umowie (Wpływy z tytułu wierzytelności kosztowych).

4. Wpływy uzyskane z tytułu realizacji zabezpieczeń spłat wierzytelności z umów finansowania sprzedaży (do wysokości równowartości wierzytelności o zwrot finansowania) - w przypadku, gdy zaspokojenie się A nastąpiło przez realizację takich zabezpieczeń (Wpływy z tytułu realizacji zabezpieczeń).

Rzeczywiste wynagrodzenie Banku z tytułu Transakcji będzie stanowił zysk z transakcji będący różnicą między Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych (wynagrodzenie odsetkowe lub dyskonto).

Jednoznacznie wskazują Państwo, że w ramach zawartych umów nie dochodzi do cesji wierzytelności. Transakcja subpartycypacji polega na przeniesieniu przez inicjatora subpartycypacji uprawnień do przyszłych przepływów pieniężnych związanych z wierzytelnością bez zmiany wierzyciela. Oznacza to, że nie dochodzi do cesji wierzytelności, ale do wykreowania nowego prawa majątkowego - w zamian za wynagrodzenie otrzymane niejako „z góry” od subpartycypanta. W tym zakresie w ramach Transakcji rolę inicjatora subpartycypacji prywatnej będzie pełnić A, natomiast rolę subpartycypanta Bank. A przyzna Bankowi uprawnienia do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności z umów finansowania należnych A na podstawie wybranych umów finansowania sprzedaży lub zakupu. A pozostanie wierzycielem względem dotychczasowych klientów i stroną umów finansowania jako finansujący. Jednocześnie, Bank będzie „z góry” wypłacał A umówioną kwotę rozliczenia. Wypłata określonych kwot rozliczenia stanowi wynagrodzenie, które Bank będzie wypłacać A w zamian za nabycie uprawnień do przyszłych przepływów pieniężnych z wierzytelności.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy transakcje zawierane między Bankiem a A, których celem jest udzielenie finansowania A przez Bank są czynnościami zwolnionymi z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, jako czynności dotyczące udzielania kredytów/pożyczek.

Umowa o subpartycypację zdefiniowana została w art. 183 ust. 4-6 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034), zgodnie z którym:

Z powołanych przepisów wynika, że umowa o subpartycypację jest umową, w której inicjator zobowiązuje się za wynagrodzeniem do przekazania świadczeń z puli wierzytelności do drugiego podmiotu (subpartycypanta), który nabywa prawo do części lub całości pożytków z tytułu wierzytelności, przy czym transakcja ta nie rodzi skutków sprzedaży. W przypadku subpartycypacji dochodzi jedynie do zbycia ekonomicznej siły wierzytelności, bez dokonania zmian podmiotowych w strukturze samej wierzytelności. Oznacza to, że w ramach dotychczasowego stosunku obligacyjnego inicjator pozostaje wierzycielem dłużnika, subpartycypant zaś nabywa względem inicjatora jedynie roszczenie o wypłatę kwot przekazanych inicjatorowi przez dłużnika w ramach stosunku podstawowego. Wierzytelności w strukturze subpartycypacji pozostają w bilansie inicjatora.

W tym miejscu należy przywołać przepisy definiujące kredyt i pożyczkę.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.):

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061):

W wyroku z 6 października 2022 r. w sprawie C-250/21 TSUE omówił zagadnienie udzielania kredytów pod względem przedmiotowym i podmiotowym:

Trybunał w ww. orzeczeniu stwierdził też, że :

Podsumowując, TSUE w powołanym wyroku wskazał, że:

Zatem, w analizowanej sprawie zawarte przez Państwa transakcje są/będą swoim charakterem zbliżone do transakcji umów kredytu i pożyczki, co zostało potwierdzone w cyt. wyroku TSUE C-250/21. Transakcje te realizują te same cele jak umowa pożyczki i obejmują jej istotne elementy. Zatem należy je potraktować jako objęte zakresem zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

Państwa stanowisko w zakresie objętym pytaniem nr 1 jest prawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również tego, czy wynagrodzenie w postaci zysku z transakcji, tj. różnicy pomiędzy Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych, stanowi podstawę opodatkowania VAT z tytułu usługi świadczonej przez Państwa na rzecz A, zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art.  29a ust. 1 ustawy:

W myśl art. 29a ust. 6 ustawy:

Natomiast jak stanowi art. 29a ust. 7 ustawy:

Z powyższego wynika, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Kluczowa dla zrozumienia konstrukcji podstawy opodatkowania jest zatem analiza pojęcia wynagrodzenia rozumianego jako wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług. Przepis art. 29a ust. 6 i ust. 7 ustawy wymienia elementy, które powinny być wliczane bądź nie powinny być wliczane do podstawy opodatkowania.

Jak wskazano w opisie sprawy, Państwa wynagrodzeniem z tytułu Transakcji będzie zysk z transakcji, będący różnicą między Kwotą rozliczenia (tj. kwotą należną A od Państwa z tytułu nabycia praw do przepływów pieniężnych, a przepływami pieniężnymi, tj. Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych (wynagrodzenie odsetkowe lub dyskonto).

Tak zdefiniowany zysk – odsetki lub dyskonto - na transakcji jest/będzie faktycznym Państwa wynagrodzeniem za świadczoną usługę. Realny zysk na transakcji stanowi/będzie stanowił podstawę opodatkowania VAT z tytułu usługi świadczonej przez Państwa na rzecz inicjatora subpartycypacji.

Państwa stanowisko w zakresie objętym pytaniem nr 2 jest prawidłowe.

Państwa wątpliwości dotyczą również tego, czy obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia przez Państwa na rzez A usług objętych wnioskiem powstanie z chwilą otrzymania przez Państwa całości lub części wynagrodzenia, tj. zysku z transakcji będącego różnicą pomiędzy Kwotą rozliczenia a Wpływami Objętymi Zakresem Przepływów Pieniężnych, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT.

Regulacje dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług zawierają przepisy art. 19a ustawy.

I tak, zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy:

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego. Powyższy przepis formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru bądź wykonania usługi, co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres.

W niniejszej sprawie należy również przywołać art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy, zgodnie z którym:

Z powyższego wynika, że obowiązek podatkowy dla usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37-41, a więc również usług udzielania pożyczek czy kredytów, powstaje z chwilą otrzymania zapłaty.

Jak wynika z odpowiedzi na pytanie nr 1, świadczone przez Państwa usługi subpartycypacji prywatnej są/będą czynnościami, których cechy odpowiadają czynnościom udzielania finansowania objętych zwolnieniem od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT jak kredyt czy pożyczka.

W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje/będzie powstawał zatem na zasadach szczególnych określonych w cyt. art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e ustawy o VAT, a więc każdorazowo w momencie otrzymania przez Państwa całości lub części wynagrodzenia czyli zysku z transakcji (dyskonto, odsetki), o którym mowa w odpowiedzi na pytanie nr 2.

Państwa stanowisko w zakresie objętym pytaniem nr 3 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zaznacza się, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego).

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935); dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).