Interpretacja indywidualna z dnia 5 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-1.4010.315.2024.1.AW

W zakresie ustalenia czy ujemne różnice kursowe, które mogą powstać w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej, zaciągniętego przez Wnioskodawcę na zakup Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, jako pozycja zwiększająca te koszty na zasadach wynikających z art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i tym samym nie będzie miało do nich zastosowania wyłączenie wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 czerwca 2024 r. wpłynął za pośrednictwem platformy ePAUP Państwa wniosek z tego samego dnia o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia czy ujemne różnice kursowe, które mogą powstać w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej, zaciągniętego przez Wnioskodawcę na zakup Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, jako pozycja zwiększająca te koszty na zasadach wynikających z art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i tym samym nie będzie miało do nich zastosowania wyłączenie wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest osobą prawną, spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, mającą siedzibę oraz miejsce efektywnego zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tym samym podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów. Spółka należy do międzynarodowej grupy podmiotów powiązanych, (…) (dalej: „Spółka zależna”).

W zakresie swojej działalności, Wnioskodawca nabył udziały w Spółce zależnej (dalej: „Udziały”). Nabycie Udziałów zostało przez Spółkę sfinansowane, częściowo ze środków własnych, a częściowo ze środków pochodzących z kredytu bankowego, udzielonego przez konsorcjum bankowe. Wypłata kapitału kredytu nastąpiła w dwóch transzach, z czego każda z transz wypłacona została częściowo w walucie obcej (euro), a częściowo w polskich złotych. Zgodnie z harmonogramami spłaty, Spółka będzie spłacać kredyt w części kapitałowej oraz naliczone od tego kredytu odsetki w walucie obcej (euro) oraz w polskich złotych. Jedną z transz (dalej: „A”), Spółka spłacać będzie wraz z naliczonymi odsetkami w okresach półrocznych, tj. każdego września oraz marca w latach 2024-2030. Druga transza (dalej: „B”) wraz z odsetkami zostanie natomiast spłacona w całości jednorazowo, w terminie wymagalności, tj. w marcu 2031 r.

W związku z faktem, że spłata kapitału kredytu oraz odsetek (w części uzyskanej w euro) z obydwu transz będzie następować w walucie obcej, wobec zmienności kursów walutowych, Spółka zakłada, że na dzień zapłaty, odpowiednio, rat kapitałowych oraz odsetek, będą powstawać różnice kursowe. W zależności od tego, czy na dzień zapłaty wartość kredytu będzie wyższa lub niższa niż w dniu jego udzielenia/otrzymania, powstałe różnice kursowe będą miały charakter dodani lub ujemny.

Spółka wskazuje, że w przyszłości rozważane jest połączenie Spółki ze Spółką zależną, w ten sposób, że Spółka będąca jedynym udziałowcem w Spółce zależnej przejmie Spółkę zależną (upstream merger). Na skutek powyższego, jako następca prawny Spółki zależnej, Wnioskodawca będzie kontynuował prowadzoną przez Spółkę zależną działalność gospodarczą.

Na potrzeby niniejszego wniosku, Wnioskodawca przyjmuje, iż po połączeniu, odsetki spłacane od kredytu udzielonego Spółce na nabycie Udziałów (tj. od transzy akwizycyjnej kredytu, który został wykorzystany przez Spółkę na zapłatę ceny za nabywane Udziały) objęte będą w uregulowaniem z art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „Ustawa CIT”), tj. Spółka na podstawie ww. przepisu wyłączy koszt spłacanych odsetek z kosztów uzyskania przychodu.

Spółka ustala różnice kursowe na podstawie art. 15a Ustawy CIT, tzn. metodą podatkową, o której mowa w art. 9b ust. 1 pkt 1 Ustawy CIT.

Pytanie

Czy ujemne różnice kursowe, które mogą powstać w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej, zaciągniętego przez Wnioskodawcę na zakup Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, jako pozycja zwiększająca te koszty na zasadach wynikających z art. 15a Ustawy CIT i tym samym nie będzie miało do nich zastosowania wyłączenie wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT?

Państwa stanowisko w sprawie

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż ujemne różnice kursowe, które potencjalnie mogą powstać w związku ze spłatą przez Spółkę kredytu w walucie obcej, uzyskanego w celu nabycia Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, nie będą podlegać wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2805 ze zm., dalej: „Ustawa CIT”), ponieważ stanowią one wyodrębniony rodzaj kosztu w stosunku do którego zastosowanie znajduje art. 15a Ustawy CIT.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii wyłączenia na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT z kosztów uzyskania przychodów ujemnych różnic kursowych, powstałych w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy CIT, kosztami uzyskania przychodów (dalej także: „KUP”) są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 Ustawy CIT.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika, powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Co do zasady zatem, kwalifikacja danego wydatku do KUP wymaga zbadania istnienia związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania. W konsekwencji, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego KUP, musi on spełnić następujące warunki:

- wydatek ten został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

- wydatek ten jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- wydatek ten pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- wydatek ten poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- wydatek ten został właściwie udokumentowany,

- wydatek ten nie znajduje się w zamkniętym katalogu wydatków, wyłączonych ex lege z KUP na podstawie art. 16 ust. 1 Ustawy CIT.

Jak wynika zatem z powyższego, bez względu na swą naturę i okoliczności powstania, każdy wydatek spełniający zdefiniowane wyżej kryteria, winien stanowić koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 Ustawy CIT. Jednocześnie, za wyjątek od ww. zasady, winna być postrzegana sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wyłącza możliwość zaliczenia danego rodzaju kosztu do kosztów uzyskania przychodu - w tym zakresie, w art. 16 ust. 1 Ustawa CIT zawiera zamknięty katalog wydatków wyłączonych z kategorii KUP.

I tak (w odniesieniu do stanu faktycznego niniejszej sprawy – winno być: zdarzenia przyszłego), zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 13e tej ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust. 12, uzyskanego w celu nabycia udziałów (akcji) spółki - w części, w jakiej pomniejszałyby one podstawę opodatkowania, w której uwzględniane są przychody związane z kontynuacją działalności gospodarczej tej spółki, w szczególności w związku z połączeniem, wniesieniem wkładu niepieniężnego, przekształceniem formy prawnej lub utworzeniem podatkowej grupy kapitałowej.

Zestawiając treść art. 15 ust. 1 i art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT należy uznać, że stanowiące ze swej natury koszt uzyskania przychodu wydatki, poniesione przez podatnika w związku z udzieleniem mu finansowania na zakup udziałów w innym podmiocie, w sytuacjach objętych hipotezą art. 16 ust. 1 pkt 13e tej ustawy, podlegać będą jednak wyłączeniu z kategorii KUP. Jednocześnie, z uwagi na zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT odesłanie do art. 15c ust. 12 Ustawy CIT, ustalenie pełnej normatywnej treści wyłączenia z KUP wydatków ponoszonych przez podatnika w związku z uzyskaniem finansowania na zakup udziałów wymaga rekonstrukcji normy prawnej wynikającej z art. 15c ust. 12 Ustawy CIT. Innymi słowy, tylko wydatki spełniające: (i) w pierwszej kolejności kryteria kosztu uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 Ustawy CIT, (ii) następnie kryteria kosztu finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust. 12 Ustawy CIT oraz (iii) poniesione w związku z uzyskaniem określonej kategorii finansowania, będą podlegały wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT.

Stosownie do art. 15c ust. 12 Ustawy CIT, przez koszty finansowania dłużnego rozumie się wszelkiego rodzaju koszty związane z uzyskaniem od innych podmiotów, w tym od podmiotów niepowiązanych, środków finansowych i z korzystaniem z tych środków, w szczególności:

- odsetki, w tym skapitalizowane lub ujęte w wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej,

- opłaty,

- prowizje,

- premie,

- część odsetkową raty leasingowej,

- kary i opłaty za opóźnienie w zapłacie zobowiązań,

- koszty zabezpieczenia zobowiązań, w tym koszty pochodnych instrumentów finansowych, niezależnie na rzecz kogo zostały one poniesione.

Jak wynika z treści ww. przepisu, o ile Ustawa CIT nie określa w sposób wyczerpujący kategorii/typów wydatków będących kosztami finansowania dłużnego, to jednak, z literalnego brzmienia części wstępnej art. 15c ust. 12 Ustawy CIT należy wywnioskować, że odnosi się on do takich wydatków, które ze swej istoty związane są z uzyskaniem od innych podmiotów, w tym od podmiotów niepowiązanych, środków finansowych i z korzystaniem z tych środków (tak też: NSA w wyroku z 7 października 2022 r., sygn. akt II FSK 108/20). Według Słownika Języka Polskiego „uzyskać” znaczy tyle, co otrzymać coś, co było przedmiotem starań. Natomiast środki finansowe to (zgodnie z ustawą z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych) środki pieniężne oraz środki niepieniężne o wiarygodnie określonej wartości i stopniu płynności umożliwiającym niezwłoczne pokrycie ryzyka lub straty środkami pieniężnymi uzyskanymi z tych środków niepieniężnych. Jednocześnie też przesądzono, że środki niepieniężne to płynne aktywa, takie jak np. bony skarbowe, obligacje Skarbu Państwa. Wobec tego w warstwie językowej i na podstawie reguł wykładni systemowej zewnętrznej przyjąć należy, że przepis ten dotyczy jedynie kosztów związanych z otrzymaniem środków pieniężnych, lub niepieniężnych. Dalej, w ocenie Wnioskodawcy, sama w sobie okoliczność, że art. 15c ust. 12 Ustawy CIT zawiera egzemplifikację o charakterze otwartym, to jednak poprzez wymienienie w tym przepisie przykładowych kategorii kosztów będących kosztami finansowania dłużnego, pośrednio, zdefiniowane zostały cechy konstytutywne tych kosztów. I tak, w interpretacji indywidualnej z dnia 20 lutego 2024 r. (Znak: 0111-KDIB1-1.4010.24.2024.1.AN) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał: „Chociaż przytoczony ww. przepis - poprzez użyte sformułowanie „w szczególności” - nie zawiera katalogu zamkniętego wydatków uznawanych za koszty finansowania dłużnego, to wymogiem łączącym te wydatki jest aby koszty były związane z uzyskaniem od innych podmiotów (w tym niepowiązanych) środków finansowych i korzystaniem z tych środków”. W oparciu o powyższe definicje, w ocenie Wnioskodawcy, przez koszty uzyskania środków finansowych należy postrzegać koszty ponoszone w celu otrzymania środków finansowych oraz koszty ponoszone w celu wystąpienia pożytków ze środków finansowych, posługiwania się nimi, użytkowania ich.

Istota różnic kursowych najogólniej polega natomiast na powstaniu zobowiązania wyrażonego w walucie obcej, które jest realizowane w późniejszym czasie w tej samej walucie, a w okresie między powstaniem tego zobowiązania, a jego realizacją, nastąpiła zmiana kursów walutowych. Innymi słowy, różnice kursowe stanowią mechanizm korygujący, którego zastosowanie - w przypadku spłaty kredytu/pożyczki - ma doprowadzić do sytuacji, w której, z perspektywy wartości spłacanego zobowiązania, jego faktycznie spłacona wartość będzie odpowiadać jego pierwotnej wartości.

W tym też kontekście, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że ujemne różnice kursowe, które potencjalnie mogą powstawać w związku ze spłatą przez Wnioskodawcę udzielonego mu kredytu w walucie obcej, w części kapitałowej jak i odsetkowej raty, powinny podlegać wyłączeniu z zakresu kosztów finansowania dłużnego.

Co więcej, zdaniem Wnioskodawcy, o tej odmiennej naturze ujemnych różnic kursowych względem kosztów finansowania dłużnego, o których mowa w art. 15c ust. 12 Ustawy CIT, a które w pierwszej kolejności winny stanowić KUP w rozumieniu art. 15 ust. 1 Ustawy CIT, rozstrzygnął sam ustawodawca, zagadnienie różnic kursowy regulując poza art. 15, w art. 15a Ustawy CIT, ergo w odrębnym przepisie tej ustawy.

W myśl art. 15a ust. 1 i nast. Ustawy CIT, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3. Już sama redakcja ww. przepisu pozwala na wniosek, że różnice kursowe traktowane być powinny jako odrębna, względem, odpowiednio, przychodów i kosztów ich uzyskania, pozycja podlegająca uwzględnieniu na etapie kalkulacji podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, której istota sprowadza się do odpowiedniego skorygowania kwoty przychodów lub kosztów podatkowych (w zależności od tego czy ich wartość globalna jest dodatnia czy ujemna). Jak wskazuje się w orzecznictwie (por. wyrok NSA z dnia 10 marca 2015 r. sygn. akt II FSK 635/13), artykuł 15 Ustawy CIT (i w konsekwencji również art. 15c) oraz art. 15a Ustawy CIT mają względem siebie autonomiczny charakter i dotyczą różnego zakresu merytorycznego. Artykuł 15 ust. 1 stanowi, że określone w nim „koszty stanowią koszty uzyskania przychodu” zaś art. 15a Ustawy CIT statuuje, że ujemne różnice kursowe „zwiększają koszty uzyskania przychodu”. W konsekwencji więc, art. 15a Ustawy CIT jest przepisem wyjątkowym względem art. 15 Ustawy CIT, w tym znaczeniu, że ujemnym różnicom kursowym nadaje status pozycji samodzielnie zwiększającej koszty uzyskania przychodu.

Dalej, ze względu właśnie na brzmienie art. 15a Ustawy CIT, należy wskazać, że trudno byłoby uznać różnice kursowe za element kosztów finansowania dłużnego na równi z pozostałymi kategoriami wydatków, wymienionymi w art. 15c ust. 12 Ustawy CIT, ponieważ zgodnie z tym przepisem, różnice kursowe są pozycją, która ma wpływ nie tylko na koszty, ale również na przychody podatkowe. Zatem różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody (jako dodatnie różnice kursowe) albo koszty uzyskania przychodów (jako ujemne różnice kursowe). Z tej perspektywy, katalog z art. 15c ust. 12 Ustawy CIT obejmuje swoim zakresem środki, które z definicji są wydatkami, a więc pozycjami wyłącznie kosztowymi. Ponadto warto zauważyć, iż zgodnie z art. 15c ust. 13 Ustawy CIT przez przychody o charakterze odsetkowym rozumie się przychody z tytułu odsetek, w tym odsetek skapitalizowanych oraz inne przychody równoważne ekonomicznie odsetkom, odpowiadające kosztom finansowania dłużnego.

Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że dodatnie różnice kursowe od kredytów (pożyczek) nie powinny być utożsamiane jako równoważne ekonomicznie z odsetkami. Za ekonomicznie równoważne z odsetkami, powinny być postrzegane takie przychody, których otrzymanie przez pożyczkodawcę stanowi wynagrodzenie za udzielone finansowanie, będące efektem ustaleń pomiędzy stronami. Ekonomicznie odsetki oznaczają bowiem koszt, naliczony (płacony) za używanie pożyczonego kapitału jego właścicielowi. Odsetki stanowią zatem przysporzenie po stronie właściciela kapitału (tu: Banku). Wysokość odsetek uzależniona jest od stopy procentowej, wielkości kapitału, czasu, na jaki został on udostępniony oraz sposobu wyznaczania odsetek. Tymczasem, istota dodatnich różnic kursowych (jako pozycji zwiększającej przychody) sprowadza się do matematycznej operacji wyliczenia różnicy pomiędzy wartościami danego zobowiązania / należności w dwóch rożnych punktach czasowych, wynikającej wyłącznie z wahań kursów walutowych. Powyższe zdaje się także potwierdzać księgowe ujęcie różnic kursowych, które w rachunku zysków i strat będą ujmowane w innej pozycji niż odsetki, tj w pozycji inne przychody finansowe.

W rezultacie, skoro z zakresu przychodów o charakterze odsetkowym należy wyłączyć dodatnie różnice kursowe, a jednocześnie Ustawa CIT w art. 15c ust. 12 i 13 wprowadza jednoznaczne powiązanie pomiędzy kategoriami środków finansowych, które powinny stanowić odpowiednio koszty finansowania dłużnego oraz przychody odsetkowe, to kosztu finansowania dłużnego nie powinny stanowić też ujemne różnice kursowe (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 lipca 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 2255/19: Skoro za przychody o charakterze odsetkowym uznaje się odsetki (w tym skapitalizowane) oraz inne równoważne ekonomicznie odsetkom odpowiadające kosztom finansowania dłużnego, to przychody o charakterze odsetkowym muszą być „lustrzanym odbiciem” kosztów finansowania dłużnego. To bowiem co stanowi koszt finansowania dłużnego po stronie jednego podmiotu, dla drugiej strony transakcji stanowi przychód o charakterze odsetkowym). Jak wskazano już powyżej, pod względem ekonomicznym, w przeciwieństwie do różnic kursowych, odsetki dla pożyczkobiorcy / kredytobiorcy oznaczają koszt naliczony (i płacony) za używanie pożyczonego kapitału, po stronie właściciela kapitału z kolei stanowią wynagrodzenie (przysporzenie) za udostępnienie tego kapitału do korzystania. Z kolei różnice kursowe powstają wyłącznie na skutek zmienności kursów walut, a tym samym ich powstanie nie wynika z istoty stosunków gospodarczych między podmiotami transakcji, w ramach których możliwa jest identyfikacja cech charakterystycznych dla odpłatnego udostępnienia kapitału pomiędzy różnymi podmiotami.

Różnice kursowe bowiem, jak sama nazwa wskazuje, wynikają z fluktuacji, czyli zmienności kursów walut. Przeprowadzanie przez podmiot gospodarczy transakcji w obcej walucie, niesie za sobą ryzyko, że wartość tej waluty względem waluty krajowej ulegnie zmianie w okresie między zawarciem transakcji, a jej rozliczeniem. Te różnice mogą prowadzić do strat lub zysków wynikających z operacji księgowych, które jednak nie są wynikiem rzeczywistych działań gospodarczych, ale są jedynie księgowym odzwierciedleniem zmian na rynku walutowym. Nie wynikają one z podstawowych cech prowadzenia działalności gospodarczej (np. handel, produkcja, inwestycje), ani nie są wynikiem wewnętrznych decyzji biznesowych ani strategii podmiotów gospodarczych. Są one jedynie odzwierciedleniem zmiennych warunków rynkowych w zakresie walut, na który podmioty gospodarcze mają ograniczony wpływ.

Według M. Kalinowskiego, istnieją dwie zasadnicze grupy czynników determinujących kurs walutowy: ekonomiczne (strukturalne, techniczne, koniunkturalne) i pozaekonomiczne (polityczne, instytucjonalne, psychologiczne). Wskutek jednoczesnego działania wielu czynników różnego pochodzenia (krajowych i zagranicznych) kurs danej waluty kształtuje się na tym lub innym poziomie w stosunku do innych walut. Poziom ten jest zazwyczaj generatorem zarówno strat, jak i zysków, zależnie od analizy strony rynkowej. Wpływ tak wielu czynników powoduje, że trudno jest przewidzieć, jak ukształtuje się kurs walutowy w konkretnym momencie w przyszłości oraz że kursy walutowe ciągle się zmieniają (Natalia Iwaszuk, Jadwiga Orłowska-Puzio, „Wpływ zmian systemowych na funkcjonowanie przedsiębiorstw prowadzących działalność esksportowo-importową”).

Natomiast odpłatne udostępnianie kapitału między różnymi podmiotami, w tym udzielanie kredytów, posiada swoje unikalne cechy i mechanizmy. Przykładowo wymienić można: oprocentowanie, okres kredytowania, ryzyko związane z niezwróceniem kapitału oraz zabezpieczenia, które stanowią rzeczywiste działania gospodarcze, mające wpływ na wartość firmy, jej zyskowność oraz ogólną zdolność do generowania dochodów. Tymczasem, w ocenie Wnioskodawcy, różnice kursowe są niezależnym od powyższych cech elementem, który wyłania się wyłącznie na skutek zmienności kursów walut. Mogą one wpływać na wartość finalną transakcji czy inwestycji, ale nie zmieniają one ich podstawowych cech ani nie są bezpośrednim wynikiem decyzji gospodarczych danego podmiotu.

Przyrównując zatem różnice kursowe do innych środków finansowych, zawartych w katalogu z art. 15c ust. 12 Ustawy CIT trudno znaleźć pomiędzy nimi wspólny mianownik. Wysokość wszystkich wyżej wymienionych środków finansowych jest każdorazowo (w sposób jednoznaczny i precyzyjny) określana w umowie, gdy tymczasem różnice kursowe - ze względu na ich ekonomiczny charakter - cechuje pełna nieprzewidywalność, losowość, ponieważ żadna ze stron zawieranych transakcji w walutach obcych nie może przewidzieć skali powstałych różnic oraz obliczyć ich wartości (Wnioskodawca na chwilę obecną nie jest w stanie wskazać, jaki charakter będą miały potencjalne różnice kursowe). Powyższe wynika właśnie ze zmienności kursów walut, która z kolei zależy od wielu czynników ekonomicznych.

Finalnie, Wnioskodawca podkreśla, że zgodnie z treścią uzasadnienia (druk sejmowy nr 1878) do ustawy z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: „ustawa nowelizująca”), dodawany art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT miał na celu wyłączenie możliwości rozpoznawania odsetek (kosztów finansowania dłużnego), wynikających z przeprowadzania tzw. transakcji debtpush down, stosowanej przy przejęciach spółek. Co istotne, w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej odniesiono się wyłącznie do możliwości ujmowania w kosztach uzyskania przychodu odsetek, kwalifikowanych jako koszty finansowania dłużnego, wynikających z transakcji debt push down. To oznacza, że wiodącą intencją ustawodawcy było, aby wyłączeniem z KUP objęte były koszty odsetkowe lub inne, ze swej natury, ekonomicznie odpowiadające odsetkom. Skoro, w ocenie Wnioskodawcy ujemne różnice kursowe stanowią odrębną kategorię kosztu oraz per se nie stanowią kosztu będącego wynagrodzeniem za korzystanie z udzielonego kapitału, to tym bardziej uprawniony jest wniosek, że ujemne różnice kursowe nie powinny podlegać wyłączeniu z KUP na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT. Przeciwne stanowisko wiązałoby się również z naruszeniem zakazu rozszerzającej wykładni przepisów prawa wprowadzających wyjątki od zasady, a tak postrzegany winien być katalog wydatków wyłączonych z KUP, określony w art. 16 ust. 1 Ustawy CIT.

Wykładnia prawno-podatkowa jest procesem interpretacji i wyjaśniania przepisów prawa podatkowego, mającym na celu udzielenie odpowiedzi na wszelkie pytania i wątpliwości podatników, które mogą powstać w trakcie ich stosowania. Zasada zakazu wykładni rozszerzającej wyjątków jest jednym z podstawowych kanonów interpretacyjnych stosowanych w prawie podatkowym. Zgodnie z tą zasadą, wszelkie wyjątki od ogólnych reguł prawa podatkowego powinny być interpretowane w sposób ścisły i dosłowny, bez pozwalania na jakiekolwiek rozszerzenie ich zakresu poza granice wyraźnie wyznaczone przez przepisy. Jest to zasada mająca na celu zapewnienie jednolitego i przewidywalnego stosowania prawa, co w konsekwencji zapewnia ochronę podatników i gwarantuje im jasność oraz pewność prawa. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że wykładnia językowa przepisów zawartych w art. 15, art. 15a, a także art. 15c Ustawy CIT powinna uwzględniać konstrukcję oraz wypływający z niej charakter podatku dochodowego od osób prawnych.

Podatnik podatku dochodowego od osób prawnych powinien więc być uprawniony zaliczyć w ciężar KUP wszelkie faktycznie poniesione wydatki, które mają lub mogły mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, z wyłączeniem tych enumeratywnie wymienionych w art. 16 Ustawy CIT. Z tej też perspektywy, art. 16 Ustawy CIT należy postrzegać w kategorii regulacji o charakterze wyjątkowym, co równocześnie determinować będzie sposób jego wykładni, przede wszystkim, niemożność interpretowania go w sposób rozszerzający.

W doktrynie i judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że przepisy prawa podatkowego należy interpretować ściśle oraz zgodnie z ich literalnym brzmieniem. Przykładowo, w wyroku z dnia 15 listopada 2019 r., sygn. akt II FSK 3972/17, Naczelny Sąd Administracyjny wprost stwierdził, że: „Wskazać również należy na regułę, że wyjątków nie należy interpretować rozszerzająca (exceptiones non sunt extendendae). Zgodnie z tą zasadą nie można wykorzystywać systemowych i funkcjonalnych reguł interpretacyjnych do przełamania - przez rozszerzenie zakresu modyfikatora - jednoznacznego językowo przepisu modyfikującego przepis centralny (M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2017, s. 302)” (analogicznie wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 maja 2013 r., sygn. akt II FSK 1914/11). Ponadto, wskazuje się, że: „Zgodnie z ogólnie przyjętymi dyrektywami wykładni nie jest dopuszczalne interpretowanie ich przez wnioskowania prawnicze (wnioskowanie z przeciwieństwa, wnioskowanie z analogii, jak również argumentum a maiori ad minus oraz argumentum a minori ad maius)” (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 czerwca 2013 r., sygn. akt II FSK 702/11).

Jak również podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 marca 2009 r., sygn. akt I FPS 6/08: „Fundamentalną zasadą prawa podatkowego w demokratycznym państwie prawnym jest to, że zakres przedmiotu opodatkowania musi być precyzyjnie określony w ustawie podatkowej, a interpretacja jej przepisów nie może być rozszerzająca (L. Morawski, „Zasady wykładni prawa”, Toruń 2000, str. 201)”. Z tego też powodu, nie jest dopuszczalna taka wykładnia przepisów prawa podatkowego, której efektem byłoby rozszerzenie zakresu przedmiotowego opodatkowania i obowiązku podatkowego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 grudnia 2013 r., sygn. akt II FSK 21/12).

Podsumowując, Spółka stoi na stanowisku, iż różnice kursowe stanowią osobną, wyodrębnioną pojęciowo kategorię kosztów, dla których ustawodawca przewidział szczególne zasady ustalania i rozliczania przewidziane, przede wszystkim, w art. 15a Ustawy CIT.

Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, ujemne różnice kursowe, które potencjalnie mogłyby powstać w związku ze spłatą przez Wnioskodawcę udzielonego mu na zakup Udziałów kredytu w walucie obcej, nie powinny podlegać wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów.

Bazując bowiem na przywołanych wyżej ogólnych zasadach interpretacji przepisów prawa podatkowego oraz odnosząc je do okoliczności stanu faktycznego przedstawionego w niniejszym wniosku, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że do różnic kursowych nie znajdzie zastosowania regulacja art. 16 ust. 1 pkt 13e Ustawy CIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Państwa wątpliwości budzi kwestia ustalenia czy ujemne różnice kursowe, które mogą powstać w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej, zaciągniętego przez Wnioskodawcę na zakup Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, jako pozycja zwiększająca te koszty na zasadach wynikających z art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i tym samym nie będzie miało do nich zastosowanie wyłączenie wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości wskazać należy, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2805 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”),

W świetle  z art. 15a ust. 1 ustawy o CIT,

1 stycznia 2018 r. ustawą z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 2175, dalej „ustawa nowelizująca”) wprowadzono m.in. regulację szczególną dotyczącą kosztów finansowana dłużnego.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o CIT,

Dodany przepis ma na celu wyłączenie możliwości rozpoznania odsetek od kosztów finansowania dłużnego wynikających z przeprowadzenia tzw. transakcji dept push-down, stosowanej przy przejęciach spółek.

W świetle art. 15c ust. 12 ustawy o CIT,

Aby ustalić czy ujemne różnice kursowe, które mogą powstać w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej, zaciągniętego przez Wnioskodawcę na zakup Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą  podlegały wyłączenie na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o CIT, w pierwszej kolejności , należy ustalić czy te różnice kursowe są objęte uregulowaniami z art. 15 ust. 12 ustawy o CIT.

Zaciągnięcie pożyczki lub kredytu w walucie obcej wiąże się z przejęciem ryzyka związanego ze zmianą wartości waluty w czasie. W zależności od zmiany wartości waluty kredytu i pożyczki na moment jej spłaty, ryzyko to realizuje się w postaci ujemnych lub dodatnich różnic kursowych. Istota różnic kursowych polega na urealnieniu przychodów i kosztów podatkowych z tytułu zmian kursów waluty. Przez pojęcie różnic kursowych rozumie się bowiem zwiększenie lub zmniejszenie równowartości w złotych kwoty wyrażonej w walucie obcej, wynikające z zastosowania do jej przeliczenia na złote, w różnych momentach na osi czasu, innych kursów walut. A zatem w zależności od tego, czy otrzymana różnica kursowa ma wartość dodatnią, czy ujemną, następuje jej odpowiednia kwalifikacja podatkowa. Wynik ujemny stanowi ujemne różnice kursowe (koszt uzyskania przychodów), natomiast wynik dodatni - dodatnie różnice kursowe (przychód podatkowy).

Wynik ten uzależniony jest od tego, czy kurs waluty na dzień realizacji transakcji (kurs końcowy) wzrósł, czy zmalał w stosunku do kursu waluty, po jakim ujęto pierwotnie w księgach tę transakcję (kurs początkowy). W konsekwencji, kalkulacja różnic kursowych stanowi mechanizm służący dostosowaniu rozliczeń podatkowych do wysokości rzeczywistych przysporzeń majątkowych podatnika. Dodatnie różnice kursowe są ekonomicznie korzystne i powstają w przypadku, gdy na skutek transakcji pieniężnej wyrażonej w walucie podatnik płaci mniej niż powinien, gdyby cena transakcyjna była wyrażona w PLN. Natomiast ujemne różnice kursowe są ekonomicznie niekorzystne dla podatnika - powstają bowiem w przypadku, gdy podatnik płaci więcej niż powinien, gdyby cena transakcyjna była wyrażona w PLN. W obu przypadkach różnice kursowe związane są z kosztami finansowania, z tą tylko różnicą, że w przypadku wzrostu kursu waluty koszt finansowania ulega zwiększeniu, natomiast w przypadku spadku wartości waluty, koszt ten się odpowiednio zmniejsza.

Nowelizacja przepisów ograniczających wysokość zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów odsetek (kosztów finansowania dłużnego) nastąpiła w ramach implementacji dyrektywy Rady (EU) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (dalej: „dyrektywa ATAD”).

Zgodnie z definicją kosztów finansowania zewnętrznego zawartą w art. 2 pkt 1 dyrektywy ATAD, są nimi: „wydatki z tytułu odsetek od wszystkich form zadłużenia, inne koszty ekonomicznie równoważne odsetkom i wydatki poniesione w związku z pozyskiwaniem finansowania, zgodnie z definicją w prawie krajowym, w tym - choć nie tylko - płatności w ramach pożyczek partycypacyjnych, odsetki kalkulacyjne z tytułu takich instrumentów jak obligacje zamienne i obligacje zerokuponowe, kwoty w ramach alternatywnych uzgodnień dotyczących finansowania, takich jak finansowanie typu islamskiego, element odsetkowy finansowania w przypadku płatności z tytułu leasingu finansowego, odsetki skapitalizowane ujęte w wartości bilansowej danego składnika aktywów, lub amortyzacja skapitalizowanych odsetek, kwoty określane przez odniesienie do zwrotu z finansowania w ramach zasad dotyczących ustalania cen transferowych, w stosownych przypadkach, kwoty odsetek nominalnych w ramach instrumentów pochodnych lub uzgodnień dotyczących zabezpieczenia związanych z finansowaniem zewnętrznym, z którego korzysta dany podmiot, określone zyski i straty z tytułu różnic kursowych wynikające z zaciągniętych pożyczek i instrumentów związanych z pozyskiwaniem finansowania, opłaty gwarancyjne związane z uzgodnieniami dotyczącymi finansowania, opłaty związane z uzgodnieniami i podobne koszty związane z zaciąganiem pożyczek”.

Ponadto, ustawa nowelizująca miała na celu uszczelnienie systemu podatku dochodowego od osób prawnych. Jednym z celów ww. nowelizacji było zlikwidowanie agresywnej optymalizacji podatkowej poprzez modyfikację przepisów ograniczających wysokość odliczanych odsetek (kosztów finansowania dłużnego). Do tej pory najczęściej powołano spółkę celową, która stawała się bezpośrednim udziałowcem spółki nabywanej. Jako że w praktyce spółka celowa nie posiadała wystarczających środków na nabycie udziałów (akcji) danej spółki, konieczne było zaciągnięcie przez nią finansowania dłużnego – zewnętrznego lub wewnątrzgrupowego. Po nabyciu udziałów spółka celowa była łączona ze spółką, której udziały były nabywane (spółką przejmującą mogła być zarówno spółka celowa, jak i spółka nabywana).Transakcja ta rodziła konsekwencje podatkowe polegające na odliczaniu odsetek od kredytu (pożyczki) zaciągniętego na sfinansowanie zakupu akcji (udziałów) przejętej spółki, które po połączeniu spółek stawały się odsetkami od kredytu (pożyczki) na kupno „samej siebie”. Skutkowało to tym, iż po połączeniu potencjalny dochód z działalności operacyjnej spółki nabywanej był pomniejszany o koszt (odsetki) związany z finansowaniem nabycia jej udziałów lub akcji.

W związku z tym, zarówno ujemne, jak i dodatnie różnice kursowe wynikające z zaciągniętego kredytu powinny być uwzględniane w kosztach finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust. 12 ustawy o CIT.

Różnice kursowe dzielą bowiem byt prawny i podatkowy transakcji, z którą są związane (podobnie jak odsetki za zwłokę mają związek z zaległością). Oznacza to, że jeśli określone wydatki kosztu podatkowego stanowić nie mogą bądź koszt ten jest ograniczony, to również ograniczeniu podlegają adekwatnie naliczone różnice kursowe.

Wobec powyższego, należy uznać, że rozpoznane przez Spółkę zrealizowane różnice kursowe ujemne od zobowiązań wynikających z finansowania dłużnego w walucie obcej korygują wartość kosztów finansowania dłużnego, o którym mowa w art. 15c ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Na powyższe nie wpływa fakt ustalania różnic kursowych na podstawie art. 15a ustawy o CIT, gdyż wskazane we wniosku różnice kursowe niezależnie od sposób ich ustalania dla celów podatkowych są objęte uregulowaniami wskazanymi w art. 15c ust. 12 ustawy o CIT.

Ujemne różnice kursowe, które mogą powstać ze spłatą kredytu w walucie obcej, uzyskanego w celu nabycia Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą podlegać wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o CIT.

Dyspozycją powołanego powyżej przepisu objęte są koszty związane z finansowaniem dłużnym uzyskanym na nabycie udziałów w części w jakiej są związane z kontynuacją działalności gospodarczej tej spółki. Ustawodawca wskazał, w powołanym przepisie, że kontynuacja działalności może nastąpić np. w związku z połączeniem. Katalog przypadków objętych zakresem tego przepisu jest katalogiem otwartym na co wskazuje sformułowanie „w szczególności” użyte w jego treści.

Różnice kursowe wynikające z zaciągniętego kredytu powinny być uwzględniane w kosztach finansowania dłużnego, o których mowa w art. 15c ust. 12 ustawy o CIT.

Zatem, nie ma podstaw, aby te same różnice kursowe dla potrzeb mechanizmu wprowadzonego art. 15c ustawy o CIT stanowiły element wpływający na wysokość kosztów finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust 12 ustawy o CIT, a dla potrzeb art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o CIT nie miały wpływu na te koszty finansowania dłużnego w świetle art. 15c ust. 12 ustawy o CIT.

W konsekwencji, ujemne różnice kursowe powstałe przy spłacie kredytu w walucie obcej jako element kosztów finansowania dłużnego w rozumieniu art. 15c ust. 12 ustawy o CIT podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o CIT.

Zatem, Państwa stanowisko w zakresie ustalenia czy ujemne różnice kursowe, które mogą powstać w związku ze spłatą kredytu w walucie obcej, zaciągniętego przez Wnioskodawcę na zakup Udziałów w Spółce zależnej, po połączeniu ze Spółką zależną, będą podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, jako pozycja zwiększająca te koszty na zasadach wynikających z art. 15a ustawy o CIT i tym samym nie będzie miało do nich zastosowanie wyłączenie wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 13e ustawy o CIT, należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych oraz powołanych orzeczeń sądów administracyjnych należy stwierdzić, że interpretacja ta oraz orzeczenia te zostały wydane w indywidualnych sprawach podmiotów, które o ich wydanie wystąpiły, zatem nie są one wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).