Wyrok NSA z dnia 9 maja 2024 r., sygn. III FSK 463/22

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Wojciech Stachurski, Sędzia NSA Sławomir Presnarowicz, Sędzia WSA (del.) Agnieszka Olesińska (sprawozdawca), , po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 16 lutego 2022 r. sygn. akt I SA/Sz 941/21 w sprawie ze skargi M. sp. z o.o. z siedzibą w W. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie z dnia 23 września 2021 r. nr 3201-IEC2.711.46.2021.8 w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie na rzecz M. sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

|III FSK 463/22 | |

| | |

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 lutego 2022 r., sygn. akt I SA/Sz 941/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w sprawie ze skargi M. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej jako: skarżąca) na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie z dnia 23 września 2021 r. w przedmiocie zarzutów zgłoszonych w postępowaniu egzekucyjnym uchylił zaskarżone postanowienie i zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie na rzecz skarżącej 597 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wskazał, że istota i płaszczyzna sporu sprowadza się do tego, czy zasadnie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie uchylił postanowienie organu I instancji w części, która dotyczyła uznania zarzutu nieistnienia obowiązku w zakresie odsetek za zwłokę w uregulowaniu zobowiązania w podatku akcyzowym za czerwiec 2018 r. (wniesionego na podstawie art. 33 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2020 r., poz. 1427 ze zm., dalej: u.p.e.a.) oraz orzekł co do istoty sprawy przez oddalenie tego zarzutu w tym zakresie, a w pozostałej części zarzutu nieistnienia obowiązku utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji. W dalszej kolejności wskazał, że w okolicznościach rozpoznawanej, mając na uwadze przedstawione rozstrzygnięcia organów I i II instancji wskazać należało, że stosownie do treści art. 139 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021, poz. 735 ze zm., dalej jako: k.p.a.), organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. Powyższy przepis prawa formułuje fundamentalną zasadę, a mianowicie, zakaz "reformationis in peius", wskazując na jego doniosłość jako gwarancji procesowych praw strony. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie doszło ze strony Organu odwoławczego do rażącego naruszenia art. 139 k.p.a. Ze względu na wyrażone w powołanym przepisie gwarancje procesowe dla strony odwołującej się (niepogarszanie jej sytuacji), każdy przejaw ich naruszenia należy oceniać surowo. Stosując art. 139 k.p.a., Organ odwoławczy miał zatem obowiązek szczegółowo odnieść się do naruszenia przewidzianego w nim zakazu, podając przyczyny i ocenę przesłanek umożliwiających mu takie odstąpienie. W niniejszej sprawie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie, nie wykazał żadnej z wspomnianych przesłanek, które legitymizowałyby go do wydania orzeczenia przełamującego zakaz reformationis in peius. Bardzo lakoniczne i mało precyzyjne wyjaśnienia odnośnie do możliwości reformatoryjnego orzekania nie stanowi spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 139 K.p.a. WSA w Szczecinie podkreślił, że brak było jakichkolwiek, konkretnych ustaleń, wskazań umożliwiających stwierdzenie istnienia przesłanki zwalniającej z zakazu orzekania na niekorzyść strony. W tej sytuacji nie miał podstaw by przyjąć, że ziścił się przewidziany w art. 139 k.p.a. wyjątek umożliwiający odstąpienie od zakazu reformationis in peius z uwagi na rażące naruszenie prawa orzeczeniem pierwszoinstancyjnym. Dodał, że podobnie należało ocenić brak wykazania zaistnienia drugiej przesłanki umożliwiającej odstąpienie od zakazu, czyli rażące naruszenie interesu społecznego. Sąd pierwszej instancji stanął na stanowisku, że naruszenie zakazu reformationis in peius zaistniałe w niniejszej sprawie jest nie do zaakceptowania w państwie praworządnym. Jest to ograniczenie o zasadniczym znaczeniu dla procedowania przez organ II instancji, a zatem każde jego naruszenie (tak jak w sprawie niniejszej) należy traktować jako naruszenie rażące. Tego rodzaju rozstrzygnięcie narusza oczywiście art. 138 § 2 k.p.a. oraz zasadę dwuinstancyjności postępowania z art; 15 k.p.a. Wyrok ten w całości dostępny jest na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl (CBOSA).