Nieważność umowy kredytu i hipoteki z powodu pozorności działań stron - Wyrok SN z dnia 20 czerwca 2024 r., sygn. II CSKP 2255/22

Umowa kredytu zawarta na podstawie fałszywych dokumentów, z zamiarem wyprowadzenia środków w celach przestępczych, jest pozorna i nieważna na podstawie art. 83 § 1 k.c., co uniemożliwia skuteczne ustanowienie hipoteki jako prawa akcesoryjnego zabezpieczającego taką wierzytelność.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)

‎SSN Monika Koba

‎SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

Protokolant Anna Młyniec

po rozpoznaniu na rozprawie 20 czerwca 2024 r. w Warszawie ‎skargi kasacyjnej syndyka masy upadłości S. w W. w upadłości likwidacyjnej w W. ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie ‎z 5 października 2021 r., I ACa 595/21, ‎w sprawie z powództwa syndyka masy upadłości S. w W. w upadłości likwidacyjnej w W. 
‎przeciwko Skarbowi Państwa-Prezydentowi miasta st. Warszawy ‎o zapłatę,

1) oddala skargę kasacyjną;

2) odstępuje od obciążenia powoda kosztami postępowania kasacyjnego na rzecz pozwanej.

UZASADNIENIE

Powód Syndyk masy upadłości S. w W. w upadłości likwidacyjnej wniósł o zasądzenie na jego rzecz od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta m. st. Warszawy kwoty 119.974 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 31 października 2017 r., z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności za tę wierzytelność do nieruchomości położonej w G., złożonej z działek nr […] i nr […]1 i objętej księgą wieczystą nr […] prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Sieradzu, na której wierzytelność zabezpieczona jest hipoteką umowną łączną do kwoty 1.470.000 zł.

Pozwany Skarb Państwa - Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy wniósł o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z 7 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo.

Sąd Okręgowy ustalił, że działalność K. w W. (dalej – K.) była regulowana ustawą z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 2024 r., poz. 512; dalej u.s.k.o.k.), ustawą z 16 września 1982 r. - Prawo Spółdzielcze (Dz.U. z 2024 r., poz. 593; dalej – pr. spółdz.) oraz Statutem. Na podstawie § 2 ust. 2 i § 65 Statutu, K. udzielała kredytów i pożyczek wyłącznie członkom S. w W. i na ich zlecenie dokonywała rozliczeń finansowych. Przyznanie kredytu uzależniała od zdolności kredytowej członka, który obowiązany był przedłożyć na żądanie K. dokumenty i informacje niezbędne do dokonania jej oceny. K. mogła żądać od członka stosownego zabezpieczenia kredytu (pożyczki), stosownie do szczegółowych warunków określanych przez zarząd.