Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. [Zakres regulacji] Ustawa określa zasady tworzenia, organizacji i działalności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, zwanych dalej „kasami”, i Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej, zwanej dalej „Kasą Krajową”, oraz zasady sprawowania nadzoru nad kasami i Kasą Krajową.

Art. 1a.[Definicje] Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) przedsiębiorca – przedsiębiorcę, o którym mowa w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414 i 2029);

2) przedsiębiorca zagraniczny – przedsiębiorcę zagranicznego w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 470);

3) (uchylony)

4) bank krajowy – bank, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 2488);

5) mała kasa – kasę, która spełnia następujące warunki:

a) suma aktywów bilansu kasy na koniec roku obrotowego nie przekraczała 20 mln zł,

b) średnioroczna liczba członków kasy w ostatnim roku obrotowym nie przekraczała 10 tys. osób;

6) instytucja kredytowa – instytucję, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1, z późn. zm.), mającą siedzibę na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Art. 2.[Stosowanie przepisów ustawy - Prawo spółdzielcze] Kasa jest spółdzielnią, do której w zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648 oraz z 2023 r. poz. 1450).

Art. 3.[Cele kas] 1. Celem kas, z zastrzeżeniem art. 13aa, jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz wykonywanie dystrybucji ubezpieczeń na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U. z 2023 r. poz. 1111 i 1723).

1a. Kasa, po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 681, 825, 1723 i 1941), zwanej dalej „ustawą o funduszach inwestycyjnych”, może pośredniczyć w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA).

2. Do rozliczeń, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe o bankowych rozliczeniach pieniężnych oraz przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych w zakresie świadczenia usług płatniczych.

2a. Do poleceń zapłaty stosuje się art. 63d ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

3. Kasy, z wyłączeniem małych kas, oraz Kasa Krajowa są uprawnione do wydawania pieniądza elektronicznego na rzecz członków kas, na zasadach określonych w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

4. Kasy mogą świadczyć na rzecz swoich członków usługi zaufania oraz wydawać swoim członkom środki identyfikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej.

5. Kasy mogą, po uzyskaniu zezwolenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1), świadczyć na rzecz swoich członków usługi finansowania społecznościowego, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. a pkt (i) tego rozporządzenia.

6. Kasa, na zasadach określonych w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, może świadczyć usługę przekazu pieniężnego także na rzecz innych osób niż jej członkowie, jeżeli statut kasy tak stanowi.

7. Środki pieniężne przyjęte w celu wykonania usługi, o której mowa w ust. 6, w wysokości podlegającej transferowi do odbiorcy lub do innego dostawcy przyjmującego środki dla odbiorcy albo podlegającej udostępnieniu odbiorcy:

1) nie mogą być w żadnym momencie podczas przechowywania łączone ze środkami pieniężnymi posiadanymi przez kasę z innego tytułu ani obciążane ryzykiem związanym z działalnością kasy;

2) są składane na wyodrębnionym do tego celu rachunku.

8. Kasa, na podstawie umowy z inną kasą, może przyjmować i przekazywać zlecenia rozliczeń finansowych na rzecz członków tej kasy.

Art. 3a.[Forma oświadczenia woli] 1. Oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności, o których mowa w art. 3, mogą być składane w postaci elektronicznej.

2. Dokumenty związane z czynnościami, o których mowa w art. 3, mogą być sporządzane na informatycznych nośnikach danych, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przekazane, przechowywane i zabezpieczone. Usługi związane z zabezpieczeniem tych dokumentów mogą być wykonywane przez kasy, Kasę Krajową lub podmioty kontrolowane przez kasy lub Kasę Krajową.

3. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

4. Rada Ministrów, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Kasy Krajowej, określi, w drodze rozporządzenia, sposób tworzenia, utrwalania, przekazywania, przechowywania i zabezpieczania, w tym przy zastosowaniu środków identyfikacji elektronicznej, dokumentów, o których mowa w ust. 2, mając na względzie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa obrotu oraz ochronę interesów kas i ich członków.

Art. 3b.[Otwarty rachunek dla członka kasy] 1. Kasa prowadzi dla członka kasy, który posiada w kasie imienny rachunek otwarty w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, rachunek VAT. Otwierając dla członka kasy imienny rachunek, kasa jednocześnie otwiera rachunek VAT.

2. Do rachunku VAT przepisy rozdziału 3a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe stosuje się odpowiednio.

Art. 4.[Stosowanie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów] Do stosunków zobowiązaniowych pomiędzy kasami a ich członkami, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 1a, stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 1689 i 1705) w zakresie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Art. 5.[Używanie nazwy "spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa" oraz "unia kredytowa"] 1. Nazwy „spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa” oraz „unia kredytowa” mogą być używane wyłącznie przez kasy.

2. Jeżeli statut kasy tak stanowi, dla określenia swojej działalności lub reklamy kasa może posługiwać się oznaczeniem „unia kredytowa”.

Art. 6.[Warunki współpracy między kasą a pracodawcą oraz zakres świadczeń pracodawcy na rzecz kasy] W przypadku gdy kasa została utworzona w zakładzie pracy, warunki współpracy między kasą a pracodawcą oraz zakres świadczeń pracodawcy na rzecz kasy określa umowa.

Art. 7.[Wniosek o wydanie zezwolenia na utworzenie kasy] 1. Utworzenie kasy wymaga uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego.

2. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia występują założyciele kasy. Założyciele kasy są obowiązani ustanowić od 1 do 3 pełnomocników, którzy będą ich reprezentować wobec Komisji Nadzoru Finansowego w okresie poprzedzającym wydanie zezwolenia. Pełnomocnictwo powinno być sporządzone w formie aktu notarialnego.

3. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na utworzenie kasy w terminie 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia.

4. W zezwoleniu na utworzenie kasy Komisja Nadzoru Finansowego określa nazwę i siedzibę kasy oraz zatwierdza jej statut.

5. Komisja Nadzoru Finansowego odmawia wydania zezwolenia na utworzenie kasy, jeżeli:

1) nie zostały spełnione wymagania obowiązujące przy tworzeniu kas;

2) zamierzona działalność naruszałaby przepisy prawa lub nie gwarantowałaby bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków;

3) osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu i rady nadzorczej kasy nie spełniają wymagań, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 4;

4) wobec osoby przewidzianej do objęcia stanowiska prezesa zarządu kasy zachodzą przesłanki odmowy wyrażenia zgody, o której mowa w art. 21 ust. 2.

6. Wzór wniosku, o którym mowa w ust. 2, określi Komisja Nadzoru Finansowego, po zaopiniowaniu przez Kasę Krajową.

Art. 8.[Statut kasy] 1. Statut kasy, oprócz spraw określonych w art. 5 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, powinien określać w szczególności:

1) zasady funkcjonowania kontroli wewnętrznej;

2) fundusze oraz zasady gospodarki finansowej.

2. Zmiana statutu kasy wymaga zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego.

3. Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia zmiany statutu kasy, jeżeli zmiana ta prowadzi do naruszenia przepisów prawa lub bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków.

Art. 9.[Żądania dotyczące przedłożenia przez wnioskodawców stosownych informacji i dokumentów] W zakresie niezbędnym do wydawania zgód i zezwoleń określonych niniejszą ustawą Komisja Nadzoru Finansowego może żądać przedłożenia przez wnioskodawców stosownych informacji i dokumentów.

Art. 9a.[Powierzenie wykonywania czynności] 1. Kasa może, w drodze umowy agencyjnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu pośrednictwo w zawieraniu i zmianie umów o wykonywanie czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1. Umowę zawiera się w formie pisemnej.

2. Powierzenie wykonywania czynności, o którym mowa w ust. 1, nie może prowadzić do naruszenia przepisów prawa ani wpływać niekorzystnie na ostrożne i stabilne zarządzanie kasą, możliwość wykonywania obowiązków przez biegłego rewidenta upoważnionego do badania sprawozdań finansowych kasy na podstawie zawartej z kasą umowy oraz ochronę tajemnicy prawnie chronionej.

3. Zawarcie umowy, o której mowa w ust. 1, z przedsiębiorcą zagranicznym niemającym miejsca stałego zamieszkania lub nieposiadającym siedziby na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub umowy przewidującej, że powierzone czynności będą wykonywane poza terytorium Unii Europejskiej, wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego udzielonego na wniosek kasy. Do wniosku dołącza się dokumenty dotyczące przedsiębiorcy zagranicznego lub wykonywania powierzonych czynności poza terytorium Unii Europejskiej. Przepisy dotyczące państw członkowskich Unii Europejskiej stosuje się również do państw niebędących państwami członkowskimi Unii Europejskiej, ale należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

4. Komisja Nadzoru Finansowego nakazuje kasie, w drodze decyzji, zmianę albo rozwiązanie umowy, o której mowa w ust. 1, jeżeli:

1) wykonanie umowy może zagrażać ostrożnemu i stabilnemu zarządzaniu kasą;

2) przedsiębiorca lub przedsiębiorca zagraniczny będący stroną umowy nie posiada wymaganych uprawnień niezbędnych do wykonywania tej umowy albo je utracił w trakcie obowiązywania umowy;

3) istnieje zagrożenie naruszenia tajemnicy prawnie chronionej;

4) w państwie, w którym powierzone czynności mają być albo są wykonywane, obowiązujące prawo uniemożliwia Komisji Nadzoru Finansowego wykonywanie efektywnego nadzoru;

5) powierzenie wykonywania czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1, mogłoby prowadzić do naruszenia przepisów prawa lub wpływać niekorzystnie na ostrożne i stabilne zarządzanie kasą lub możliwość wykonywania obowiązków przez biegłego rewidenta upoważnionego do badania sprawozdań finansowych kasy na podstawie zawartej z kasą umowy.

5. Decyzja, o której mowa w ust. 4, może być wydana z określeniem terminu.

6. Od decyzji, o której mowa w ust. 4, kasa może wnieść skargę do sądu administracyjnego w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Przepisu art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 i 803) nie stosuje się.

7. Komisja Nadzoru Finansowego może, bez konieczności uprzedniego upomnienia na piśmie, zastosować środki określone w art. 71 ust. 2, w przypadku gdy kasa nie doprowadzi, zgodnie z treścią decyzji, o której mowa w ust. 4, do zmiany albo rozwiązania umowy.

8. Do przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznego, o którym mowa w ust. 1, przepisy art. 64 ust. 1 i art. 70b stosuje się odpowiednio.

9. Odpowiedzialności przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznego, o którym mowa w ust. 1, wobec kasy za szkody wyrządzone członkom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w ust. 1, nie można wyłączyć ani ograniczyć.

10. Odpowiedzialności kasy za szkody wyrządzone członkom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w ust. 1, nie można wyłączyć ani ograniczyć.

11. Przepisów ust. 1–10 nie stosuje się do pośrednictwa przy zawieraniu umów ubezpieczenia.

Art. 9b.[Powierzenie wykonywania czynności faktycznych związanych z wykonywaniem czynności] Kasa może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności faktycznych związanych z wykonywaniem czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1. Przepisy art. 9a ust. 2–11 oraz przepisy wydane na podstawie art. 9h stosuje się odpowiednio.

Art. 9c.[Czynności, których wykonywania nie może obejmować powierzenie] Powierzenie wykonywania czynności, o którym mowa w art. 9a i art. 9b, nie może obejmować:

1) zarządzania kasą w rozumieniu art. 48 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, a w szczególności zarządzania ryzykiem związanym z prowadzeniem działalności kasy, w tym zarządzania aktywami i pasywami, dokonywania oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego;

2) funkcji kontroli wewnętrznej w kasie.

Art. 9d.[Ewidencja umów] Kasa prowadzi ewidencję umów, o których mowa w art. 9a ust. 1 i art. 9b, zawierającą co najmniej:

1) dane identyfikujące przedsiębiorców lub przedsiębiorców zagranicznych, z którymi zostały zawarte umowy, o których mowa w art. 9a ust. 1 lub art. 9b;

2) zakres powierzonych czynności i miejsce ich wykonywania;

3) okres obowiązywania umów.

Art. 9e.[Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej] 1. Kasa jest obowiązana do zachowania tajemnicy zawodowej obejmującej wszystkie informacje dotyczące czynności, o których mowa w art. 3 ust. 1, w tym także informacje uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której kasa tę czynność wykonuje.

2. Dostęp do tajemnicy, o której mowa w ust. 1, mają wyłącznie członkowie organów kasy, niezależnie od podstawy prawnej pełnienia funkcji członka organu kasy, oraz osoby pozostające z kasą w stosunku pracy.

3. Osoby, o których mowa w ust. 2, są obowiązane do zachowania tajemnicy, zarówno w trakcie pełnienia funkcji lub pozostawania w stosunku pracy, jak również po zakończeniu pełnienia funkcji lub ustaniu stosunku pracy.

Art. 9fa.[Uzyskanie informacji, z której wynika, że członek kasy zmarł] 1. Podmioty, o których mowa w art. 9f ust. 1 pkt 4, 12–16 oraz 20–23, w granicach uprawnień wynikających z tych przepisów, gmina po uzyskaniu informacji, o której mowa w art. 13c, z której wynika, że członek kasy zmarł, oraz Generalny Inspektor Informacji Finansowej, w granicach uprawnień wynikających z przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, są uprawnione do uzyskania zbiorczej informacji, o której mowa w art. 13d ust. 1, w dowolnej kasie.

2. Podmioty, o których mowa w art. 9f ust. 1 pkt 4, 12–16 oraz 20–23, w granicach uprawnień wynikających z tych przepisów, są uprawnione do uzyskania informacji, o której mowa w art. 13d ust. 3, w dowolnej kasie.

Art. 9fb.[Uprawnienie do uzyskania zbiorczej informacji z Centralnej informacji] Podmiot, o którym mowa w art. 9f ust. 1 pkt 27, w granicach uprawnień wynikających z tego przepisu, jest uprawniony do uzyskania z Centralnej informacji zbiorczej informacji, o której mowa w art. 13d ust. 1, z tym że zbiorcza informacja może dotyczyć także rachunków członka niebędącego osobą fizyczną.

Art. 9g.[Stosowanie przepisów do Kasy Krajowej] Przepisy art. 9e i art. 9f stosuje się odpowiednio do Kasy Krajowej, z tym że w zakresie tajemnicy zawodowej uwzględnia się wszystkie informacje wytworzone lub pozyskane od kas w związku z wykonywaniem przez Kasę Krajową działalności określonej w ustawie, o ile ich ujawnienie mogłoby naruszyć chroniony prawem interes podmiotów, których te informacje bezpośrednio lub pośrednio dotyczą.

Art. 9h.[Delegacja] Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, określi wykaz dokumentów dotyczących działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego, dołączanych do wniosku, o którym mowa w art. 9a ust. 3, mając na uwadze zapewnienie Komisji Nadzoru Finansowego informacji pozwalających na rzetelną i miarodajną ocenę wpływu zawieranej umowy na ostrożne i stabilne zarządzanie kasą.

Rozdział 2

Członkowie kas, ich prawa i obowiązki

Art. 10. [Wymagania dotyczące członków kas] 1. Członkami kasy mogą być osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym, a w szczególności:

1) pracownicy zatrudnieni w jednym lub kilku zakładach pracy;

2) osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej.

1a. Członkami kasy mogą być także, jeżeli statut kasy tak stanowi, spółki jawne, spółki partnerskie i spółki komandytowe, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne będące członkami kasy.

2. Członkami kasy mogą być także – działające wśród członków, o których mowa w ust. 1 – organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571), jednostki organizacyjne kościołów i związków wyznaniowych posiadające osobowość prawną, spółdzielnie, związki zawodowe oraz wspólnoty mieszkaniowe.

Art. 11.[Przyczyny dotyczące wykreślenia członka kasy] Ustanie więzi, o której mowa w art. 10, stanowi przyczynę wykreślenia członka kasy, chyba że statut stanowi inaczej.

Art. 12.[Wkład członkowski] 1. Członek kasy jest obowiązany wpłacić wkład członkowski w celu korzystania przez spółdzielnię.

2. Wkład członkowski jest oprocentowany, jeżeli statut tak stanowi. Zasady ustalania wysokości oprocentowania wkładu członkowskiego i jego zmiany określa statut.

3. Kwoty wyliczone na podstawie ust. 2 zalicza się na poczet wkładu członkowskiego.

4. Wkład członkowski nie może być wypłacony przed ustaniem członkostwa. Nie dotyczy to kwot przewyższających obowiązkową wysokość wkładu członkowskiego.

Art. 13.[Obowiązki członka kasy] Każdy członek kasy obowiązany jest posiadać co najmniej jeden zadeklarowany i wpłacony udział. Minimalną wysokość udziału członkowskiego określa statut.

Art. 13a.[Rozwiązanie umowy imiennego rachunku członka kasy] 1. Umowa imiennego rachunku członka kasy, o którym mowa w art. 28, ulega rozwiązaniu z:

1) dniem śmierci członka kasy albo

2) upływem 10 lat od dnia wydania przez członka kasy ostatniej dyspozycji dotyczącej tego rachunku, chyba że umowa lokaty była zawarta na czas oznaczony dłuższy niż 10 lat.

2. Dyspozycją, o której mowa w ust. 1 pkt 2, nie jest postanowienie umowne przewidujące, w razie braku wypowiedzenia, odnowienie umowy imiennego rachunku członka kasy, o której mowa w ust. 1, zawartej na czas oznaczony nie dłuższy niż 10 lat. Jeżeli na skutek odnowienia umowa wiązałaby dłużej niż 10 lat od jej zawarcia, warunkiem odnowienia jest wydanie przez członka kasy takiej dyspozycji. Brak dyspozycji skutkuje wygaśnięciem umowy.

3. Umowa lokaty zawarta na czas oznaczony dłuższy niż 10 lat może zostać odnowiona, jeżeli członek kasy wyda taką dyspozycję. Dyspozycją taką nie jest postanowienie umowne przewidujące, w razie braku jej wypowiedzenia, odnowienie umowy. Brak dyspozycji skutkuje wygaśnięciem umowy.

4. Jeżeli umowa imiennego rachunku członka kasy uległa rozwiązaniu na podstawie ust. 1, umowę uważa się za wiążącą do chwili wypłaty przez kasę środków pieniężnych osobie posiadającej tytuł prawny, chyba że stan środków pieniężnych na tym rachunku nie przekracza kwoty minimalnej określonej w umowie.

5. Od dnia wygaśnięcia umowy imiennego rachunku członka kasy na podstawie ust. 2 albo 3, do dnia wypłaty środków pieniężnych osobie posiadającej do nich tytuł prawny, środki te podlegają waloryzacji o prognozowany w ustawie budżetowej na dany rok średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Waloryzacji dokonuje się na ostatni dzień roku kalendarzowego.

6. Z upływem 5 lat od dnia wydania przez członka kasy ostatniej dyspozycji dotyczącej rachunku, kasa jest obowiązana wystąpić do ministra właściwego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) umożliwiających ustalenie, czy członek kasy żyje.

7. Na co najmniej 6 miesięcy przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, kasa jest obowiązana poinformować członka kasy o skutkach upływu tego okresu.

8. Przepisy ust. 1–7 nie dotyczą rachunku wspólnego.

Art. 13aa.[Prowadzenie imiennego rachunku członka kasy po śmierci przedsiębiorcy] 1. Po śmierci przedsiębiorcy kasa nadal prowadzi imienny rachunek członka kasy związany z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jeżeli został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. z 2021 r. poz. 170).

2. W okresie od ustanowienia do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego dostęp do środków pieniężnych zgromadzonych na imiennym rachunku członka kasy, o którym mowa w ust. 1, oraz prawo do wydawania dyspozycji przysługują zarządcy sukcesyjnemu.

3. Zarządca sukcesyjny niezwłocznie informuje kasę o osobach, które go powołały, a także o osobach, które uzyskały tytuł prawny do spadku po członku kasy.

Art. 13b.[Obowiązek wystąpienia o udostępnienie danych umożliwiających ustalenie, czy członek kasy żyje] Z upływem 3 miesięcy od wygaśnięcia umowy imiennego rachunku członka kasy, o którym mowa w art. 28, zawartej na czas oznaczony, w razie braku wcześniejszej dyspozycji wypłaty środków pieniężnych, kasa jest obowiązana wystąpić do ministra właściwego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL umożliwiających ustalenie, czy członek kasy żyje.

Art. 13c.[Obowiązek pisemnego poinformowania gminy o ostatnim miejscu zamieszkania członka kasy] 1. Po upływie 2 lat od dnia powzięcia przez kasę informacji o śmierci członka kasy, kasa jest obowiązana w terminie 7 dni, poinformować pisemnie organ wykonawczy gminy ostatniego miejsca zamieszkania członka kasy o:

1) dacie powzięcia przez kasę informacji o śmierci członka kasy;

2) możliwości nabycia przez gminę prawa do środków pieniężnych, zgromadzonych przez członka kasy, zgodnie z art. 935 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933).

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli:

1) przed upływem 2-letniego terminu, o którym mowa w ust. 1, do kasy zgłosi się osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku po członku kasy;

2) łączna wysokość środków pieniężnych zgromadzonych przez członka kasy jest niższa lub równa 10 % minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207 oraz z 2023 r. poz. 1667).

Art. 13d.[Obowiązek udzielenia zbiorczej informacji członkowi kasy lub osobie, która uzyskała tytuł prawny do spadku po członku kasy] 1. Kasa jest obowiązana udzielić członkowi kasy, osobie, która uzyskała tytuł prawny do spadku po członku kasy, oraz zarządcy sukcesyjnemu, zbiorczej informacji o:

1) imiennych rachunkach członka kasy, w tym rachunkach wspólnych – bez wskazania danych współposiadacza;

2) umowach imiennego rachunku członka kasy rozwiązanych albo wygasłych z przyczyn, o których mowa w art. 13a ust. 1–3;

3) rachunkach bankowych członka kasy, o których mowa w art. 59a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, w tym rachunkach wspólnych – bez wskazania danych współposiadacza;

4) umowach rachunku bankowego członka kasy rozwiązanych albo wygasłych z przyczyn, o których mowa w art. 59a ust. 1–3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

2. W zbiorczej informacji wskazuje się podmiot, który prowadzi albo prowadził rachunek, numery rachunków wynikające z umowy rachunku oraz informację, czy rachunki są nadal prowadzone.

3. Kasa jest obowiązana udzielić dostawcy, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1–3 i 9 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, z wyłączeniem Kasy Krajowej, informacji o:

1) imiennych rachunkach członka kasy, w tym rachunkach wspólnych – bez wskazania danych współposiadacza;

2) rachunkach bankowych członka kasy, w tym rachunkach wspólnych – bez wskazania danych współposiadacza.

4. W informacji, o której mowa w ust. 3, wskazuje się podmiot, który prowadzi rachunki.

Art. 13e.[Pozyskiwanie informacji z centralnej informacji o rachunkach] 1. Zbiorczą informację oraz informację, o której mowa w art. 13d ust. 3, kasa jest obowiązana pozyskać z centralnej informacji o rachunkach, o której mowa w art. 92bb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, zwanej dalej „Centralną informacją”, niezwłocznie po otrzymaniu pisemnego żądania od osoby, o której mowa w art. 13d ust. 1, i zweryfikowaniu jej tytułu prawnego, lub od dostawcy, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1–3 i 9 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, z wyłączeniem Kasy Krajowej. Zbiorczą informację oraz informację, o której mowa w art. 13d ust. 3, kasa jest obowiązana dostarczyć osobie, która wystąpiła z żądaniem, lub dostawcy, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1–3 i 9 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, z wyłączeniem Kasy Krajowej, niezwłocznie po jej pozyskaniu z Centralnej informacji.

2. Zbiorcza informacja oraz informacja, o której mowa w art. 13d ust. 3, może być dostarczona odpłatnie, przy czym opłata nie może być wyższa niż koszt wygenerowania takiej informacji.

Art. 13f.[Obowiązek udzielenia informacji Centralnej informacji] 1. Kasa prowadząca imienny rachunek członka kasy jest obowiązana nieodpłatnie udzielić informacji, o których mowa w art. 13d ust. 1 i 3, Centralnej informacji. Obowiązek udzielenia informacji może być realizowany za pośrednictwem Kasy Krajowej.

2. Informacji, o których mowa w art. 13d ust. 1 i 3, kasa lub Kasa Krajowa udziela niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania zapytania od Centralnej informacji.

Art. 13g.[Rachunek rodzinny członka kasy] 1. Kasa może prowadzić na rzecz członka kasy rachunek rodzinny.

2. Rachunek rodzinny członka kasy może być prowadzony wyłącznie dla osób fizycznych, którym przyznano niepodlegające egzekucji świadczenia, dodatki, zasiłki oraz inne kwoty, o których mowa w art. 833 § 6 i 7 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, z wyjątkiem świadczeń alimentacyjnych, zwane dalej „świadczeniami niepodlegającymi egzekucji”.

3. Rachunek rodzinny członka kasy nie może być prowadzony dla kilku osób fizycznych.

4. Umowa rachunku rodzinnego członka kasy określa numery rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji, z których dokonywane są wpłaty na rachunek rodzinny członka kasy. Zaświadczenia o numerach tych rachunków, wydane przez jednostki wypłacające świadczenia niepodlegające egzekucji, stanowią załączniki do umowy rachunku rodzinnego członka kasy.

5. Otwarcie i prowadzenie rachunku rodzinnego członka kasy oraz wypłaty z tego rachunku w kasie, w której rachunek jest prowadzony, są wolne od jakichkolwiek opłat i prowizji. Kasa nie pobiera opłat i prowizji za wydanie instrumentu płatniczego do rachunku rodzinnego, o ile umowa przewiduje wydanie tego instrumentu, jego miesięczne utrzymanie oraz wypłaty z wykorzystaniem tego instrumentu przy użyciu bankomatów wskazanych przez kasę w umowie.

6. Na rachunek rodzinny członka kasy mogą być wpłacane wyłącznie środki pieniężne pochodzące ze świadczeń niepodlegających egzekucji. Wpłaty na rachunek rodzinny członka kasy mogą być dokonywane wyłącznie z rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji.

Art. 13h.[Rachunek powierniczy] 1. Kasa może prowadzić na rzecz członka kasy rachunek powierniczy.

2. Do rachunków powierniczych prowadzonych przez kasy stosuje się odpowiednio przepis art. 59 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

Art. 14.[Wypłata wkładu członkowskiego po śmierci członka kasy] 1. Kasa jest obowiązana wypłacić po śmierci członka kasy z jego wkładu członkowskiego i oszczędności:

1) kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu członka kasy w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku – osobie, która przedłoży rachunek stwierdzający wysokość poniesionych przez nią wydatków;

2) kwotę nieprzekraczającą ogółem sumy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w okresie 5 lat kalendarzowych poprzedzających wypłatę – jeżeli członek kasy pisemnie wskazał kasie osoby, na których rzecz wypłata ma nastąpić; osobami wskazanymi przez członka kasy mogą być jego małżonek, zstępni, rodzice, dziadkowie i rodzeństwo;

3) kwotę równą wpłatom na rachunki, dokonanym przez organ rentowy z tytułu świadczeń z ubezpieczeń i zabezpieczeń społecznych, które nie przysługiwały za okres po śmierci posiadacza rachunków, wskazaną we wniosku organu rentowego skierowanym do kasy, wraz z podaniem numerów rachunków, na które dokonano wpłat.

2. Sumy określone w ust. 1 nie należą do spadku po członku kasy.

2a. Kasa jest obowiązana przy zawieraniu umowy imiennego rachunku członka kasy poinformować, w sposób zrozumiały, o możliwości pisemnego wskazania osób, na rzecz których ma nastąpić wypłata kwoty, o której mowa w ust. 1 pkt 2, oraz o treści ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2. Przepisu zdania pierwszego nie stosuje się do rachunku wspólnego.

2b. W przypadku powzięcia przez kasę informacji o śmierci członka kasy, który dokonał wskazania, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, kasa jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić wskazane przez członka kasy osoby o możliwości wypłaty określonej kwoty.

3. Kasa jest zwolniona od wypłaty pełnej lub częściowej kwoty, o której mowa w ust. 1 pkt 3, jeżeli przed otrzymaniem wniosku organu rentowego dokonała z tych rachunków wypłat innym uprawnionym osobom, które to wypłaty nie pozwalają zrealizować wniosku w całości lub części, oraz w ciągu 30 dni od otrzymania wniosku poinformuje o tym organ rentowy, wraz ze wskazaniem osób, które pobrały wypłaty.

4. Kasa nie odpowiada za szkody wynikające z wykonania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 3 oraz ust. 3. Odpowiedzialność w tym zakresie ponosi organ rentowy, który wystąpił z wnioskiem.

Art. 15.[Obowiązek przeciwdziałania wykorzystywania działalności kasy dla celów mających związek z przestępstwem] 1. Kasa i Kasa Krajowa jest obowiązana przeciwdziałać wykorzystaniu swojej działalności dla celów mających związek z przestępstwem, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r. poz. 17).

2. Tryb postępowania kasy i Kasy Krajowej w razie wystąpienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, określa odrębna ustawa.

Art. 16.[Zawiadomienie o przestępstwie] 1. W razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że działalność kasy i Kasy Krajowej jest wykorzystywana w celu ukrycia działań przestępczych lub dla celów mających związek z przestępstwem skarbowym lub innym przestępstwem niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny – kasa lub Kasa Krajowa zawiadamia o tym prokuratora, Policję albo inny właściwy organ uprawniony do prowadzenia postępowania przygotowawczego.

2. Prokurator, Policja albo inny właściwy organ uprawniony do prowadzenia postępowania przygotowawczego, który otrzymał zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1, może żądać uzupełnienia informacji, także w toku czynności podejmowanych na podstawie art. 307 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 37).

3. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że zgromadzone na rachunku środki, w całości lub w części pochodzą z przestępstwa skarbowego lub przestępstwa innego niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, lub mają z nim związek, kasa jest uprawniona do dokonania blokady środków na tym rachunku. Blokadę można ustanowić wyłącznie do wysokości zgromadzonych na rachunku środków, co do których zachodzi takie podejrzenie.

4. W przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, lub wykorzystywania działalności kasy w celu ukrycia działań przestępczych lub dla celów mających związek z przestępstwem lub przestępstwem skarbowym prokurator może, w drodze postanowienia, wstrzymać określoną transakcję lub dokonać blokady środków na rachunku na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, również pomimo braku zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1. W postanowieniu określa się zakres, sposób i termin wstrzymania transakcji lub blokady środków na rachunku.

5. Blokada środków na rachunku, dokonana w okolicznościach, o których mowa w ust. 3, nie może trwać dłużej niż 72 godziny.

6. Niezwłocznie po dokonaniu blokady, o której mowa w ust. 3, kasa zawiadamia prokuratora.

7. W terminie określonym w ust. 5 prokurator wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania albo o odmowie jego wszczęcia, o którym niezwłocznie zawiadamia właściwą kasę. Terminu określonego w art. 307 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego nie stosuje się. W razie wszczęcia postępowania prokurator może, w drodze postanowienia, wstrzymać określoną transakcję lub dokonać blokady środków na rachunku na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 6. W postanowieniu określa się zakres, sposób i termin wstrzymania transakcji lub blokady środków na rachunku.

8. Na postanowienie prokuratora w przedmiocie stosowania blokady środków na rachunku przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy.

8a. Prokurator może przedłużyć wstrzymanie transakcji lub blokadę środków na rachunku, o których mowa w ust. 4 i 7, na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy niż kolejne 6 miesięcy. Przepisy ust. 4 zdanie drugie, ust. 7 zdanie trzecie i ust. 8 stosuje się odpowiednio.

9. Wstrzymanie transakcji lub blokada środków na rachunku upada, jeżeli przed upływem czasu ich stosowania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych.

10. W sprawach dotyczących blokady środków na rachunku, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego.

11. Kasa nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, która może wyniknąć z wykonania w dobrej wierze obowiązków określonych w ust. 3–6. W takim przypadku, jeżeli okoliczności, o których mowa w ust. 3–6, nie miały związku z przestępstwem lub ukrywaniem działań przestępczych, o których mowa w ust. 1, odpowiedzialność za szkodę wynikłą z dokonania blokady środków na rachunku ponosi Skarb Państwa.

Art. 16a.(uchylony)

Art. 16b.[Odpowiednie stosowanie przepisów] Do działalności kas stosuje się odpowiednio przepisy art. 106d i art. 106e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

Rozdział 2a

Udziały inwestorskie

Art. 16c. [Udziały inwestorskie] 1. Na warunkach określonych w ustawie i jeżeli statut kasy tak stanowi, w kasie mogą być obejmowane udziały inwestorskie, z którymi nie jest związane członkostwo w kasie.

2. Udziały inwestorskie mogą obejmować wyłącznie osoby prawne na podstawie indywidualnej umowy zawartej z kasą.

3. Wartość nominalna udziału inwestorskiego jest równa wartości nominalnej udziału członkowskiego ustalonej w kasie.

4. Objęcie udziału inwestorskiego może nastąpić jedynie w zamian za środki pieniężne.

5. Całkowita wartość udziałów inwestorskich objętych w kasie nie może przekraczać 50 % wartości funduszu udziałowego według stanu określonego w aktualnym zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym kasy.

6. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, statut kasy określa:

1) zasady obejmowania udziałów inwestorskich;

2) maksymalną liczbę udziałów inwestorskich w kasie;

3) w przypadku, o którym mowa w art. 26 ust. 5 – część nadwyżki bilansowej przeznaczonej do podziału między posiadaczy udziałów inwestorskich oraz zasady tego podziału;

4) sposób i termin zwrotu wpłat dokonanych na udziały inwestorskie.

Art. 16d.[Posiadacz udziału inwestorskiego] 1. Posiadacz udziału inwestorskiego, który jest jednocześnie członkiem kasy, o którym mowa w art. 10 ust. 2, nie może korzystać z udzielanych przez kasę kredytów lub pożyczek pieniężnych.

2. Statut kasy może przyznawać posiadaczowi udziału inwestorskiego niebędącemu członkiem kasy, o którym mowa w art. 10 ust. 2, prawo:

1) wyznaczenia przedstawicieli uprawnionych do uczestnictwa w obradach organów kasy bez prawa głosu;

2) otrzymania odpisu statutu i regulaminów oraz zapoznawania się z uchwałami organów kasy, protokołami obrad organów kasy, protokołami lustracji, rocznymi sprawozdaniami finansowymi oraz umowami zawieranymi przez kasę z osobami trzecimi;

3) żądania rozpatrzenia przez właściwe organy kasy wniosków dotyczących jej działalności.

3. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nie obejmuje informacji chronionych na podstawie art. 9e. Do uprawnienia tego przepis art. 18 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze stosuje się odpowiednio.

Art. 16e.[Wypowiedzenie udziałów inwestorskich] 1. Udziały inwestorskie nie mogą być zbywane.

2. Posiadacz udziału inwestorskiego może wypowiedzieć całość lub część udziałów inwestorskich i wystąpić o zwrot wpłat dokonanych na udziały inwestorskie.

3. Zwrot wpłat dokonanych na udziały inwestorskie nie może nastąpić:

1) przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za rok, w którym posiadacz udziału inwestorskiego wystąpił o zwrot;

2) w przypadku gdy udziały inwestorskie zostały przeznaczone na pokrycie strat kasy.

4. Wypowiedzenie udziałów inwestorskich jest nieskuteczne, jeżeli:

1) zwrot wpłat dokonanych na udziały inwestorskie powodowałby:

a) groźbę niespełnienia lub niespełnianie wymogu, o którym mowa w art. 24 ust. 5, albo dalsze obniżenie wartości współczynnika wypłacalności kasy, jeżeli wymóg ten nie jest spełniany, lub

b) [2] groźbę niespełnienia lub niespełnianie wymogu minimalnego poziomu funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, o którym mowa w art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, albo dalsze obniżenie poziomu funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych do poziomu niższego niż minimalny;

2) kwota wypowiedzianych udziałów inwestorskich jest wyższa od nadwyżki bilansowej kasy za rok, w którym posiadacz udziału inwestorskiego wystąpił o zwrot wpłat, w części przewyższającej nadwyżkę bilansową.

5. O wypowiedzeniu udziałów inwestorskich i wystąpieniu o zwrot wpłat dokonanych na udziały inwestorskie kasa niezwłocznie informuje Komisję Nadzoru Finansowego.

Rozdział 3

Organy kas

Art. 17.

Art. 18.[Wymagania dotyczące członków rady nadzorczej i zarządu kasy]

2. W radzie nadzorczej i w zebraniu przedstawicieli kasy udział pracowników kasy, będących jej członkami, nie może przekroczyć 1/3 składu rady nadzorczej lub zebrania przedstawicieli.

3. Kasa informuje Komisję Nadzoru Finansowego o składzie rady nadzorczej oraz o zmianie jej składu niezwłocznie po jej powołaniu lub po dokonaniu zmiany jej składu, przekazując jednocześnie informację o spełnianiu przez członków rady wymogów, o których mowa w ust. 1.

4. Członkowie zarządu kasy powinni dawać rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania kasą, przy czym co najmniej 2 członków zarządu musi posiadać co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe oraz kwalifikacje i doświadczenie niezbędne do kierowania kasą.

5. (uchylony)

6. Do oceny rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania kasą stosuje się odpowiednio przepisy art. 22aa ust. 1 oraz 10–12 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

Art. 19.[Wynagrodzenie dla członków organów kasy] 1. Członkowie organów kasy wykonują swoje funkcje nieodpłatnie. Przysługuje im jedynie zwrot prawidłowo udokumentowanych faktycznie poniesionych wydatków związanych z prowadzeniem spraw kasy, z zastrzeżeniem ust. 2.

1a. W kasach będących jednostkami zainteresowania publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1015, 1723 i 1843) statut kasy może przewidywać wynagrodzenie dla członków rady nadzorczej.

2. Statut kasy może przewidywać wynagrodzenie dla członków zarządu na podstawie stosunku pracy lub innego odrębnego stosunku prawnego pozostającego w związku z pełnioną funkcją.

Art. 20.[Skład zarządu] W skład zarządu wchodzi od 3 do 5 członków kasy powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą.

Art. 21.[Zasady powołania prezesa zarządu kasy] 1. Powołanie prezesa zarządu kasy następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza.

2. Komisja Nadzoru Finansowego odmawia wyrażenia zgody na powołanie osoby, o której mowa w ust. 1, jeżeli:

1) była ona prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe, z wyłączeniem przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego;

2) spowodowała udokumentowane straty w miejscu pracy albo w związku z pełnieniem funkcji członka organu osoby prawnej;

3) został wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółdzielni;

4) nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 18 ust. 4.

3. Komisja Nadzoru Finansowego może odmówić wyrażenia zgody na powołanie osoby, o której mowa w ust. 1, jeżeli:

1) jest prowadzone przeciwko niej postępowanie karne lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe;

2) była ona prawomocnie skazana za przestępstwo inne niż określone w ust. 2 pkt 1.

4. Jeżeli statut kasy przewiduje kadencyjność zarządu, a powołanie dotyczy kolejnej kadencji tej samej osoby, nie stosuje się w stosunku do niej przepisu ust. 1, o ile nie zachodzą w stosunku do niej przesłanki określone w ust. 2 i 3.

5. Decyzja, o której mowa w ust. 1, może określać termin, do którego powinno nastąpić powołanie osoby, o której mowa w ust. 1. W przypadku niepowołania osoby, której dotyczy decyzja, we wskazanym terminie, decyzja wygasa. Przepisu art. 162 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.

Art. 22.[Komisja kredytowa] 1. W kasie, z wyłączeniem małej kasy, działa w charakterze opiniodawczym komisja kredytowa.

2. Członkowie komisji kredytowej nie mogą być członkami rady nadzorczej lub zarządu.

Art. 23.[Zadania komisji kredytowej] Do zadań komisji kredytowej należy w szczególności przedstawianie zarządowi:

1) opinii w sprawie wniosków o udzielenie pożyczek i kredytów;

2) propozycji w przedmiocie wyboru zabezpieczenia pożyczek i kredytów;

3) propozycji warunków, na jakich można udzielić pożyczek i kredytów;

4) projektów wniosków w sprawie przedłużenia terminu spłaty pożyczek i kredytów oraz przymusowego ściągnięcia niespłaconych w terminie pożyczek i kredytów.

Rozdział 4

Gospodarka finansowa kas

Art. 24. [Fundusze własne kasy] 1. W celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego kasy są obowiązane posiadać fundusze własne, dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności.

2. Funduszami własnymi kasy są:

1) fundusz udziałowy – powstający z wpłat udziałów członkowskich oraz z wpłat udziałów inwestorskich;

2) fundusz zasobowy – powstający z wpłat wpisowego wnoszonego przez członków oraz nadwyżki bilansowej;

3) fundusz z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych – utworzony na podstawie odrębnych przepisów;

4) za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, zobowiązania z tytułu przyjęcia przez kasę (zobowiązania podporządkowane) otrzymanych z:

a) funduszu stabilizacyjnego w kwocie i na zasadach ustalonych w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, wydanej na wniosek kasy, pomniejszanej na koniec każdego roku w ciągu ostatnich 5 lat trwania umowy o 20 % tej kwoty – środków pieniężnych spełniających, zgodnie z umową, łącznie następujące warunki:

– środki pieniężne przyjęto na okres co najmniej 5 lat,

– środki pieniężne mogą być wycofane z kasy na jej wniosek przed upływem okresu umowy za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, z zachowaniem wymogu, o którym mowa w ust. 5,

– środki pieniężne podlegają zwrotowi w ostatniej kolejności w przypadku upadłości kasy lub jej likwidacji,

– zwrot środków pieniężnych nie jest zabezpieczony przez kasę bezpośrednio lub pośrednio,

b) innych źródeł w kwocie i na zasadach ustalonych w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, wydanej na wniosek kasy, pomniejszanej na koniec każdego roku w ciągu ostatnich 5 lat trwania umowy o 20 % tej kwoty – środków pieniężnych spełniających, zgodnie z umową, łącznie następujące warunki:

– środki pieniężne przyjęto na okres co najmniej 5 lat,

– środki pieniężne mogą być wycofane z kasy na jej wniosek przed upływem okresu umowy za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, z zachowaniem wymogu, o którym mowa w ust. 5,

– środki pieniężne podlegają zwrotowi w ostatniej kolejności w przypadku upadłości kasy lub jej likwidacji,

– zwrot środków pieniężnych nie jest zabezpieczony przez kasę bezpośrednio lub pośrednio,

c) Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w kwocie i na zasadach ustalonych w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, wydanej na wniosek kasy, pomniejszanej na koniec każdego roku w ciągu ostatnich 5 lat trwania umowy o 20 % tej kwoty – środków pieniężnych spełniających, zgodnie z umową, łącznie następujące warunki:

– środki pieniężne przyjęto na okres co najmniej 5 lat,

– środki pieniężne mogą być wycofane z kasy, na jej wniosek, przed upływem okresu umowy za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, z zachowaniem wymogu, o którym mowa w ust. 5,

– środki pieniężne podlegają zwrotowi w ostatniej kolejności w przypadku upadłości kasy lub jej likwidacji;

5) za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, dodatkowa kwota odpowiedzialności członków, w części określonej przez Komisję Nadzoru Finansowego, przy czym suma kwoty dodatkowej odpowiedzialności członków, o której mowa w art. 26 ust. 3, i kwoty, o której mowa w pkt 4, nie może przewyższać 50 % sumy funduszu udziałowego i funduszu zasobowego;

6) niezrealizowane zyski na instrumentach dłużnych zaklasyfikowanych, zgodnie z odrębnymi przepisami, jako dostępne do sprzedaży;

7) niezrealizowane zyski na instrumentach kapitałowych zaklasyfikowanych, zgodnie z odrębnymi przepisami, jako dostępne do sprzedaży.

2a. Pozycje, o których mowa w ust. 2 pkt 6 i 7, ujmuje się w wysokości równej wartości bilansowej.

3. Fundusze własne pomniejsza się o:

1) stratę z lat ubiegłych;

2) stratę w trakcie zatwierdzania;

3) stratę bieżącego okresu;

4) zaangażowania kapitałowe kasy w instytucje finansowe, instytucje kredytowe, banki krajowe, banki zagraniczne, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, kasy, w postaci:

a) posiadanych akcji lub udziałów,

b) kwot zakwalifikowanych na podstawie ustawy albo odrębnych przepisów do zobowiązań podporządkowanych,

c) innego zaangażowania kapitałowego w składniki zaliczane do funduszy własnych lub kapitałów tych podmiotów, w tym dopłaty na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, według wartości bilansowej

– z zastrzeżeniem ust. 3a i 3b;

5) brakującą kwotę odpisów aktualizujących na należności związane z działalnością kasy, rozumianą jako różnica pomiędzy wymaganym odrębnymi przepisami a faktycznym poziomem odpisów aktualizujących kasy;

6) niezrealizowane straty na instrumentach dłużnych zaklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży;

7) niezrealizowane straty na instrumentach kapitałowych zaklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży;

8) inne pomniejszenia funduszy własnych kasy.

3a. Pomniejszeniem funduszy własnych, o którym mowa w ust. 3 pkt 4, jest zaangażowanie kapitałowe kasy w danym podmiocie, w przypadku gdy podmiotem tym jest:

1) bank krajowy, bank zagraniczny, instytucja kredytowa lub instytucja finansowa, kasa, a przy tym:

a) zaangażowanie stanowi więcej niż 10 % kapitału (funduszy własnych) tego podmiotu albo

b) zaangażowanie stanowi nie więcej niż 10 % kapitału (funduszy własnych) tego podmiotu i łącznie z innymi zaangażowaniami kapitałowymi kasy w banki krajowe, banki zagraniczne, instytucje kredytowe i instytucje finansowe, kasy nieprzekraczającymi 10 % kapitału (funduszy własnych) tych podmiotów indywidualnie stanowi więcej niż 10 % funduszy własnych kasy przed pomniejszeniem ich o pozycje określone w ust. 3 pkt 4;

2) zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, a zaangażowanie stanowi co najmniej 20 % kapitału zakładowego tego podmiotu lub pozwala na wykonywanie co najmniej 20 % głosów w organach tego podmiotu.

3b. W przypadku pośredniego zaangażowania kapitałowego kasy poprzez instytucje niefinansowe, zaangażowanie kapitałowe kasy oblicza się jako udział zaangażowania kapitałowego jednostki dominującej niższego szczebla w bank krajowy, bank zagraniczny, instytucję kredytową, instytucję finansową lub kasę proporcjonalny do udziału zaangażowania kapitałowego kasy w kapitale (funduszu) podstawowym tej jednostki, nieprzekraczający zaangażowania kapitałowego kasy w podmiot zależny. Zasadę tę stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy pośrednie powiązania pomiędzy kasą a bankiem krajowym, bankiem zagranicznym, instytucją kredytową, instytucją finansową lub kasą mają charakter wielopoziomowy.

4. (uchylony)

5. Kasa jest obowiązana utrzymać współczynnik wypłacalności na poziomie co najmniej 5 %.

5a. W przypadku niespełnienia wymogu, o którym mowa w ust. 5, kasa jest obowiązana niezwłocznie powiadomić Komisję Nadzoru Finansowego.

6. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego i Kasy Krajowej, sposób obliczania współczynnika wypłacalności kasy, mając na względzie w szczególności konieczność uwzględnienia rodzajów i poziomu ryzyka występującego w działalności kasy oraz wymaganego poziomu funduszy własnych przez kasę.

7. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych może określić, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego i Kasy Krajowej, inne pomniejszenia funduszy własnych kasy, o których mowa w ust. 3 pkt 8, mając na względzie potrzebę stabilnego i bezpiecznego funkcjonowania kasy.

Art. 25.[Fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy] Kasa tworzy fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy będący w dyspozycji kasy, powstający z wkładów członkowskich, o których mowa w art. 12, oraz gromadzonych przez członków oszczędności.

Art. 26.[Nadwyżka bilansowa] 1. Nadwyżka bilansowa zostaje przeznaczona na zwiększenie funduszu zasobowego lub uzupełnienie udziałów uprzednio przeznaczonych na pokrycie straty bilansowej.

2. Straty bilansowe kas pokrywane są z funduszu zasobowego, a w części przekraczającej fundusz zasobowy – z funduszu udziałowego.

3. Odpowiedzialność członków kas za straty powstałe w kasie, może zostać podwyższona w statucie kasy do podwójnej wysokości wpłaconych udziałów.

4. Jeżeli kasa realizuje program postępowania naprawczego, jej strata bilansowa pokrywana jest w terminie i na zasadach określonych w tym programie.

5. Statut kasy może przewidywać, że część nadwyżki bilansowej za dany rok obrotowy może być przeznaczona do proporcjonalnego podziału między posiadaczy udziałów inwestorskich, którzy w pełni je opłacili.

6. Udział części nadwyżki bilansowej podlegającej podziałowi, o którym mowa w ust. 5, w nadwyżce bilansowej kasy za dany rok obrotowy nie może być większy niż udział wartości nominalnej udziałów inwestorskich w funduszu udziałowym kasy.

7. Wypłata środków z tytułu podziału, o którym mowa w ust. 5, może nastąpić, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1) kasa nie jest objęta obowiązkiem opracowania i realizacji programu postępowania naprawczego, o którym mowa w art. 72a;

2) kasa spełnia wymóg, o którym mowa w art. 24 ust. 5;

3) podział nie spowoduje niespełniania wymogu, o którym mowa w art. 24 ust. 5, i dalszego obniżenia wartości współczynnika wypłacalności kasy;

8. W przypadku kasy realizującej program postępowania naprawczego, o którym mowa w art. 72a, wypłata środków z tytułu podziału, o którym mowa w ust. 5, może nastąpić, jeżeli łącznie są spełnione warunki, o których mowa w ust. 7 pkt 2–5, oraz:

1) kasa realizuje zgodnie z ustalonym harmonogramem założenia programu postępowania naprawczego co najmniej w zakresie funduszy własnych, współczynnika wypłacalności, wyniku finansowego i jakości aktywów;

2) wypłata należności z tytułu podziału, o którym mowa w ust. 5, została przewidziana w programie postępowania naprawczego.

9. W przypadku, o którym mowa w ust. 5, część nadwyżki bilansowej podlegającej podziałowi, o którym mowa w ust. 5, nie może być wyższa niż 25 % kwoty nadwyżki bilansowej kasy za dany rok obrotowy.

10. W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 7 albo 8, część nadwyżki bilansowej podlegającej podziałowi, o którym mowa w ust. 5, zasila fundusz zasobowy kasy.

11. Środki zgromadzone na funduszu zasobowym z tytułu zasilenia, o którym mowa w ust. 10, są przeznaczane do proporcjonalnego podziału między posiadaczy udziałów inwestorskich, którzy w pełni je opłacili, w przypadku spełnienia warunków, o których mowa w ust. 7 albo 8.

Art. 27.[Potrącenie z wkładu członkowskiego i oszczędności wymagalnej kwoty pożyczki] Kasa może potrącić z wkładu członkowskiego i oszczędności wymagalną kwotę pożyczki, kredytu albo ich rat.

Art. 28.[Zapisanie oszczędności członka kasy] 1. Oszczędności członka kasy złożone w kasie, niezależnie od liczby dowodów na złożone oszczędności, zapisuje się na imiennym rachunku członka kasy i są one wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, do wysokości 75 % minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207 oraz z 2023 r. poz. 1667), przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy.

2. Środki pieniężne znajdujące się na rachunku, o którym mowa w ust. 1, pochodzące ze świadczeń, dodatków i zasiłków, o których mowa w art. 833 § 6 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego i w art. 10 § 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505 i 2760), oraz świadczeń, dodatków i innych kwot, o których mowa w art. 31 ust. 1, art. 80 ust. 1, art. 81, art. 83 ust. 1 i 4, art. 84 pkt 2 i 3 i art. 140 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2024 r. poz. 177), oraz środków finansowych na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, o których mowa w art. 83 ust. 2 i art. 84 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w części przysługującej na umieszczone w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka dzieci i osoby, które osiągnęły pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej, oraz świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz. U. z 2023 r. poz. 156, 535, 1429 i 2760), dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2022 r. poz. 2575 oraz z 2023 r. poz. 1407), kolejnego w 2021 r. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2022 r. poz. 2235), kolejnego w 2022 r. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 26 maja 2022 r. o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. poz. 1358), oraz kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. poz. 1407), są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego.

3. Środki pieniężne znajdujące się na rachunku będącym przedmiotem blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego w rozumieniu art. 119zg pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa nie podlegają zajęciu na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, poza wyjątkami określonymi w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym.

4. Do rachunków zawartych w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, nie stosuje się określonych w ust. 1 ograniczeń zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego.

5. W przypadku realizacji zajęcia wierzytelności z rachunku dłużnika będącego członkiem kasy, kasa korzysta z systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 112c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

6. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki oraz ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania dotyczące identyfikacji kasy w systemie teleinformatycznym, o którym mowa w art. 112c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, sposób posługiwania się podpisem elektronicznym na potrzeby autoryzacji treści przesyłanych w tym systemie oraz wymagania w zakresie doręczania korespondencji za jego pośrednictwem, mając na względzie bezpieczeństwo posługiwania się dokumentami w postaci elektronicznej oraz sprawne zajęcie wierzytelności z rachunku prowadzonego w kasie.

Art. 28a.[Informacje dotyczące trybu i warunków otrzymania świadczenia pieniężnego] 1. Kasa prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej informuje – w sposób, w jaki są podawane informacje o świadczonych usługach – osoby korzystające oraz zainteresowane korzystaniem z jej usług o:

1) swojej sytuacji ekonomiczno-finansowej;

2) uczestnictwie w systemie gwarantowania i zasadach jego funkcjonowania, w tym o zakresie podmiotowym i przedmiotowym ochrony przysługującej ze strony tego systemu, wskazując w szczególności:

a) kwotę określającą maksymalną wysokość gwarancji,

b) rodzaje podmiotów, które mogą być uznane za uprawnione do otrzymania świadczenia pieniężnego.

2. W przypadku gdy kasa prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działa pod różnymi nazwami handlowymi, informuje ona osoby zainteresowane korzystaniem z jej usług oraz korzystające z nich o przysługującym im jednym limicie gwarancyjnym na środki zgromadzone w tej kasie.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 2, kasa prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przed zawarciem umowy rachunku przekazuje osobom zainteresowanym korzystaniem z jej usług, a następnie, nie rzadziej niż raz w roku, osobom korzystającym z jej usług, informacje, w formie arkusza informacyjnego, o którym mowa w art. 318 ust. 3 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. W przypadku przekazywania informacji przed zawarciem umowy rachunku osoby te potwierdzają jej otrzymanie.

4. Kasa prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej informuje osobę korzystającą oraz zainteresowaną korzystaniem z jej usług o braku ochrony gwarancyjnej, w przypadku gdy:

1) wierzytelność powstająca w związku z wykonywaniem czynności, o których mowa w art. 3, nie będzie chroniona przez system gwarantowania;

2) w związku z wykonywaniem innej czynności niż czynność wymieniona w art. 3, kasa wystawia dokument imienny potwierdzający jej zobowiązanie pieniężne;

3) w związku z usługami świadczonymi przez kasę, w szczególności polegającymi na pośredniczeniu w zawieraniu umów, powstają lub mogą powstać jakiekolwiek wierzytelności osób korzystających oraz zainteresowanych korzystaniem z jej usług wobec innego podmiotu, który nie jest objęty systemem gwarantowania.

5. Informacje dotyczące trybu i warunków otrzymania świadczenia pieniężnego powinny zostać udostępnione na wniosek osoby korzystającej oraz zainteresowanej korzystaniem z usług kasy.

6. Wyciąg z rachunku zawiera informację, czy środki na nim zgromadzone są chronione przez system gwarantowania.

7. Informacje udostępniane osobom korzystającym oraz zainteresowanym korzystaniem z usług kasy, stosownie do ust. 1, 4 i 5, powinny być podawane w sposób:

1) w jaki podawane są informacje o świadczonych usługach;

2) jednoznaczny i zrozumiały.

8. Informacje o uczestnictwie w systemie gwarantowania nie mogą być wykorzystywane w celach reklamowych i powinny być ograniczone wyłącznie do informacji określonych w ust. 1 i 4.

9. Zakaz określony w ust. 8 stosuje się również do podmiotów niebędących uczestnikami systemu gwarantowania.

Art. 28b.[Zawiadomienie o zmianach prawnych lub organizacyjnych kasy] W przypadku gdy kasa prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zamierza dokonać zmian prawnych lub organizacyjnych, których skutkiem będzie zmiana systemu gwarantowania, pod którego ochroną znajdują się środki gwarantowane w niej zgromadzone lub ich część, na obowiązkowy system gwarantowania, o którym mowa w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, zawiadamia ona Bankowy Fundusz Gwarancyjny co najmniej 6 miesięcy przed planowaną zmianą.

Art. 28c.[Zawiadomienie dotyczące łączenia lub przekształcenia kasy] 1. W przypadku łączenia się kas lub przekształcenia kasy właściwa dla deponenta kasa informuje go co najmniej na miesiąc przed takim połączeniem lub przekształceniem. Komisja Nadzoru Finansowego może, na wniosek jednej z tych kas, wyznaczyć krótszy termin takiego powiadomienia w celu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa lub stabilności finansowej.

2. W terminie 3 miesięcy od dnia powiadomienia o połączeniu kas lub przekształceniu kasy deponenci mogą podjąć (wypłacić) albo przenieść środki objęte ochroną gwarancyjną zgromadzone w kasie, która powiadomiła deponenta, do innej kasy lub innej instytucji kredytowej, bez ponoszenia kosztów, w przypadku gdy środki te na koniec dnia połączenia kas lub przekształcenia kasy przekraczają limit gwarancji określony w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.

Art. 29.[Pisemna forma umowy pożyczki lub kredytu] 1. Umowa pożyczki lub kredytu, niezależnie od wartości pożyczki lub kredytu, powinna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

2. Podstawę wpisu w księdze wieczystej hipoteki zabezpieczającej kredyt lub pożyczkę udzielaną przez kasy stanowi oświadczenie właściciela nieruchomości o ustanowieniu hipoteki na rzecz kasy z zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Art. 29a.(uchylony)

Art. 30.[Wysokość łącznej kwoty pożyczek i kredytów udzielonych jednemu członkowi kasy] 1. Łączna kwota pożyczek i kredytów udzielonych jednemu członkowi kasy oraz zobowiązań tego członka wynikających z udzielonych poręczeń, nie może przekraczać 10 % funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego, o którym mowa w art. 25, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 34.

2. W przypadku pożyczek i kredytów udzielanych na cele związane z działalnością gospodarczą łączna kwota takich pożyczek i kredytów udzielonych jednemu członkowi oraz udzielonych mu zobowiązań pozabilansowych nie może przekraczać 15 % funduszy własnych kasy.

Art. 31.[Warunki udzielenia pożyczek i kredytów członkom rady nadzorczej] 1. Kasa może udzielać pożyczek i kredytów członkom rady nadzorczej, zarządu i komisji kredytowej, jeżeli:

1) pożyczka lub kredyt nie są udzielane na warunkach bardziej korzystnych niż określone dla innych członków;

2) kwota pożyczek i kredytów udzielanych łącznie tym osobom nie przekracza 20 % funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego, o którym mowa w art. 25.

2. Udzielenie kredytu lub pożyczki członkowi zarządu wymaga uchwały rady nadzorczej. O udzieleniu kredytu lub pożyczki członkowi rady nadzorczej lub komisji kredytowej decyduje zarząd, informując o podjętej uchwale radę nadzorczą.

Art. 32.[Wysokość łącznej kwoty pożyczek i kredytów udzielonych wszystkim członkom] Łączna kwota pożyczek i kredytów udzielonych wszystkim członkom na cele związane z działalnością gospodarczą nie może przekraczać 150 % funduszy własnych kasy.

Art. 33.[Ograniczenia dotyczące poręczenia pożyczek i kredytów] Członkowie rady nadzorczej, zarządu i komisji kredytowej nie mogą poręczać pożyczek i kredytów udzielonych przez kasę, w której pełnią funkcję.

Art. 34.[Ograniczenia dotyczące członka kasy] Kasa uzależnia przyjęcie poręczenia kredytu lub pożyczki przez jej członka od jego zdolności kredytowej. Przepisy art. 70 oraz art. 74–78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe stosuje się odpowiednio.

Art. 35.[Roszczenie o zwrot pożyczki lub kredytu] W razie ustania członkostwa roszczenie o zwrot pożyczki lub kredytu staje się wymagalne z dniem ustania członkostwa. Zarząd może postanowić inaczej w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Art. 36.[Zasady udzielania pożyczek oraz ich spłaty] 1. Zasady udzielania pożyczek oraz ich spłaty określa statut kasy.

1a. Do umów pożyczek zawieranych przez kasy stosuje się odpowiednio przepisy art. 75c ust. 1–5, art. 78b i art. 105d ust. 1 i 3–6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

2. Do umów kredytowych zawieranych przez kasy stosuje się odpowiednio przepisy art. 69, art. 70, art. 74–78, art. 78b i art. 105d ust. 1 i 3–6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

2a. Do wypłat gotówkowych dokonywanych przez kasy stosuje się odpowiednio przepis art. 105d ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

3. Do umów o kredyt konsumencki zawieranych przez kasy stosuje się przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1028, 1285, 1394 i 1723).

Art. 37.[Inwestowanie środków pieniężnych niewykorzystywanych na pożyczki i kredyty] 1. Środki pieniężne, które nie są wykorzystywane na pożyczki i kredyty dla członków kasy, mogą być inwestowane z zachowaniem najwyższej staranności:

1) w obligacje i inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski;

1a) w obligacje, o których mowa w art. 129 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012;

1b) w listy zastawne;

2) jako lokaty, wkłady lub udziały w Kasie Krajowej;

3) jako lokaty w bankach;

4) w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy o funduszach inwestycyjnych;

5) jako inne kategorie lokat i inwestycji, za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego.

2. Łączna kwota lokat w jednym banku, wartość wkładu, udziału, jednostek uczestnictwa lub nabytego papieru wartościowego jednego rodzaju nie może przekraczać 8 % aktywów kasy. Ograniczenia tego nie stosuje się do papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1 pkt 1.

3. Łączna wartość zakupionych przez kasę środków trwałych nie może przekroczyć 100 % funduszy własnych kasy. Jednakże w pierwszych 3 latach działalności kasy łączna wartość zakupionych przez kasę środków trwałych nie może przekroczyć 5 % wysokości aktywów na dzień zakupu.

Art. 38.[Obowiązek utrzymywania rezerwy płynnej] 1. Kasa ma obowiązek utrzymywać rezerwę płynną w wysokości nie mniejszej niż 10 % funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego.

2. Rezerwa płynna służy zapewnieniu płynności kas.

3. Rezerwę płynną stanowią środki pieniężne:

1) zgromadzone w kasie w formie gotówki;

2) utrzymywane na odrębnych rachunkach w Kasie Krajowej;

3) zgromadzone w formie jednostek uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy o funduszach inwestycyjnych, o ile ich odkupienie nie zostało zawieszone w trybie określonym w art. 89 ust. 4 i ust. 5 pkt 1 i art. 227b tej ustawy oraz przypadku, o którym mowa w art. 246 ust. 3 tej ustawy.

4. Środki pieniężne, o których mowa w ust. 3 pkt 2, mogą być inwestowane wyłącznie w:

1) papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa;

2) papiery wartościowe emitowane przez Narodowy Bank Polski;

3) papiery wartościowe emitowane przez rządy lub banki centralne państw członkowskich Unii Europejskiej, państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) innych niż państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) innych niż państwa członkowskie Unii Europejskiej lub państwa należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) lub papiery wartościowe gwarantowane przez rządy tych państw;

4) jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy o funduszach inwestycyjnych, o ile ich odkupienie nie zostało zawieszone w trybie określonym w art. 89 ust. 4 i ust. 5 pkt 1 i art. 227b tej ustawy oraz przypadku, o którym mowa w art. 246 ust. 3 tej ustawy.

5. Ze środków, o których mowa w ust. 3 pkt 2, na wniosek kasy, w przypadku zagrożenia jej płynności, Kasa Krajowa może udzielić kredytu w złotych w celu uzupełnienia zasobów pieniężnych kasy (kredyt płynnościowy).

6. Przy udzielaniu kredytu płynnościowego Kasa Krajowa kieruje się zdolnością kasy do spłaty tego kredytu wraz z odsetkami w umówionych terminach.

7. Kasa Krajowa może udzielić kredytu płynnościowego także kasie realizującej program postępowania naprawczego.

8. Oprocentowanie kredytu płynnościowego nie może być wyższe niż stopa kredytu lombardowego ogłaszana przez Narodowy Bank Polski.

9. Kredyt płynnościowy może być udzielony na okres do 30 dni.

10. Umowa o kredyt płynnościowy może zostać rozwiązana przez każdą ze stron z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia.

11. O udzielonym kredycie płynnościowym Kasa Krajowa niezwłocznie informuje Komisję Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski i Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

12. Środki z tytułu spłaty kredytu płynnościowego, w tym odsetki, są zaliczane do środków, o których mowa w ust. 3 pkt 2.

Art. 39.[Obowiązek przeznaczenia dodatkowych środków na rezerwę płynną] 1. W przypadku gdy kwota udzielonych kredytów płynnościowych, pomniejszona o wartość środków, o których mowa w art. 38 ust. 12, przekracza 60 % środków, o których mowa w art. 38 ust. 3 pkt 2, Kasa Krajowa może zobowiązać kasy do przeznaczenia dodatkowych środków na rezerwę płynną, określając jednocześnie ich wysokość. Wartość dodatkowych środków, które mają być utrzymywane jako rezerwa płynna, nie może przekroczyć wysokości 5 % funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego.

2. Kwota rezerwy płynnej w części przekraczającej 10 % funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego może być utrzymywana wyłącznie w postaci środków, o których mowa w art. 38 ust. 3 pkt 2.

3. Kasa jest obowiązana utrzymywać środki, o których mowa w ust. 2, do czasu, gdy kwota udzielonych kredytów płynnościowych, pomniejszona o wartość środków, o których mowa w art. 38 ust. 12, przez 30 kolejnych dni jest nie wyższa niż 60 % środków, o których mowa w art. 38 ust. 3 pkt 2. Kasa Krajowa informuje kasy o ustaniu obowiązku utrzymywania środków, o których mowa w ust. 2.

4. Kasa Krajowa niezwłocznie przekazuje do Komisji Nadzoru Finansowego, Narodowego Banku Polskiego oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego także informację, o której mowa w ust. 3.

5. Kasa Krajowa, zobowiązując kasy do przeznaczenia dodatkowych środków na rezerwę płynną, niezwłocznie informuje o tym Komisję Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Art. 40.(uchylony)

Rozdział 5

Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa

Art. 41. [Zrzeszenie kas w Kasie Krajowej] 1. Kasa Krajowa jest spółdzielnią osób prawnych, do której w zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze.

2. Kasy zrzeszają się w Kasie Krajowej. Członkami Kasy Krajowej są wyłącznie kasy.

3. Kasa Krajowa może posługiwać się nazwą „Kasa Krajowa”.

Art. 42.[Działalność Kasy Krajowej] Celem działalności Kasy Krajowej jest zapewnienie stabilności finansowej kas, a w szczególności udzielanie kasom wsparcia finansowego ze środków funduszu stabilizacyjnego, oraz sprawowanie kontroli nad kasami dla zapewnienia bezpieczeństwa zgromadzonych w nich oszczędności oraz zgodności działalności kas z przepisami prawa.

Art. 43.[Ograniczenia dotyczące działalności Kasy Krajowej] Kasa Krajowa nie może prowadzić działalności innej niż działalność określona w niniejszej ustawie lub ustawach odrębnych.

Art. 44.[Działalność prowadzona przez Kasę Krajową] 1. Kasa Krajowa prowadzi działalność wyłącznie na rzecz swoich członków.

2. Działalność, o której mowa w ust. 1, polega na:

1) reprezentowaniu interesów kas przed organami administracji państwowej i organami samorządu terytorialnego, a także w organizacjach międzynarodowych;

2) wyrażaniu opinii o projektach aktów prawnych dotyczących kas;

3) zapewnianiu doradztwa prawnego, organizacyjnego i finansowego;

4) organizowaniu szkoleń i prowadzeniu działalności wydawniczej związanej z działalnością kas;

5) opracowywaniu standardów świadczenia usług i prowadzenia dokumentacji przez kasy oraz systemów informatycznych dla kas;

6) przyjmowaniu lokat;

7) udzielaniu pożyczek i kredytów kasom;

8) pośredniczeniu w przeprowadzaniu rozliczeń, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz wydawaniu instrumentów płatniczych, jeżeli kasa nie wybierze innego sposobu prowadzenia tej działalności;

9) udzielaniu pomocy nowo powstającym kasom;

10) wypełnianiu za kasy obowiązków informacyjnych wobec Narodowego Banku Polskiego.

3. Działalność Kasy Krajowej, o której mowa w ust. 2 pkt 3–8, regulują umowy zawierane pomiędzy Kasą Krajową a kasami.

4. Komisja Nadzoru Finansowego zatwierdza wzorzec umowy, o której mowa w ust. 3.

5. Kasa Krajowa może prowadzić na rzecz kasy lub jej członków działalność inną niż określona w ust. 2 na podstawie umowy zawartej z kasą, o czym informuje Komisję Nadzoru Finansowego.

6. Kasa Krajowa, w zakresie wydawanych instrumentów płatniczych, prowadzi działalność także na rzecz członków kas na podstawie umowy zawartej z kasą, o czym informuje Komisję Nadzoru Finansowego.

7. Kasa Krajowa przeprowadza lustrację zrzeszonych kas zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze. Przepisy tej ustawy o związkach rewizyjnych dotyczące lustracji stosuje się odpowiednio do Kasy Krajowej.

8. Kasa Krajowa może prowadzić działalność na rzecz podmiotu przejmującego kasę, przejmującego wybrane prawa majątkowe lub wybrane zobowiązania kasy, nabywcy przedsiębiorstwa kasy w likwidacji, jego zorganizowanej części lub wybranych praw majątkowych, w zakresie i na warunkach działalności prowadzonej na rzecz kasy, wobec której Komisja Nadzoru Finansowego podjęła decyzję o przejęciu lub likwidacji. Za zgodą przejmującego lub nabywcy oraz Kasy Krajowej zakres i warunki, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, mogą zostać zmienione.

9. Kasa Krajowa może również świadczyć na rzecz krajowych instytucji płatniczych, krajowych instytucji pieniądza elektronicznego, małych instytucji płatniczych oraz biur usług płatniczych usługi w zakresie:

1) prowadzenia rachunków i pośredniczenia w przeprowadzaniu przez te podmioty rozliczeń finansowych związanych z ich działalnością w zakresie usług płatniczych;

2) pośredniczenia w wydawaniu instrumentów płatniczych.

10. Środki pieniężne przyjęte przez Kasę Krajową w związku z wykonywaniem usług, o których mowa w ust. 9:

1) nie mogą być w żadnym momencie łączone ze środkami pieniężnymi posiadanymi przez Kasę Krajową z innego tytułu ani obciążane ryzykiem związanym z działalnością Kasy Krajowej;

2) powinny być składane na wyodrębnionym do tego celu rachunku lub inwestowane na zasadach określonych w art. 56 w bezpieczne, płynne aktywa o niskim ryzyku, deponowane na wyodrębnionym do tego celu rachunku.

11. Podjęcie działalności w zakresie świadczenia usług, o których mowa w ust. 9, jest możliwe, jeżeli przewiduje to statut Kasy Krajowej.

12. Zawarcie umowy o świadczenie usług, o których mowa w ust. 9, i każda zmiana tej umowy wymagają zatwierdzenia przez radę nadzorczą Kasy Krajowej.

13. Kasa Krajowa jest obowiązana posiadać plan działania zapewniający prowadzenie działalności, o której mowa w ust. 2, oraz ciągłe i niezakłócone wykonywanie czynności, które zapewniają realizację celu, o którym mowa w art. 42.

14. W przypadku zagrożenia realizacji planu, o którym mowa w ust. 13, zagrożenia stabilności finansowej, trudnej sytuacji makroekonomicznej lub innych zdarzeń mających negatywny wpływ na rynek finansowy lub Kasę Krajową Kasa Krajowa może powierzyć, w drodze umowy zawartej na piśmie, bankowi krajowemu lub instytucji kredytowej wykonywanie czynności służących realizacji przez Kasę Krajową umów o wykonywanie na rzecz kas czynności, o których mowa w ust. 2 pkt 7, 8 i 10.

15. Powierzenie wykonywania czynności, o których mowa w ust. 14, i innych czynności służących realizacji planu, o którym mowa w ust. 13, nie może prowadzić do naruszenia przepisów prawa ani wpływać niekorzystnie na ostrożne i stabilne zarządzanie Kasą Krajową i kasą oraz ochronę tajemnicy prawnie chronionej.

Art. 45.[Obowiązek wniesienia wpisowego] 1. Członek Kasy Krajowej jest obowiązany wnieść wpisowe oraz wpłacić zadeklarowane udziały.

2. Wysokość wpisowego, wysokość jednego udziału oraz minimalną liczbę udziałów, którą jest obowiązany zadeklarować członek Kasy Krajowej, określa statut Kasy Krajowej.

Art. 46.(uchylony)

Art. 47.[Wykaz organów Kasy Krajowej] Organami Kasy Krajowej są:

1) walne zgromadzenie;

2) rada nadzorcza;

3) zarząd.

Art. 48.[Walne zgromadzenie] 1. Walne zgromadzenie jest najwyższym organem Kasy Krajowej.

2. Kasa, w której ustanowiono zarządcę komisarycznego, nie bierze udziału w głosowaniu na walnym zgromadzeniu Kasy Krajowej.

3. Na walnym zgromadzeniu każdemu członkowi przysługuje liczba głosów równa ilości posiadanych udziałów.

Art. 49.[Zadania rady nadzorczej] 1. Rada nadzorcza wybierana spośród pełnomocników reprezentujących kasy na walnym zgromadzeniu Kasy Krajowej sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością Kasy Krajowej.

2. Do członków rady nadzorczej Kasy Krajowej przepisy art. 18 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

3. Kasa Krajowa informuje Komisję Nadzoru Finansowego o składzie rady nadzorczej oraz o zmianie jej składu niezwłocznie po jej powołaniu lub po dokonaniu zmiany jej składu.

4. Kadencję rady nadzorczej określa statut, z tym że nie może ona trwać dłużej niż 5 lat. Mandat członka rady nadzorczej wygasa z dniem powołania nowego członka rady nadzorczej.

Art. 50.[Kierowanie działalnością Kasy Krajowej] Zarząd kieruje działalnością Kasy Krajowej oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

Art. 51.[Skład zarządu] 1. Zarząd składa się z 3 do 5 osób powoływanych przez radę nadzorczą. Powołanie trzech członków zarządu, w tym prezesa, następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza Kasy Krajowej.

1a. Członkowie zarządu kasy powinni mieć wiedzę, umiejętności i doświadczenie, odpowiednie do pełnionych przez nich funkcji i powierzonych im obowiązków, oraz dawać rękojmię należytego wykonywania tych obowiązków. Rękojmia, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, odnosi się w szczególności do reputacji, uczciwości i rzetelności danej osoby oraz zdolności do prowadzenia spraw kasy w sposób ostrożny i stabilny. Do oceny rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania kasą stosuje się odpowiednio przepisy art. 22aa ust. 10–12 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

2. Członkowie zarządu oraz osoby zajmujące stanowiska kierownicze w Kasie Krajowej nie mogą pełnić żadnych funkcji lub być pracownikami kas oraz w innych podmiotach nadzorowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego.

3. Komisja Nadzoru Finansowego odmawia wyrażenia zgody na powołanie członka zarządu Kasy Krajowej, jeżeli:

1) był on prawomocnie skazany za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe;

2) spowodował udokumentowane straty w miejscu pracy albo w związku z pełnieniem funkcji członka organu osoby prawnej;

3) został wobec niego orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółdzielni;

4) nie daje rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania Kasą Krajową;

5) nie posiada wykształcenia i doświadczenia zawodowego niezbędnego do kierowania instytucją finansową.

4. Komisja Nadzoru Finansowego może odmówić wyrażenia zgody na powołanie członka zarządu Kasy Krajowej, jeżeli:

1) jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie karne lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe;

2) był on prawomocnie skazany za przestępstwo inne niż określone w ust. 3 pkt 1.

4a. Kadencję zarządu określa statut, z tym że nie może ona trwać dłużej niż 4 lata. Mandat członka zarządu wygasa z dniem powołania nowego członka zarządu.

5. Jeżeli powołanie członka zarządu dotyczy kolejnej kadencji tej samej osoby, nie stosuje się do tej osoby przepisu ust. 1, o ile nie zachodzą w stosunku do niej przesłanki określone w ust. 3 i 4.

6. Decyzja, o której mowa w ust. 1, może określać termin, do którego powinno nastąpić powołanie członka zarządu Kasy Krajowej. W przypadku niepowołania osoby, której dotyczy decyzja, we wskazanym terminie, decyzja wygasa. Przepisu art. 162 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.

7. Nie jest dopuszczalne łączenie funkcji członka rady nadzorczej albo zarządu kasy z funkcją członka zarządu lub pracownika Kasy Krajowej.

Art. 52.[Komisja funduszu stabilizacyjnego] 1. Organem opiniodawczym jest komisja funduszu stabilizacyjnego.

2. Komisja funduszu stabilizacyjnego składa się z 7 do 11 członków: przewodniczącego, wiceprzewodniczącego, sekretarza i pozostałych członków, powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą na wniosek zarządu.

3. Członkami komisji funduszu stabilizacyjnego mogą być osoby, które nie były prawomocnie skazane za przestępstwo umyślne przeciwko mieniu, dokumentom lub przestępstwo skarbowe.

4. Do zadań komisji funduszu stabilizacyjnego należy w szczególności opiniowanie:

1) wniosków o kredyty stabilizacyjne oraz o udzielanie innej pomocy, w tym bezzwrotnej;

2) rodzaju i wysokości zabezpieczeń udzielanych kredytów stabilizacyjnych;

3) wniosków w sprawie prolongaty spłaty kredytów stabilizacyjnych.

Art. 53.[Statut Kasy Krajowej] 1. Statut Kasy Krajowej, oprócz spraw określonych w art. 5 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, powinien określać w szczególności:

1) zasady funkcjonowania kontroli wewnętrznej;

2) fundusze oraz zasady gospodarki finansowej.

2. Zmiana statutu Kasy Krajowej wymaga zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego, jeżeli dotyczy spraw wymienionych w ust. 1.

3. Komisja Nadzoru Finansowego odmawia zatwierdzenia zmiany statutu Kasy Krajowej, jeżeli zmiana ta mogłaby prowadzić do naruszenia przepisów prawa, bezpieczeństwa środków gromadzonych w kasach lub bezpieczeństwa lokat kas gromadzonych przez Kasę Krajową.

Art. 54.[Fundusze własne Kasy Krajowej] 1. Funduszami własnymi Kasy Krajowej są:

1) fundusz udziałowy – powstający z wpłat udziałów członkowskich;

2) fundusz zasobowy – powstający z wpłat wpisowego wnoszonego przez członków.

2. Szczegółowe zasady gospodarowania funduszami, o których mowa w ust. 1, określa statut Kasy Krajowej.

Art. 55.[Wysokość środków wnoszonych na fundusz stabilizacyjny] 1. Dla realizacji celów, o których mowa w art. 42, kasy wnoszą na wyodrębniony w Kasie Krajowej fundusz stabilizacyjny środki w wysokości co najmniej 1 % i nie więcej niż 3 % ich aktywów.

1a. (uchylony)

1b. Część nadwyżki bilansowej Kasy Krajowej za dany rok, nie większa niż 10 %, może być przez walne zgromadzenie Kasy Krajowej przeznaczona na jej fundusz zasobowy, z zastrzeżeniem art. 57 ust. 3.

2. Statut Kasy Krajowej określa szczegółowe zasady tworzenia funduszu stabilizacyjnego i jego przeznaczenie.

3. Wolne środki pieniężne funduszu stabilizacyjnego mogą być inwestowane wyłącznie w obligacje i inne papiery wartościowe emitowane, poręczone lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, a także w jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego.

4. Ze środków funduszu stabilizacyjnego nie mogą być pokrywane straty bilansowe Kasy Krajowej.

Art. 55a.[Wsparcie finansowe udzielane kasie przez Kasę Krajową] 1. Kasa Krajowa może udzielać wsparcia finansowego mającego na celu zapewnienie stabilności finansowej kasy.

2. Warunki udzielenia wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 1, określa umowa między Kasą Krajową a kasą, której wsparcie jest udzielane.

3. Jeżeli jest to uzasadnione względami efektywności wykorzystania wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 1, i nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa oszczędności zgromadzonych w kasie, której jest udzielane wsparcie, umowa, o której mowa w ust. 2, może określać minimalny zakres współpracy między Kasą Krajową a kasą, której wsparcie jest udzielane, w zakresie, o którym mowa w art. 44 ust. 2 pkt 3 i 5–8 oraz ust. 5 i 6, na podstawie umów, o których mowa w art. 44 ust. 3, 5 lub 6, a także zasady i minimalny zakres usług świadczonych przez kasę na rzecz jej członków.

4. O zawarciu umowy, o której mowa w ust. 2, Kasa Krajowa zawiadamia Komisję Nadzoru Finansowego, dołączając do zawiadomienia kopię zawartej umowy.

Art. 55b.[Fundusz wsparcia edukacji i promocji] 1. Kasa Krajowa może tworzyć fundusz wsparcia edukacji i promocji, powstający z rocznej składki ustalanej corocznie przez zarząd Kasy Krajowej na zasadach określonych w jej statucie, której wysokość jest podawana do wiadomości kas do końca lutego każdego roku, płatnej w dwóch równych ratach w terminie do końca lipca i do końca października każdego roku.

2. Celem funduszu, o którym mowa w ust. 1, jest przede wszystkim finansowanie wspólnych akcji wizerunkowych i edukacyjnych. Szczegółowe zasady gospodarowania funduszem określa statut Kasy Krajowej.

3. Statut Kasy Krajowej może określać również inne niż roczna składka źródła zasilania funduszu, o którym mowa w ust. 1.

Art. 56.[Inwestowanie środków pozostających w dyspozycji Kasy Krajowej] 1. Środki finansowe pozostające w dyspozycji Kasy Krajowej mogą być inwestowane z zachowaniem najwyższej staranności: w papiery wartościowe, lokaty w bankach oraz jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych rynku pieniężnego.

2. Do wartości inwestycji, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 37 ust. 2.

Art. 57.[Nadwyżka bilansowa Kasy Krajowej] 1. Kasa Krajowa prowadzi działalność niezarobkową.

2. Nadwyżka bilansowa Kasy Krajowej powiększa fundusz stabilizacyjny, z zastrzeżeniem ust. 3.

3. Strata bilansowa Kasy Krajowej pokrywana jest w pierwszej kolejności z nadwyżki bilansowej przyszłych okresów.

Art. 58.[Zwrot wkładów wniesionych przez kasę na fundusz stabilizacyjny] W razie ustania członkostwa w Kasie Krajowej wkłady wniesione przez kasę na fundusz stabilizacyjny, o których mowa w art. 55 ust. 1, podlegają zwrotowi z zachowaniem następujących zasad:

1) zwrot następuje z wolnych środków funduszu stabilizacyjnego proporcjonalnie do wysokości wkładów wniesionych przez poszczególnych członków;

2) kwota wolnych środków funduszu stabilizacyjnego jest ustalana na dzień zatwierdzania sprawozdania finansowego za rok, w którym były członek wystąpił z żądaniem zwrotu;

3) kwota podlegająca zwrotowi płatna jest jednorazowo w ciągu 30 dni, licząc od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego Kasy Krajowej za rok, w którym zgłoszono żądanie zwrotu.

Art. 59.[Połączenie wkładów członkowskich w razie połączenia kas] W razie połączenia kasy z inną kasą będącą członkiem Kasy Krajowej wkłady członkowskie kasy przejmowanej stają się wkładami członkowskimi kasy przejmującej.

Rozdział 6

Nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową

Art. 60. [Podmiot sprawujący nadzór nad działalnością kas i Kasy Krajowej] Działalność kas i Kasy Krajowej podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego w zakresie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie i w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 135), adekwatnie do stopnia skomplikowania prowadzonej przez kasy działalności oraz skali ryzyka występującego w działalności kas.

Art. 60a.[Sprawowanie nadzoru nad kasami i Kasą Krajową] Nadzór nad kasami i Kasą Krajową sprawowany jest przy uwzględnieniu zasady stosowania środków nadzorczych i naprawczych przez Komisję Nadzoru Finansowego uwzględniających skalę działalności kas oraz stosowanie środków łagodniejszych, jeżeli nie ma konieczności zastosowania środków dalej idących. Powyższa zasada dotyczy także czynności nadzorczych.

Art. 61.[Cel nadzoru] 1. Celem nadzoru nad kasami jest zapewnienie:

1) stabilności finansowej kas;

2) prawidłowości prowadzonej przez kasy działalności finansowej;

3) bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych w kasach;

4) zgodności działalności kas z przepisami niniejszej ustawy;

5) zgodności działalności kas w zakresie określonym w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

2. Celem nadzoru nad Kasą Krajową jest zapewnienie:

1) stabilności finansowej Kasy Krajowej;

2) prawidłowości wykorzystania funduszu stabilizacyjnego oraz innych środków deponowanych przez kasy w Kasie Krajowej;

3) zgodności działalności Kasy Krajowej z przepisami niniejszej ustawy;

4) zgodności działalności Kasy Krajowej w zakresie określonym w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

Art. 61a.[Informacje uzyskane lub wytworzone w związku ze sprawowaniem nadzoru nad kasami] 1. Informacje uzyskane lub wytworzone w związku ze sprawowaniem nadzoru nad kasami i Kasą Krajową, w tym informacje, o których mowa w art. 9e ust. 1 i art. 9g, których udzielenie, ujawnienie lub potwierdzenie mogłoby naruszyć chroniony prawem interes podmiotów, których te informacje bezpośrednio lub pośrednio dotyczą, lub utrudnić sprawowanie nadzoru, stanowią tajemnicę chronioną.

2. Obowiązku ochrony tajemnicy, o której mowa w ust. 1, nie narusza:

1) udzielenie bankowi centralnemu wchodzącemu w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych informacji niezbędnych do realizacji przypisanych mu prawem zadań, w tym zadań dotyczących polityki monetarnej i zapewnienia związanej z tym płynności, zadań związanych z nadzorem nad systemami płatności, rozliczeń i rozrachunku oraz zadań realizowanych na rzecz stabilności systemu finansowego;

2) złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa;

3) przekazanie informacji osobie, organowi lub innemu podmiotowi na podstawie przepisów odrębnych.

Art. 61b.[Obowiązek wnoszenia wpłat z tytułu nadzoru] 1. Kasy są obowiązane do wnoszenia wpłat z tytułu nadzoru, o którym mowa w art. 60, stanowiących iloczyn sumy aktywów bilansowych kas i stawki nieprzekraczającej 0,024 %.

2. Należności z tytułu wpłat na finansowanie kosztów nadzoru, o których mowa w ust. 1, podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

3. Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, terminy uiszczania, wysokość i sposób obliczania wpłat oraz sposób i terminy rozliczania należności z tytułu wpłat, o których mowa w ust. 1, uwzględniając zapewnienie skuteczności sprawowanego nadzoru.

4. (uchylony)

Art. 62.[Normy dopuszczalnego ryzyka w działalności kas] 1. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych może określić, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego i Kasy Krajowej, wiążące kasy normy dopuszczalnego ryzyka w ich działalności, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa działalności kas i Kasy Krajowej oraz zgromadzonych w nich środków.

2. Komisja Nadzoru Finansowego może wydawać, po zasięgnięciu opinii Kasy Krajowej, rekomendacje dotyczące dobrych praktyk ostrożnego i stabilnego zarządzania kasami.

Art. 62a.(uchylony)

Art. 62b.[Obowiązek przekazywania zatwierdzonego rocznego sprawozdania finansowego] 1. Kasa jest obowiązana przekazywać Komisji Nadzoru Finansowego i Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu zatwierdzone roczne sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania oraz z odpisem uchwały o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty.

2. Kasa Krajowa jest obowiązana przekazywać Komisji Nadzoru Finansowego i Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu:

1) zatwierdzone roczne sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania oraz z odpisem uchwały o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku albo pokryciu straty;

2) kwartalne sprawozdania:

a) z przeprowadzonych w kasach czynności kontrolnych,

b) ze stanu i wykorzystania środków funduszu stabilizacyjnego,

c) ze stanu i wykorzystania środków rezerwy płynnej.

3. Sprawozdania, o których mowa w ust. 1 i 2 pkt 1, przekazywane są w terminie nie dłuższym niż 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający.

4. Sprawozdania, o których mowa w ust. 2 pkt 2, przekazywane są nie później niż ostatniego dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, za który zostały sporządzone.

Art. 62c.[Przekazywanie informacji sprawozdawczych] 1. Kasa przekazuje Komisji Nadzoru Finansowego informacje sprawozdawcze obejmujące w szczególności dane o:

1) strukturze organizacyjnej kasy, liczbie zatrudnionych, liczbie członków oraz liczbie wkładów członkowskich zadeklarowanych i wkładów członkowskich wpłaconych, a także niezbędne dane kontaktowe dotyczące osób sporządzających i zatwierdzających informacje sprawozdawcze;

2) bilansie oraz rachunku zysków i strat;

3) inwestycjach kasy;

4) płynności oraz rezerwie płynnej;

5) aktywach finansowych;

6) zobowiązaniach finansowych;

7) zobowiązaniach z tytułu zabezpieczeń pieniężnych oraz z tytułu oszczędności;

8) funduszach własnych;

9) przekroczeniu koncentracji zaangażowań;

10) zobowiązaniach z tytułu kredytów;

11) zobowiązaniach z tytułu własnej emisji;

12) zobowiązaniach pozabilansowych udzielonych, zobowiązaniach pozabilansowych otrzymanych oraz należnościach nieściągalnych przeniesionych na konta pozabilansowe;

13) promesach udzielenia kredytu;

14) kredytach, pożyczkach i pozostałych należnościach kasy;

15) przyjętych przez kasę zabezpieczeniach;

16) strukturze aktywów i pasywów;

17) rachunku przepływów pieniężnych;

18) rezerwie obowiązkowej;

19) radzie nadzorczej i zarządzie kasy;

20) współczynniku wypłacalności;

21) wykonanych transakcjach płatniczych, w tym ich wartości i liczbie.

2. Kasa Krajowa przekazuje Komisji Nadzoru Finansowego informacje sprawozdawcze obejmujące w szczególności dane o:

1) strukturze organizacyjnej Kasy, liczbie zatrudnionych, liczbie członków oraz liczbie wkładów członkowskich zadeklarowanych i wkładów członkowskich wpłaconych, a także niezbędne dane kontaktowe dotyczące osób sporządzających i zatwierdzających informacje sprawozdawcze;

2) bilansie oraz rachunku zysków i strat;

3) środkach na rachunkach bieżących i ekwiwalentów środków pieniężnych;

4) instrumentach dłużnych;

5) instrumentach kapitałowych;

6) kredytach, pożyczkach i pozostałych należnościach;

7) pozostałych instrumentach finansowych;

8) zobowiązaniach finansowych, z uwzględnieniem:

a) zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu,

b) zobowiązań finansowych wycenianych w wysokości skorygowanej ceny nabycia;

9) zobowiązaniach z tytułu własnej emisji papierów wartościowych;

10) funduszu stabilizacyjnym, w tym wykorzystaniu środków funduszu stabilizacyjnego;

11) promesach udzielenia kredytu;

12) aktywach finansowych, w tym:

a) aktywach finansowych przeznaczonych do obrotu,

b) aktywach finansowych dostępnych do sprzedaży,

c) pożyczkach udzielonych i należnościach własnych,

d) aktywach finansowych utrzymywanych do terminu wymagalności,

e) utracie wartości aktywów finansowych;

13) rzeczowym majątku trwałym, nieruchomościach inwestycyjnych oraz wartościach niematerialnych i prawnych, w tym będących przedmiotem leasingu;

14) rezerwach;

15) wartości godziwej aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych;

16) przychodach z tytułu odsetek oraz kosztach z tytułu odsetek;

17) zyskach i stratach z tytułu aktywów finansowych oraz zobowiązań finansowych;

18) pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych;

19) kosztach działania, w tym kosztach pracowniczych, kosztach usług obcych, podatkach i opłatach;

20) zobowiązaniach pozabilansowych udzielonych oraz zobowiązaniach pozabilansowych otrzymanych;

21) radzie nadzorczej i zarządzie Kasy Krajowej;

22) środkach zgromadzonych na rachunku funduszu wsparcia edukacji i promocji;

23) wykonanych transakcjach płatniczych, w tym ich wartości i liczbie;

24) liczbie otwartych w danym roku kalendarzowym rachunków płatniczych na rzecz krajowych instytucji płatniczych, krajowych instytucji pieniądza elektronicznego, małych instytucji płatniczych oraz biur usług płatniczych.

3. Komisja Nadzoru Finansowego, w drodze decyzji, na wniosek kasy, w uzasadnionych przypadkach może zwolnić ją z obowiązków określonych w ust. 1 lub ograniczyć ich zakres.

4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres, formę, sposób i częstotliwość sporządzania sprawozdań z danymi, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz terminy i sposób ich przekazywania Komisji Nadzoru Finansowego, mając na względzie zapewnienie Komisji Nadzoru Finansowego dostępu do danych niezbędnych do sprawowania efektywnego nadzoru nad kasami i Kasą Krajową, z uwzględnieniem stopnia skomplikowania prowadzonej przez małe kasy działalności oraz skali ryzyka występującego w działalności małych kas.

Art. 62d.[Stwierdzenie nieprawidłowości w przeprowadzonym badaniu sprawozdania finansowego] 1. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w przeprowadzonym badaniu sprawozdania finansowego na zlecenie kasy lub Kasy Krajowej, Komisja Nadzoru Finansowego może zobowiązać kasę lub Kasę Krajową do zlecenia wskazanemu biegłemu rewidentowi zbadania prawidłowości i rzetelności sprawozdań finansowych sporządzanych przez kasę lub Kasę Krajową, kontroli ksiąg rachunkowych lub analizy portfela kredytowego. Jeżeli w wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono nieprawidłowości w kasie albo Kasie Krajowej, koszty badania ponosi odpowiednio kasa albo Kasa Krajowa, a w razie niestwierdzenia w wyniku przeprowadzonych badań nieprawidłowości w kasie albo Kasie Krajowej, koszty badania ponosi Komisja Nadzoru Finansowego.

2. Zlecenie badania określonego w ust. 1 może zostać udzielone także bezpośrednio przez Komisję Nadzoru Finansowego. Koszty badania ponosi wówczas Komisja Nadzoru Finansowego. Jeżeli w wyniku badania zleconego przez Komisję Nadzoru Finansowego stwierdzono nieprawidłowości w kasie albo w Kasie Krajowej, koszty badania ponosi odpowiednio kasa albo Kasa Krajowa.

3. Do zlecenia biegłemu rewidentowi badania sprawozdania finansowego kasy albo Kasy Krajowej, o którym mowa w ust. 2, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 i 1720).

Art. 62e.[Obowiązki biegłego rewidenta przeprowadzającego badanie sprawozdań finansowych kasy] 1. Biegły rewident przeprowadzający badanie sprawozdań finansowych kasy lub Kasy Krajowej oraz badanie, o którym mowa w art. 62d, jest obowiązany niezwłocznie powiadomić Komisję Nadzoru Finansowego o ujawnionych faktach wskazujących na:

1) popełnienie przestępstwa;

2) naruszenie przepisów regulujących działalność kasy lub Kasy Krajowej;

3) naruszenie zasad dobrych praktyk lub inne zagrożenie interesów klientów kasy;

4) istnienie przesłanek do wyrażenia opinii negatywnej na temat sprawozdania finansowego kasy lub Kasy Krajowej lub odmowy wyrażenia tej opinii.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 9a i art. 9b, oraz podmiotów posiadających bliskie powiązania w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe z kasą lub Kasą Krajową.

Art. 62f.[Obowiązki kasy] Kasa jest obowiązana:

1) zawiadomić Komisję Nadzoru Finansowego i Kasę Krajową o podjęciu albo zaprzestaniu działalności;

2) udostępnić upoważnionym osobom do wglądu księgi rachunkowe, sprawozdania finansowe, rejestry, plany, sprawozdania i inne dokumenty oraz umożliwić, na pisemne żądanie, sporządzenie kopii tych dokumentów i innych nośników informacji, jak również udzielić wyjaśnień żądanych przez te osoby;

3) niezwłocznie zawiadomić Komisję Nadzoru Finansowego i Kasę Krajową o środkach, jakie zostaną podjęte w celu usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w ramach kontroli oraz nadzoru.