Wyrok NSA z dnia 22 marca 2024 r., sygn. I OSK 2535/20

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędziowie: Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska Sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) Protokolant sekretarz sądowy Dominik Więckowski po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] Spółdzielni Mieszkaniowej w [...]. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 25 czerwca 2020 r. sygn. akt IV SA/Po 29/20 w sprawie ze skargi [...] Spółdzielni Mieszkaniowej w [...]. na decyzję Wojewody W. z dnia [...] listopada 2019 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 25 czerwca 2020 r., IV SA/Po 29/20 oddalił skargę [...] Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w P. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] listopada 2019 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

Pismem z [...] sierpnia 2018 r. [...] Spółdzielnia Mieszkaniowa z siedzibą w P. wniosła o zwrot wywłaszczonej nieruchomości położonej w P. w rejonie ul. Na S., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr [...] (obręb W., ark. mapy 30) o powierzchni 190 m2. Spółdzielnia umotywowała swój wniosek tym, że nieruchomość została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa na mocy decyzji Prezydenta Miasta P. z dnia [...] grudnia 1976 r. znak: [...], wydanej na podstawie dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz.U.1952.4.31 ze zm.), dalej jako "dekret z 1949 r.", oraz protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 17 maja 1977 r. i nie została wykorzystana na cel wywłaszczenia. Wojewoda [...] postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2018 r. wyznaczył Starostę P. jako organ właściwy do rozpoznania ww. wniosku Spółdzielni. Decyzją z dnia [...] lipca 2019 r. znak: [...] Starosta P. umorzył wszczęte na wniosek Spółdzielni postępowanie o zwrot ww. nieruchomości. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że na mocy przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2018.2204 ze zm.), dalej jako "u.g.n.", istnieje możliwość zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Zarazem organ podkreślił, że Skarb Państwa przejął przedmiotową nieruchomość od Spółdzielni na jej wniosek, na podstawie art. 2 pkt 7 dekretu z 1949 r., który to przepis nie został wymieniony w art. 216 ust. 1 i 2 u.g.n. Tym samym brak jest materialnoprawnej podstawy do zgłoszenia roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, co oznacza bezprzedmiotowość wszczętego postępowania i konieczność jego umorzenia. Zdaniem organu I instancji, decyzja o "przejęciu nieruchomości" na rzecz Skarbu Państwa na wniosek dotychczasowego właściciela nie ma znamion decyzji wywłaszczeniowej i wydana została na podstawie przepisów, które w tym konkretnym przypadku nie mogły mieć zastosowania. Od powyższej decyzji Starosty P. odwołanie wniosła [...] Spółdzielnia Mieszkaniowa z siedzibą w P., żądając jej uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji. Decyzją z dnia [...] listopada 2019 r. znak: [...] Wojewoda [...] utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, wyjaśniając, że przedmiotem sprawy o zwrot mogą być jedynie nieruchomości wywłaszczone, a zatem takie, w stosunku do których zapadła "decyzja wywłaszczeniowa" lub które mieszczą się w hipotezie art. 216 u.g.n. Nie mogą być natomiast przedmiotem postępowania zwrotowego takie nieruchomości lub ich części, które nie były wywłaszczone. Tymczasem przejęcie przez Skarb Państwa przedmiotowej nieruchomości nastąpiło na wniosek jej dotychczasowego właściciela, a zatem nie nosiło znamion wywłaszczenia, a w konsekwencji tego rodzaju przejęcie nieruchomości nie podlega dyspozycji art. 136 ust. 3 w zw. z art. 216 u.g.n. Organ wskazał dalej, że nabycie działki nr [...] nastąpiło na podstawie art. 2 pkt 7 dekretu z 1949 r. oraz § 9 pkt 1 i § 21 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 1949 r. w sprawie przekazywania nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz.U.1949.27.197), dalej jako "rozporządzenie z 1949 r.". Zdaniem Wojewody w takiej sytuacji ww. Spółdzielnia nie może w świetle art. 216 ust. 2 pkt 2 u.g.n. skutecznie domagać się zwrotu przedmiotowej nieruchomości. Tylko w razie wywłaszczenia dokonanego na podstawie art. 9 dekretu z 1949 r. możliwe jest wystąpienie z żądaniem, o jakim mowa w art. 136 ust. 3 u.g.n. W niniejszej sprawie natomiast podstawę nabycia własności przedmiotowego gruntu stanowił art. 2 pkt 7, a nie art. 9 dekretu z 1949 r.