Wyrok WSA w Krakowie z dnia 7 lutego 2024 r., sygn. II SA/Kr 1370/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Agnieszka Nawara-Dubiel Sędziowie: Sędzia WSA Mirosław Bator (spr.) Sędzia WSA Jacek Bursa Protokolant: sekretarz sądowy Anna Bubula po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lutego 2024 r. sprawy ze skarg T. N. i J. S. na decyzję Wojewody Małopolskiego z dnia 18 sierpnia 2023 r. znak WS-VI.7534.3.53.2023.BP w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie zwrotu udziałów w nieruchomości oddala skargi.

Uzasadnienie

Prezydent Miasta Krakowa decyzją z dnia 21 marca 2023 r. nr GS-11.72211-2-86/99 działać na podstawie art. 4 pkt 9 b1, art. 136 ust. 3, art. 142 ust. 1, art. 229 oraz art. 216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, art. 104, art. 105 § 1 K.p.a. orzekł o umorzeniu postępowania w sprawie zwrotu udziałów w nieruchomości oznaczonej jako części działek nr [...] (obj. KW [...]) i nr [...] (obj. KW [...]) obr[...] jednostka ewidencyjna K., miasto Kraków w granicach wywłaszczonej parceli l. kat. [...] była gmina katastralna B. M. na rzecz: J. S., T. N. – B. i M. B.. W uzasadnieniu organ wskazał, że orzeczeniem Prezydium Rady Narodowej Miasta Krakowa z dnia 15 lutego 1967 r. wywłaszczono na rzecz Skarbu Państwa parcelę I. kat. [...] poł. w K. b. gm. kat. B. M. stanowiącą współwłasność J. C. w udziale 1/2 oraz A. C. M. w udziale 1/2, na cele budowy zajezdni samochodowej na rzecz Przedsiębiorstwa T.-S. B. w K.. Parcela I. kat. [...] o pow. 0.3822 ha utworzyła działki: nr [...] o pow. 0.1823 ha oraz nr [...] o pow. 0.1913 ha obr. 2 (mały) B. M. (wykaz zmian gruntowych Nr. Ks. rób. 1029/68 z 1968 r.). Następnie działki nr [...] oraz nr [...] obr. [...] (mały) B. M. wraz z innymi działkami weszły w skład działek: nr [...] o pow. 0.0659 ha, [...] o pow. 7.7060 ha, nr [...] o pow. / 0.2540 ha i nr [...] o pow. 0.0269 ha poł. w obr[...] jedn. ewid. K. m. K., zgodnie z wykazem zmian gruntowych I. ks. rób. 43/91 z dnia 19.02.1991 r. Działka nr [...] o pow. 7.7060 ha podzieliła się na działki nr [...] o pow. 0.0082 ha i nr [...] o pow. 7.6978 ha (operat geodezyjny 3481/222/2002 z dnia 02.08.2002 r.). Działka nr [...] o pow. 0.2540 ha podzieliła się na działki: nr [...] o pow. 0.0007 ha, nr [...] o pow. 0.0220 ha, nr [...] o pow. 0.2313 ha; z kolei działka nr [...] o pow. 7.6978 ha podzieliła się na działki: nr [...] o pow. 0.0485 ha i nr [...] o pow. 7.6493 ha (operat podziału nr 3481/55/2004 z dnia 27.02.2004 r.). Z powyższego oraz z porównania mapy z daty wywłaszczenia z aktualnie obowiązującą mapą ewidencyjną wynika, iż zawnioskowana do zwrotu nieruchomość oznaczona jako części działek: nr [...] i nr [...] obr. [...] jedn. ewid. K. odpowiada wywłaszczonej parceli katastralnej l. kat. [...] b. gm. kat. B. M.. Działka nr [...] obr. [...] jedn. ewid. K. objęta jest księgą wieczystą nr [...] i stanowi własność Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym spółki C. sp. z o.o. Działka nr [...] obr. [...] jedn. ewid. K. objęta jest księgą wieczystą nr [...] i stanowi własność spółki C. sp. z o.o. Stosownie do treści art. 136 oraz art. 137 ustawy o gospodarce nieruchomościami przesłankami zwrotu nieruchomości są: go pierwsze wystąpienie przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobierców z wnioskiem o zwrot; po drugie objęcie instytucją zwrotu tylko nieruchomości wywłaszczonej (lub jej części) tj. nieruchomości w stosunku, do której Skarb Państwa lub określona jednostka samorządu terytorialnego nabyła prawo rzeczowe w drodze instytucji wywłaszczenia za odszkodowaniem, jak również nabytej w oparciu o przepisy ustaw enumeratywnie wymienionych w art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami; po trzecie zbędność nieruchomości wywłaszczonej na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, w rozumieniu przepisu art. 137 ustawy, który formułuje legalną definicję stanu zbędności nieruchomości na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Aby nieruchomość mogła zostać zwrócona, wszystkie wyżej przedstawione przesłanki muszą zaistnieć łącznie. W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, iż pierwsze dwie przesłanki zostały spełnione, bowiem wnioskodawcy są spadkobiercami poprzedniego właściciela nieruchomości, wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa, co nastąpiło na podstawie art. 1-5, art. 20-22, art. 30 i art. 31 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Zgodnie z art. 136 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu i jeżeli były właściciel lub jego spadkobierca w przypadku niewykorzystania nieruchomości zgodnie z celem wywłaszczenia złoży wniosek o zwrot, to nieruchomość taka powinna zostać zwrócona. Przepis art. 136 doznaje jednak ograniczenia w sytuacji określonej w art. 229 omawianej ustawy. Według tej normy roszczenie, o którym mowa w art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami (żądanie zwrotu nieruchomości) nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie tej ustawy nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej. Oznacza to, że jeżeli przed 1 stycznia 1998 r., tj. przed dniem wejścia w życie ww. ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, rozporządzono wywłaszczoną nieruchomością w sposób określony w art. 229 i fakt ten został ujawniony w księdze wieczystej, to roszczenie o zwrot tej nieruchomości nie przysługuje byłemu właścicielowi lub jego spadkobiercy, choćby spełnione były przesłanki do zwrotu wynikające z art. 136 ustawy. Celem art. 229, który ma charakter regulacji przejściowej, było usankcjonowanie stanu prawnego powstałego przed wejściem w życie tej ustawy, tj. przed dniem l stycznia 1998 r., w wyniku sprzedaży wywłaszczonej nieruchomości lub oddania jej w użytkowanie wieczyste, jeżeli prawo zostało ujawnione w księdze wieczystej. Należy zauważyć, iż przepis ten jest na tyle precyzyjny, że w sytuacji gdy znajduje on zastosowanie, organ administracji zobowiązany jest do wydania decyzji o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. W przypadku sprzedaży lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości wywłaszczonej, nieruchomość ta nie podlega zwrotowi niezależnie czy cel określony w decyzji o wywłaszczeniu został zrealizowany. Przepis art. 229 ustawy o gospodarce nieruchomościami należy rozumieć w ten sposób, że nie można orzec o zwrocie nieruchomości wywłaszczonej wówczas, gdy nieruchomość została sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste przed wejściem w życie tej ustawy w życie (m. in. wyrok NSA IOSK/1250/10 z dnia 17 czerwca 2011 r.). Zaznaczyć przy tym należy, że wskazany przepis zasadniczą rolę przypisuje wpisowi do księgi wieczystej prawa użytkowania wieczystego. Istotne jest, aby prawo użytkowania wieczystego zostało ujawnione w księdze wieczystej przed dniem 1 stycznia 1998 r. W toku postępowania ustalono, iż na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 10 października 1994 r. stwierdzono nabycie z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 r. przez Krakowskie P. T.-S. w K., które przekształciło się w spółkę pod nazwą K. sp. z o.o. w K., prawa użytkowania wieczystego działki nr [...] (z której powstała działka nr [...]) i działki nr [...] (z której powstała działka nr [...]). Wpis prawa użytkowania wieczystego w księdze wieczystej [...] nastąpił na wniosek z dnia 18 listopada 1994 r., w dniu 15 marca 1995 r. co potwierdza zawarta w aktach sprawy fotografia księgi wieczystej [...] Zgodnie z oświadczeniem zawartym w akcie notarialnym z dnia 6.05.2021 r. Nr Rep. A [...] oraz odpisem z Krajowego Rejestru Sądowego spółka C. sp. z o.o. jest tożsama ze spółką K. sp. z o.o. Aktualnie, zgodnie z załączonym do akt sprawy wydrukiem księgi wieczystej [...] działka nr [...] o pow. 7.6493 ha obr. 1 jedn. ewid. Krowodrza stanowi własność spółki C. sp. z o.o. Działka nr [...] została nabyta przez K. sp. z o.o. od Skarbu Państwa na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego nr Rep A [...] w dniu 2.08.2017 r. W niniejszej umowie wskazano, iż w stosunku do części przedmiotowej działki prowadzone jest postępowanie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości na podstawie art. 136 ustawy o gospodarce nieruchomościami (ówcześnie zawieszone) oraz, że w sytuacji określonej w art. 229 przedmiotowej ustawy roszczenie z art. 136 ust 3. ustawy o gospodarce nieruchomościami (żądanie zwrotu nieruchomości) nie przysługuje, jeżeli przed dniem wejścia w życie tej ustawy nieruchomość została sprzedana albo ustanowiono na niej prawo użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej i prawo to zostało ujawnione w księdze wieczystej przed dniem 1 stycznia 1998 r. Organ prowadzący postępowanie nie może ograniczać się zatem do rozpoznania sprawy zwrotu wywłaszczonej nieruchomości jedynie pod kątem przesłanki zastosowania art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Orzekając w sprawie zwrotu nieruchomości na podstawie powyższego przepisu ustawy należy uwzględnić istniejący w dniu orzekania stan prawny i faktyczny nieruchomości. Nie jest bowiem dopuszczalne wydanie decyzji o zwrocie nieruchomości jeżeli Skarb Państwa lub gmina nie władają nieruchomością. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że z woli ustawodawcy wyłączone zostało roszczenie zwrotowe w stosunku do ww. nieruchomości.