Interpretacja indywidualna z dnia 17 czerwca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.439.2024.1.AM

Uznanie Powiatu za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników i w konsekwencji podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług w zakresie uznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników i w konsekwencji podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 marca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 18 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie:

·nieuznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce

a)prowadzonej przez placówki oświatowe na rzecz pracowników pedagogicznych oraz pracowników niepedagogicznych (administracji i obsługi) oraz

b)prowadzonej przez placówki opiekuńczo-wychowawcze na rzecz wychowawców oraz pracowników administracji i obsługi

i w konsekwencji niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności (pytania nr 1 i 2 we wniosku),

·uznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników i w konsekwencji podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności (pytanie nr 3 we wniosku).

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 29 maja 2024 r. (wpływ 29 maja 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego (z uwzględnieniem uzupełnienia wniosku)

Powiat ... (dalej: Powiat) jest zarejestrowany jako czynny podatnik podatku VAT. W związku z centralizacją rozliczeń VAT wszystkie jednostki organizacyjne powiatu, w tym jednostki oświatowe oraz jednostki pieczy zastępczej rozliczają VAT wraz z Powiatem. Obsługę scentralizowanych rozliczeń w zakresie podatku od towarów i usług powiatowych jednostek budżetowych prowadzi Starostwo Powiatowe w ....

Powiat, wypełniając wskazania ustawowe zawarte w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t. j. Dz.U. 2024 poz. 107) wykonuje zadania publiczne określone ustawami o charakterze ponadgminnym m.in. w zakresie:

-edukacji publicznej,

-pomocy społecznej,

-wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Stosownie do art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, w celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami. W związku z powyższym powiat jest organem zakładającym i prowadzącym publiczne placówki edukacyjne oraz organizuje pieczę zastępczą poprzez prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych.

W ramach struktury Powiatu funkcjonują jednostki budżetowe, które nie posiadają osobowości prawnej i są powołane na podstawie odrębnych przepisów w celu realizacji zadań z zakresu edukacji publicznej, wpierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Do jednostek wchodzących w strukturę Powiatu, o których mowa powyżej należą:

- (...)

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 7) i 8) ustawy - Prawo oświatowe (t. j. Dz.U. 2023 poz. 900 ze zm.) system oświaty obejmuje również młodzieżowe ośrodki socjoterapii i specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania oraz placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 14) ww. jednostki zostały w ustawie Prawo oświatowe zdefiniowane jako „placówki”. Szczegółowy zakres działania ww. placówek publicznych określa rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 30 marca 2023 r. w sprawie niektórych publicznych placówek systemu oświaty, dalej: Rozporządzenie (Dz.U. 2023, poz. 651).

Zgodnie z § 83 Rozporządzenia rodzice dzieci i młodzieży przebywających w ośrodku lub … wnoszą opłatę za posiłki w stołówce równą wysokości kosztów surowca przeznaczonego na wyżywienie. Wysokość opłat za posiłki ustala dyrektor placówki w uzgodnieniu z organem prowadzącym placówkę.

W Powiecie, stołówkę prowadzą niżej wymienione jednostki oświatowe. W ramach stołówki z posiłków korzystają uczniowie/wychowankowie, pracownicy pedagogiczni (nauczyciele), pracownicy niepedagogiczni (administracji i obsługi), a także byli pracownicy oraz członkowie rodzin pracowników. Za posiłki w stołówce placówki pobierane są następujące opłaty:

•  D - z wyżywienia korzystają dzieci i młodzież przebywająca w placówce w ramach organizowanych turnusów edukacyjnych (poza VAT), wypoczynkowych oraz innych statutowych. Opłata za wyżywienie jest równa kosztowi surowców zużytych do przygotowania posiłków. Odpłatność za wyżywienie dzieci i młodzieży (wychowanków) przebywających w ... w ramach turnusów edukacyjnych odbywa się poza VAT, natomiast do opłaty za wyżywienie w ramach turnusów wypoczynkowych lub innych statutowych dolicza się VAT 8%,
• SOSW - z wyżywienia korzystają uczniowie, nauczyciele, administracja i obsługa, członkowie rodzin pracowników oraz byli pracownicy. Odpłatność za korzystanie z wyżywienia w stołówce ustalana jest kwotowo dla ww. osób. Do opłaty za wyżywienie dla pracowników administracji i obsługi, członków rodzin i byłych pracowników doliczany jest podatek VAT 8%,
• MOS - z wyżywienia obecnie korzystają wychowankowie oraz kadra pedagogiczna. Odpłatność za korzystanie z wyżywienia w stołówce ustalana jest kwotowo dla ww. osób.Zgodnie z zarządzeniem dyrektora, gdyby z wyżywienia chcieli skorzystać pracownicy administracji i obsługi do opłaty za wyżywienie doliczany byłby VAT 8%.

Powiat, zgodnie z art. 32 i art. 93 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dalej: ustawa o pieczy (t. j. Dz.U. 2024 poz. 177 ze zm.) organizuje pieczę zastępczą m.in. poprzez prowadzenie placówek opiekuńczo - wychowawczych (instytucjonalna piecza zastępcza).

Zgodnie natomiast z art. 93 ust. 4 pkt 1) ww. ustawy, placówka opiekuńczo - wychowawcza zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne. W związku z powyższym w ramach prowadzonych przez Powiat placówek opiekuńczo - wychowawczych działają stołówki zapewniające wychowankom wyżywienie. Z posiłków w stołówce oprócz wychowanków korzystają również pracownicy placówki (wychowawcy, pracownicy administracji i obsługi). Odpłatność za wyżywienie w stołówce ustalana jest oddzielnie dla każdej palcówki przez dyrektora w uzgodnieniu z organem prowadzącym placówkę.

Placówki opiekuńczo - wychowawcze Powiatu pobierają za sprzedaż posiłków następujące opłaty:

• POW 1 - z wyżywienia korzystają wychowankowie oraz pracownicy (wychowawcy, pracownicy administracji i obsługi POW 1 i POW 2). Wysokość opłaty dla pracowników ustalana jest jako suma „wkładu do kotła” (wartość jest aktualizowana co miesiąc na podstawie liczby spożywanych posiłków w okresie rozliczeniowym od 21 do 20 następnego miesiąca) powiększona o narzuty 30% oraz VAT 8%,
• C… - z wyżywienia korzystają wychowankowie oraz pracownicy (wychowawcy, pracownicy administracji i obsługi POW Nr 1, POW Nr 2, POW Nr 3 i POW Nr 4). Wysokość opłaty dla pracowników ustalana jest jako wartość wydanych z magazynu produktów i rozliczenie spożytych posiłków (wartość jest ustalana co miesiąc za okres rozliczeniowy od 21 minionego miesiąca do 20 danego miesiąca) powiększona o narzuty 30% oraz VAT 8%,
• G… - z wyżywienia korzystają wychowankowie oraz pracownicy (wychowawcy, pracownicy administracji i obsługi). Wysokość opłaty dla pracowników ustalana jest jako suma „wkładu do kotła” powiększona o narzuty 20% oraz VAT 8%.

W piśmie z 29 maja 2024 r. wskazali Państwo, że D... nie prowadzi sprzedaży posiłków dla pracowników, a co za tym idzie nie pobiera opłaty za wyżywienie od pracowników pedagogicznych oraz pracowników niepedagogicznych (administracji i obsługi).

Opłaty za posiłki w stołówkach dla poszczególnych odbiorców wymienionych w opisie sprawy, tj. dzieci i młodzieży przebywającej w placówce na turnusach edukacyjnych, wypoczynkowych, innych statutowych, uczniów/wychowanków, pracowników pedagogicznych i niepedagogicznych, byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników zostały ustalone w poszczególnych placówkach w następujący sposób:

Placówki oświatowe:

1)D... - wysokość opłaty za posiłki określono Uchwałą Nr … Zarządu Powiatu ... z dnia … 2022 r. w sprawie wysokości opłaty za wyżywienie w … w …. D... zapewnia całodzienne wyżywienie w ramach organizowanych turnusów dla dzieci i młodzieży przebywających w placówce. Odpłatność za posiłki w ramach całodziennego wyżywienia wynosi … zł i jest równa kosztowi surowców zużytych do przygotowania posiłków.

Dopuszcza się zwiększenie ww. opłaty na pisemny wniosek zamawiającego w zależności od: ilości grupy, przedziału wiekowego wychowanków D..., ilości osób w grupie o specjalnych potrzebach żywieniowych. Zwiększenie opłaty dziennej za posiłki, o której mowa wyżej, nie może przekroczyć 50% opłaty. W przypadku wzrostu ww. stawki wyżywienia o więcej niż 30% Dyrektor D... powinien uzgodnić to na piśmie z Zarządem Powiatu .... Placówka dopuszcza możliwość zwiększenia ilości zamawianych posiłków w czasie pobytu w D... ze względu na potrzeby organizacyjne, na pisemny wniosek zamawiającego. W przypadku złożenia wniosku, o którym mowa powyżej będzie naliczana dodatkowa opłata w zależności od rodzaju posiłku, w niżej wymienionej proporcji opłaty dziennej: śniadanie - 20%, II śniadanie - 10%, obiad - 50%, kolacja - 20%.

2)SOSW - wysokość opłaty za posiłki została ustalona Zarządzeniem nr … Dyrektora Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w … z dnia … 2023 r. Ustalono następującą wysokość opłat za wyżywienie:

• Wychowankowie - opłata równa jest kosztowi surowców zużytych do przygotowania posiłków. Koszt całodziennego wyżywienia wynosi … zł, obiadu … zł.
• Nauczyciele - wysokość opłaty równa się wysokości kosztów „wsadu do kotła” powiększonego o niewielki narzut i wynosi … zł.
• Pozostałe osoby (pracownicy administracji i obsługi, członkowie rodzin pracowników, byli pracownicy: emeryci/renciści) - wysokość opłaty równa się wysokości kosztów „wsadu do kotła” powiększonego o niewielki narzut i wynosi … zł.

3)MOS - odpłatność za posiłki ustalona zgodnie z Regulaminem odpłatności za posiłki w stołówce w MOS w ... wprowadzonym Zarządzeniem Nr … z dnia … 2020 r. Dyrektora MOS w ...:

• Wychowankowie (dzieci i młodzież przebywająca w MOS) - opłata za korzystanie z posiłków obejmuje koszty produktów wykorzystanych do ich przygotowania (do opłaty tej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki). Stawka odpłatności za wyżywienie jest określana przez Dyrektora MOS w porozumieniu z organem prowadzącym na podstawie analizy kosztów zakupu produktów zużywanych do przygotowania posiłków dokonanej raz w roku. W sytuacji wzrostu kosztów produktów w trakcie roku szkolnego dopuszcza się możliwość zmiany stawki za wyżywienie. Decyzję taką podejmuje Dyrektor MOS po konsultacji z organem prowadzącym. Rodzice/opiekunowie prawni wychowanka ponoszą odpłatność za wyżywienie w zależności od wysokości dochodu przypadającego na jednego członka rodziny.Od 1 stycznia 2023 r. stawka odpłatności za całodzienne wyżywienie wychowanka wynosi …zł.
• Pracownicy pedagogiczni - opłata za korzystanie z posiłków obejmuje koszty produktów wykorzystanych do ich przygotowania (do opłaty tej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki). Stawka odpłatności za wyżywienie jest określana przez Dyrektora MOS w porozumieniu z organem prowadzącym na podstawie analizy kosztów zakupu produktów zużywanych do przygotowania posiłków dokonanej raz w roku. W sytuacji wzrostu kosztów produktów w trakcie roku szkolnego dopuszcza się możliwość zmiany stawki za wyżywienie. Decyzję taką podejmuje Dyrektor MOS po konsultacji z organem prowadzącym.Od 1 stycznia 2023 r. stawka odpłatności za obiad pracowników pedagogicznych wynosi … zł.
• Pracownicy niepedagogiczni - opłata za korzystanie z posiłków obejmuje koszty produktów wykorzystanych do ich przygotowania (do opłaty tej nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki) oraz 8% podatku VAT. Stawka odpłatności za wyżywienie jest określana przez Dyrektora MOS w porozumieniu z organem prowadzącym na podstawie analizy kosztów zakupu produktów zużywanych do przygotowania posiłków dokonanej raz w roku. W sytuacji wzrostu kosztów produktów w trakcie roku szkolnego dopuszcza się możliwość zmiany stawki za wyżywienie. Decyzję taką podejmuje Dyrektor MOS po konsultacji z organem prowadzącym. Od 1 stycznia 2023 r. stawka odpłatności za obiad pracowników niepedagogicznych wynosi … zł + VAT w wysokości 8%.

Placówki opiekuńczo - wychowawcze: zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokajają jego niezbędne potrzeb m.in. bytowe. W związku z powyższym Powiat w ramach prowadzonej działalności zapewnia wychowankom wyżywienie. Koszt wyżywienie wlicza się do kosztów utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej.

4)POW 1 - odpłatność za wyżywienie w stołówce Placówki Opiekuńczo - Wychowawczej Nr 1 w … wprowadzona została Zarządzeniem Nr … Dyrektora Placówki Opiekuńczo - Wychowawczej Nr 1 w … z dnia … 2021 roku. Ww. zarządzenie określa wysokość opłaty za wyżywienie dla pracowników.

• Pracownicy POW 1 i POW2 - wychowawcy i pracownicy administracji i obsługi – na odpłatność za wyżywienie składa się: „wsad do kotła”, którego wartość ustalana jest za każdy miesiąc w stosunku do liczby spożywanych posiłków w okresie rozliczeniowym od 21 do 20-tego następnego miesiąca; narzuty w wysokości 30% ww. kosztów oraz podatek VAT.

5)C… - odpłatność za wyżywienie została wprowadzona Zarządzeniem Nr … Dyrektora … w ... z dnia … 2022 r. w sprawie określenia zasad ustalania stawki żywieniowej. Zarządzenie określa wysokość opłaty za posiłki odpłatne dla pracowników w następującej wysokości:

• Pracownicy (pracownicy pedagogiczni/wychowawcy, pracownicy administracji i obsługi POW Nr 1, POW Nr 2, POW Nr 3 i POW Nr 4) - wysokość opłaty za posiłki ustalana jest z wykorzystaniem systemu komputerowego w programie e-nova, magazynier. Program wylicza ilość i koszt jednostkowy oraz wartość ogólną odpłatności za posiłki dla poszczególnych placówek i osób korzystających z wyżywienia, za poszczególne dni i ogółem za miesiąc. Jest to tzw. „wsad do kotła”, który jest powiększony o narzuty 30% oraz podatek VAT 8%.

6)G… - odpłatność za wyżywienie wprowadzona została Zarządzeniem nr … Dyrektora … w … z dnia … 2022 r. i Aneksem 1 z dnia … 2022 r. Ww. zarządzenie określa wysokość opłaty za wyżywienie dla pracowników.

• Pracownicy - pracownicy pedagogiczni/wychowawcy i niepedagogiczni (administracja i obsługa) - na odpłatność za wyżywienie pracowników składa się: „wsad do kotła”, którego wartość ustalana jest w każdym miesiącu w oparciu o ceny brutto produktów, narzuty w wysokości 20% i VAT8%.

Usługi sprzedaży posiłków w stołówkach dla byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie są wykonywane na podstawie ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t. j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2230 ze zm.) lub ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 900 ze zm.).

Usługi sprzedaży posiłków w stołówkach dla byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie są świadczone w ramach zadań własnych określonych zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r. (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526 ze zm.).

Sprzedaż posiłków na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników realizowana jest obecnie tylko w SOSW i uregulowana została Zarządzeniem nr … Dyrektora Specjalistycznego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w … z dnia … 2023 r.

Usługi sprzedaży posiłków w stołówce w SOSW są świadczone na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (ustnych).

Opłaty za posiłki dla byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie są ustalane z uwzględnieniem kryteriów rynkowych.

Wysokość opłat ponoszonych przez byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie zapewnia pełnej ekwiwalentność i wzajemność w stosunku do świadczonych usług na rzecz byłych pracowników, ponieważ opłata nie uwzględnia kosztów związanych z przygotowaniem posiłków i utrzymaniem stołówki.

Usługi sprzedaży posiłków w stołówkach prowadzonych przez D..., SOSW, MOS, POW 1, … prowadzone są wyłącznie na rzecz odbiorców, o których mowa w opisie sprawy (z uwzględnieniem niniejszego uzupełnienia wniosku).

Pytanie oznaczone we wniosku nr 3 (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu wniosku)

Czy Powiat pobierając opłaty za wyżywienie w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe od byłych pracowników lub członków rodzin pracowników występuje w roli podatnika VAT, a co za tym idzie świadczenia te podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 5 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Aby uznać dane świadczenie usług za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę, a odbiorcą i w zamian za świadczone usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Zdaniem Wnioskodawcy nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia usługi poniesione przez podatnika, czy czynności wykonano „po kosztach” bądź poniżej kosztów. Najważniejsze, że pobrano za nie wynagrodzenie.

Powiat jest wyposażony w osobowość prawną oraz w określonym zakresie wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą zgodnie z art. 15 ust. 2, a to oznacza, że spełnia on definicję podatnika podatku od towarów i usług zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Oznacza to, że w zakresie czynności cywilnoprawnych dokonywanych przez Powiat, nawet, gdy dotyczą one jego zadań własnych, powinien on być uznany za podatnika podatku VAT.

Powiat jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT i świadczy usługi sprzedaży posiłków przez stołówkę w placówkach oświatowych: SOSW i MOS. Ww. jednostki są objęte system oświaty i wykonują usługi w zakresie kształcenia, wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą w oparciu o przepisy ustawy Prawo oświatowe.

SOSW i MOS prowadzą własną stołówkę. Korzystanie z posiłków w stołówce jest odpłatne. Warunki korzystania ze stołówki w placówce, w tym wysokość opłat za posiłki, została ustalona przez dyrektora jednostki (SOSW, MOS) w porozumieniu z organem prowadzącym. Jak Wnioskodawca wskazał w opisie stanu faktycznego, ze stołówki korzystają m.in. byli pracownicy i członkowie rodzin pracowników. Cena za posiłki nie pokrywa całkowitego kosztu związanego z przygotowaniem posiłków i utrzymaniem stołówki.

Realizowane przez powiatowe placówki oświatowe świadczenia związane ze sprzedażą posiłków (obiadów) w stołówce na rzecz byłych pracowników jak i członków rodzin pracowników, w ocenie Wnioskodawcy nie wpisuje się w zadania publiczne jednostki samorządu terytorialnego.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy, Powiat występuje jako podatnik podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce placówki (SOSW i MOS) na rzecz byłych pracowników i członków rodzin pracowników i w konsekwencji czynności te podlegają opodatkowaniu VAT 8%.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie uznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników i w konsekwencji podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie zauważyć należy, że niniejsze rozstrzygnięcie dotyczy wniosku ORD-IN wyłącznie w zakresie uznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników i w konsekwencji podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 361), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Według art. 2 pkt 22 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Aby uznać dane świadczenie usług za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę, a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Podkreślenia wymaga, że na gruncie podatku od towarów i usług dana czynność może być albo odpłatna albo nieodpłatna. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane „po kosztach” ich świadczenia, bądź poniżej tych koszów, są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie.

Nie każda jednak czynność stanowiąca usługę, w rozumieniu art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem aby była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy:

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – (Dz. Urz. UE.L. Nr 347 z 11.12.2006 s. 1, ze zm.), zgodnie z którym:

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy itd., umów prawa cywilnego (nazwanych i nienazwanych) – tylko w tym zakresie ich czynności mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W celu określenia możliwości zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy, który wyłącza organy władzy publicznej (oraz urzędy obsługujące te organy) z grona podatników podatku od towarów i usług, konieczne jest ustalenie, czy zadania realizowane przez te organy (np. powiat) są zadaniami, dla których zostały powołane w ramach reżimu publicznoprawnego, czy też są to czynności wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Powyższe oznacza, że decydującą przesłanką przesądzającą o uznaniu, bądź nieuznaniu organu władzy publicznej za podatnika tego podatku, jest zachowanie się tego organu jako organu władzy publicznej, bądź jako podatnika w stosunku do określonych świadczeń. Jak wynika z powyższego, wyłączenie organów władzy publicznej (oraz urzędów obsługujących te organy) z kategorii podatników ma charakter wyłączenia podmiotowo-przedmiotowego.

Aby to wyłączenie miało miejsce, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

• podmiotem jest wyłącznie organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ,
• wykonywane są czynności, które związane są wyłącznie z realizacją zadań nałożonych na ten podmiot przepisami prawa, do realizacji których został on powołany.

Konieczność spełniania dwóch warunków wyłączających organy publiczne z opodatkowania VAT (wykonywanie czynności przez organ podlegający prawu publicznemu oraz wykonywanie danej czynności przez podmiot działający w charakterze organu publicznego w odniesieniu do tej czynności) była wielokrotnie podkreślana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Jak stwierdził TSUE w orzeczeniu w sprawie C-4/89 – Comune di Carpaneto Piascentino i inni a Ufficio provinciale imposta sul valore aggiunto di Piacenza – art. 4(5) VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, aby czynności wykonywane przez organy publiczne w rozumieniu tego przepisu stanowiły czynności wykonywane przez organy prawa publicznego podlegające szczególnym zasadom prawnym mającym do nich zastosowanie. Drugi akapit tej regulacji należy natomiast interpretować w taki sposób, aby Państwa Członkowskie zobowiązane były zapewnić, by organy prawa publicznego traktowane były jak podatnicy w związku z czynnościami wykonywanymi w charakterze organów publicznych w przypadku, gdy czynności te mogą być również podejmowane w ramach działalności konkurencyjnych przez przedsiębiorców prywatnych, jeśli traktowanie tych organów jako podmiotów nieposiadających statusu podatnika mogłoby prowadzić do istotnego naruszenia zasad konkurencji.

Z wyroku tego wynika, że wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy stanowi odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania i jako takie musi być ściśle interpretowane.

Organ (urząd obsługujący ten organ) będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach – gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań (co wynika z pierwszej części art. 15 ust. 6 ustawy) oraz gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych. Stąd też, aby uznać, że organ działa w zakresie swoich funkcji ustawowych i jednocześnie nie korzysta z formy cywilistycznej musi zaistnieć sytuacja tego rodzaju, że przy realizacji danego zadania – określonej prawem czynności wykonywanej w interesie publicznym – organ ten wyposażony jest we władztwo publiczne, tj. występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w danej czynności.

Zatem, wyłączenie z grona podatników podatku od towarów i usług organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych, np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej. Wówczas wyłączenie z opodatkowania nie prowadzi do naruszenia zasady konkurencji.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 107):

W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy o samorządzie powiatowym:

Katalog zadań publicznych o charakterze ponadgminnym, które wykonuje powiat został określony w art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym. W szczególności zadania własne obejmują sprawy edukacji publicznej.

Skoro – jak wskazują powołane przepisy – jednostki samorządu terytorialnego są wyposażone w osobowość prawną oraz w określonym zakresie wykonują samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, należy uznać, że spełniają zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy definicję podatnika podatku od towarów i usług. Oznacza to, że w zakresie czynności cywilnoprawnych dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego, nawet, gdy dotyczą one ich zadań własnych, podmioty te powinny być uznawane za podatników tego podatku.

Zatem w przypadku, gdy jednostka samorządu terytorialnego (np. powiat) wykonuje we własnym imieniu i na własny rachunek czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, tj. na warunkach i w okolicznościach właściwych również dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – jest traktowana jako podatnik podatku od towarów i usług, gdyż w przedmiotowym zakresie działa de facto w sposób analogiczny do tych podmiotów.

Na mocy art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 737):

Jak stanowi art. 2 ustawy Prawo oświatowe:

W świetle art. 2 pkt 8 ustawy Prawo oświatowe:

Stosownie do art. 4 pkt 1, pkt 18 i pkt 20 ustawy Prawo oświatowe:

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe:

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe:

Według art. 8 ust. 15 ustawy Prawo oświatowe:

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe:

W myśl art. 106 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe:

Stosownie do art. 106 ust. 3 ustawy Prawo oświatowe:

Na podstawie art. 106 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe:

Z opisu sprawy wynika, że są Państwo zarejestrowani jako czynny podatnik podatku VAT. Wypełniając wskazania ustawowe zawarte w art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym wykonują Państwo zadania publiczne określone ustawami o charakterze ponadgminnym m.in. w zakresie: edukacji publicznej, pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. W ramach struktury Powiatu funkcjonują jednostki budżetowe, które nie posiadają osobowości prawnej i są powołane na podstawie odrębnych przepisów w celu realizacji zadań z zakresu edukacji publicznej, wpierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. Do jednostek wchodzących w strukturę Powiatu należą m.in. … (D...), Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy … w … (SOSW) i Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w ... (MOS). Ww. jednostki oświatowe prowadzą stołówkę. W ramach stołówki z posiłków korzystają uczniowie/ wychowankowie, pracownicy pedagogiczni (nauczyciele), pracownicy niepedagogiczni (administracji i obsługi), a także byli pracownicy oraz członkowie rodzin pracowników. Sprzedaż posiłków na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników realizowana jest obecnie tylko w SOSW.

Wskazali Państwo, że usługi sprzedaży posiłków na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie są wykonywane na podstawie ustawy o systemie oświaty i ustawy Prawo oświatowe ani nie są świadczone w ramach zadań własnych określonych zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym. Przedmiotowa sprzedaż jest realizowana na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (ustnych). Korzystanie z posiłków przez byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników zostało uregulowane Zarządzeniem Dyrektora Specjalistycznego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w ….

Odnosząc się do kwestii będącej przedmiotem pytania oznaczonego nr 3 we wniosku czyli ustalenia czy świadcząc usługi związane ze sprzedażą posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe, na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników występują Państwo w charakterze podatnika podatku VAT oraz czy ich wykonywanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, należy zauważyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Powołane wyżej przepisy ustawy Prawo oświatowe wyraźnie wskazują na możliwość prowadzenia stołówek przez publiczne szkoły. Celem ich prowadzenia nie jest jednak świadczenie usług gastronomicznych jako takich, ale wyłącznie pełnienie funkcji socjalno-bytowych, polegających na zapewnieniu wyżywienia uczniom w ramach realizacji przez ww. jednostki funkcji opiekuńczej. Funkcjonowanie stołówek służy zapewnieniu prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych przez jednostki systemu oświaty, a w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju dzieci, do których jednostki te są między innymi powołane. Ponieważ placówki te nie prowadzą działalności dla zysku, opłaty pobierane od uczniów za korzystanie ze stołówki mogą być kalkulowane wyłącznie na poziomie zapewniającym jedynie pokrycie faktycznych kosztów wytworzenia posiłków. Przepisy te natomiast nie zawierają warunków realizacji usług wyżywienia dla byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników.

Wyżywienie byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników odbywa się odpłatnie, jak również dotyczy takiej sfery działalności (rodzaju usług), w której na rynku działają również inne podmioty,których działalność nie podlega wyłączeniu z zakresu działania ustawy o podatku od towarów i usług.

Realizowane przez Państwa świadczenie związane ze sprzedażą posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie wpisuje się w zadania publiczne jednostki samorządu terytorialnego podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu.

Okoliczności niniejszej sprawy wskazują, że Państwo dokonując sprzedaży posiłków na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników zobowiązują się wykonać określone czynności na rzecz konkretnej osoby, za które dokonywane są opłaty w określonej wysokości. Skoro jest możliwe zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Państwa na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), należy uznać je za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

W sytuacji gdy sprzedaż posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe dokonywana jest na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników, nie można uznać, że działania Państwa w tym zakresie podporządkowane są ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu. Oznacza to, że nie działają Państwo w zakresie świadczenia ww. usług celem realizacji zadania własnego jednostek samorządu terytorialnego w postaci edukacji publicznej.

W przedmiotowej sprawie zachodzi związek pomiędzy otrzymywanymi dochodami (uiszczanymi przez byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników), a zobowiązaniem się Państwa do wykonania określonych czynności. Tym samym, uiszczane opłaty są niczym innym jak wynagrodzeniem wnoszonym na poczet świadczenia usług dokonywanych przez Państwa. Jednocześnie podobne lub takie same czynności mogą być wykonywane przez inne podmioty, tzw. podmioty konkurencyjne (np. osoby fizyczne, prawne). Zatem, wyłączenie z zakresu opodatkowania wyżywienia w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników stanowiłoby zakłócenie konkurencji i nierówne traktowanie podmiotów wykonujących te same usługi w stosunku do innych niż Państwo podmiotów.

Na powyższe stanowisko nie wpływa okoliczność, że w rozpatrywanej sprawie opłaty za posiłki ponoszone przez byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników nie są ustalane według kryteriów rynkowych i nie pokrywają pełnych kosztów związanych z funkcjonowaniem stołówki, bowiem świadcząc odpłatnie usługi na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników działają Państwo w reżimie cywilnoprawnym (nie publicznoprawym).

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że w zakresie sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe (obecnie tylko w SOSW) na rzecz byłych pracowników oraz członków rodzin pracowników działają Państwo jako podatnik, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzący działalność gospodarczą, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, a czynności te stanowią świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które zgodnie z art. 5 ustawy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym Państwa stanowisko w zakresie uznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez jednostki oświatowe na rzecz byłych pracowników lub członków rodzin pracowników i w konsekwencji podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Informuję, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Państwo ponosicie ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Ponadto zauważenia wymaga, że zgodnie z art. 14b § 1a ustawy Ordynacja podatkowa, nie wydajemy interpretacji indywidualnych w zakresie określenia stawki podatku VAT dla towarów i usług. Kwestie określenia stawki podatku VAT dotyczące stanu prawnego od 1 lipca 2020 r. rozstrzygane są w ramach odrębnej instytucji – wiążącej informacji stawkowej, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku od towarów i usług.

Wskazać należy, że w pozostałym zakresie, tj. nieuznania Państwa za podatnika VAT z tytułu sprzedaży posiłków w stołówce prowadzonej przez placówki oświatowe na rzecz pracowników pedagogicznych oraz pracowników niepedagogicznych (administracji i obsługi) oraz w stołówce prowadzonej przez placówki opiekuńczo-wychowawcze na rzecz wychowawców oraz pracowników administracji i obsługi i w konsekwencji niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT ww. czynności, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem sprawy i zastosujecie się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:

·Zgodnie z art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),

albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).