Interpretacja indywidualna z dnia 7 czerwca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-2.4012.347.2019.9.ASZ

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo:

 1) ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 31 maja 2019 r. (data wpływu 7 czerwca 2019 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 28 stycznia 2020 r. sygn. akt I SA/Kr 1230/19 (data wpływu prawomocnego orzeczenia 22 marca 2024 r.) oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 września 2023 r. sygn. akt I FSK 1788/20 (data wpływu 4 grudnia 2023 r.);

 2) stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 czerwca 2019 r. wpłynął Państwa wniosek z 31 maja 2019 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu pn. „(…)”.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 16 sierpnia 2019 r. (data wpływu 19 sierpnia 2019 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Gmina (Wnioskodawca) jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku VAT, numer NIP. Jest także osobą prawną – jednostką samorządu terytorialnego.

Gmina realizuje projekt pn. „(…)” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa lata 2014-2020, Priorytet 5. Ochrona środowiska, Działanie 5.2 Rozwijanie systemu gospodarki odpadami, Poddziałanie 5.2.2 Gospodarka odpadami – SPR.

W ramach projektu koszt podatku VAT został ujęty w całości jako koszt kwalifikowany, w związku z czym objęty jest refundacją.

Przedmiotem projektu jest bezpieczne usunięcie wyrobów zawierających azbest z obszaru Gminy (gospodarstwa domowe osób fizycznych) obejmujące demontaż (m.in. eternitowe pokrycia dachowe i elewacje budynków), zbieranie, załadunek oraz przygotowanie do transportu i transport, a także przekazanie i utylizacja wyrobów zawierających azbest do unieszkodliwienia – ok. x ton (Mg) z (...) obiektów. W niektórych przypadkach dokonywany jest jedynie załadunek gruzu ze zdemontowanych przez mieszkańców wyrobów. W ramach projektu zatrudniony jest inspektor nadzoru nad działaniami prowadzonymi przez wykonawcę prac, przewidziane jest przeprowadzenie działań informacyjno-promocyjnych.

Podmiotem zarządzającym projektem jest Wnioskodawca, który po uzyskaniu środków finansowych i zabezpieczeniu własnych środków finansowych wyłonił w postępowaniu przetargowym wykonawcę, który będzie prowadził prace demontażowe oraz zbierał, jak również transportował i składował odpady zawierające azbest na składowisku odpadów niebezpiecznych jako wytwórca odpadów, staje się ich posiadaczem zobowiązanym do ich unieszkodliwienia zgodnie w obowiązującymi przepisami prawa.

Usuwanie wyrobów zawierających azbest należy każdorazowo do właściciela nieruchomości, na której znajduje się dany wyrób. W ramach przedmiotowego projektu może on skorzystać z pomocy Wnioskodawcy w postaci kompletnej usługi demontażu, wywozu i utylizacji wyrobów zawierających azbest. Mieszkańcy nie są obciążani kosztami realizacji, podpisują z Wnioskodawcą umowę na nieodpłatny odbiór tych materiałów.

Projekt nie ma charakteru inwestycyjnego – zakłada cele stricte środowiskowe i społeczne. Usuwanie wyrobów azbestowych należy do zadań własnych gminy, związanych z ochroną środowiska. Wsparcie udzielone Wnioskodawcy nie zalicza się do kategorii pomocy publicznej.

Przysporzenie ma charakter dotacji bezzwrotnej i nie jest związane z uzyskaniem przez darczyńcę przychodów w postaci prowizji lub odsetek. W ramach przedmiotowego projektu Wnioskodawca nie przewiduje żadnych przychodów w trakcie i po realizacji projektu. Mieszkańcy nie ponoszą i nie będą ponosić żadnych opłat z tytułu wywozu z ich nieruchomości odpadów zawierających azbest.

Instytucją, która nadzoruje realizację projektu jest Urząd Marszałkowski Województwa.

Przepływ środków jest następujący: Wnioskodawca ponosi koszty demontażu i wywozu przez wyłonionego w przetargu wykonawcę materiałów zawierających azbest z gospodarstw domowych osób fizycznych. Następnie składa wnioski o płatność (refundację) do Urzędu Marszałkowskiego. Urząd Marszałkowski refunduje Wnioskodawcy poniesione koszty, a następnie wnioskuje – w ramach wniosków zbiorczych – do Komisji Europejskiej o zwrot poniesionych wydatków refundacyjnych.

Dofinansowanie ze środków UE otrzymane przez Wnioskodawcę na realizację projektu nie stanowi zapłaty za dostawę towarów lub świadczenie usług.

W ramach realizacji projektu Wnioskodawca ponosi wydatki jedynie w związku z działaniami w projekcie i nie zawiera żadnych umów cywilnoprawnych dotyczących świadczenia przez niego odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług. Wnioskodawca nie wykorzystuje towarów lub usług nabytych w ramach projektu do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

W uzupełnieniu Wnioskodawca wskazał, że Gmina nie będzie wystawiać żadnych faktur mieszkańcom w związku z realizacją na ich posesjach zadań związanych z realizacją przedmiotowego projektu. Mieszkańcy w ramach realizowanego przez Gminę projektu nie będą ponosić żadnych kosztów.

Głównym składnikiem kosztów jest ilość odpadów zawierających azbest utylizowanych w ramach projektu. Przyjmując średnią wartość ilości takich odpadów utylizowanych z jednego gospodarstwa domowego wyliczono wartość bezpośrednią kosztów kwalifikowanych zadania. Oprócz tego projekt zakłada stałe koszty jak nadzór inwestorski i działania informacyjno- promocyjne niezależne od ilości właścicieli budynków zaangażowanych w realizację projektu.

Gmina będąc wnioskodawcą i wyłącznym operatorem projektu poza otrzymanym dofinansowaniem ze środków (...) w wysokości 77% wartości kosztów kwalifikowalnych z własnego budżetu pokrywa pozostałą część wkładu pieniężnego w ramach realizacji przedmiotowego projektu w wysokości 23% kosztów kwalifikowalnych projektu. Brak dofinansowania oznaczałby pokrycie 100% kosztów realizacji projektu co stanowiło by zbyt duże obciążenie budżetu Gminy. W związku z powyższym przy nie uzyskaniu dofinansowania przedmiotowy projekt nie zostałby zrealizowany.

W ramach rozliczenia projektu gmina będzie składać wnioski o płatność do instytucji pośredniczącej czyli UMW. Wnioski będą miały charakter refundacji poniesionych kosztów kwalifikowalnych . Wartość dofinansowania będzie bezpośrednio związana z wartościami faktur przedstawionymi do rozliczenia. Refundacja będzie wynosić 77% kosztów zawartych na przestawionych fakturach. Jedynie koszty pośrednie o wartości xx zł oraz wydatki związane z promocją projektu w wysokości xxx  zł rozliczane będą w formie ryczałtowej.

Gmina w formie przetargu wyłoniła firmę odpowiedzialną za realizację merytorycznej części wniosku. Realizacją zadań promocyjnych projektu będą zajmować się pracownicy wydziału Ochrony Środowiska UM.

Nie osiągnięcie zawartych we wniosku o dofinansowanie wskaźników realizacji projektu będzie wiązać z koniecznością zwrotu części bądź całości (zależnie od procentu nie zrealizowanych wartości wskaźników) uzyskanego dofinansowania.

W ramach realizacji przedmiotowego projektu Gmina pokryje następujące rodzaje wydatków:

- demontaż, wywóz i utylizacja wyrobów zawierających azbest;

- wywóz i utylizacja gruzu zawierającego azbest;

- nadzór inwestorski;

- działania informacyjno- promocyjne;

- koszty pośrednie.

Wniosek o dofinansowanie szczegółowo opisuje zakres wydatków związanych z realizacją projektu z czym wiąże się bezpośrednio wartość otrzymanego dofinansowania. Zgodnie z zapisami zawartymi w umowie o dofinansowanie projektu musi on być realizowany zgodnie z przedstawionym wnioskiem o dofinansowanie. Inny zakres wydatków niż opisane we wniosku o dofinansowanie stanowiłby koszty niekwalifikowane, za które nie przysługuje otrzymanie refundacji poniesionych wydatków.

Pytanie

Czy Wnioskodawca w świetle obowiązujących przepisów, ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu pn. „(…)”?

Państwa stanowisko w sprawie

W związku z realizacją projektu nie będzie mu przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2174), zwanej dalej ustawą o VAT, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art, 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2014 r. kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, tj. że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Z treści cytowanych wyżej przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy łącznie zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni lub pośredni związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Oceny czy związek ten istnieje lub będzie istniał w przyszłości należy dokonać w momencie realizowania zakupów zgodnie z zasadą niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego nie musi czekać aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE wynika, że aby podmiot miał prawo do odliczenia VAT, musi on być podatnikiem w rozumieniu przepisów dyrektywy, a po drugie towary i usługi powinny być używane do celów transakcji podlegających opodatkowaniu (zob. np. wyrok z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-137/02, pkt 24). Dostawa towarów, jak i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu, o ile są wykonywane przez podatnika podatku od towarów i usług, działającego w tym charakterze.

Podatnikami – zgodnie z zapisem art. 15 ust. 1 ustawy o VAT – są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza, zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L Nr 347 s. 1 ze zm.), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami. Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji. W każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane za podatników w związku z czynnościami określonymi w załączniku I, chyba że niewielka skala tych działań sprawia, że mogą być one pominięte.

Organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy są wyłączone z kręgu podatników podatku od towarów i usług – w zakresie czynności nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane. Jest to wyłączenie podmiotowo-przedmiotowe i ma zastosowanie przy spełnieniu przez ten organ dwóch warunków:

1) jego podmiotem jest organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ;

2) odnosi się jedynie do czynności nałożonych przepisami prawa, dla których powołano te organy, z wyłączeniem czynności realizowanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z powołanych przepisów wynika, że organy władzy publicznej nie są podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają z tego tytułu należności, opłaty lub składki. Organy te są natomiast podatnikami podatku od towarów i usług w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych – o ile umowy te są one związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym, o ile są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak wskazano w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 września 2017 r. sygn. akt III SA/Wa 3303/16 w zakresie włączenia do kręgu podatników VAT organów władzy publicznej działających na podstawie umów cywilnoprawnych – nie powinno budzić wątpliwości, że chodzi tu o przypadki, gdy wykonywać one będą na podstawie tej umowy działalność gospodarczą. Taką działalnością nie jest z całą pewnością działalność, której cel nie jest cel zarobkowy, lecz realizacja zadań ustawowych.

W efekcie opodatkowaniu mogą podlegać te czynności, w przypadku których spełniony został zarówno podmiotowy, jak i przedmiotowy zakres opodatkowania, tzn. zaistniała czynność określona jako opodatkowana, która została wykonana przez podmiot mający cechę podatnika. Oba te warunki powinny zostać spełnione jednocześnie, co oznacza, że w odniesieniu do danej czynności konkretny podmiot powinien występować w charakterze podatnika. Tak więc wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu przez podmiot niewystępujący w tym przypadku w charakterze podatnika – nawet jeśli tak w ogóle jest on podatnikiem z innego tytułu – pozostaje poza zakresem opodatkowania. Tak samo wykonanie czynności niepodlegającej opodatkowaniu przez podatnika jest neutralne z punktu widzenia VAT.

Jak wskazał WSA w Poznaniu w wyroku z 9 lutego 2010 r. (I SA/Po 1015/09. LEX nr 559520): „Ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, ani nawet formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności - bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika od towarów i usług”.

Problem działania organów samorządu terytorialnego w charakterze organów władzy publicznej w rozumieniu art. 15 ust. 6 ustawy o VAT był już przedmiotem rozważań w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z 25 listopada 2011 r., sygn. akt I FSK 145/11, wyrok z 21 czerwca 2012 r., sygn. akt I FSK 1594/11, 13 grudnia 2011 r., sygn. akt I FSK 491/11, z 11 października 2011 r., sygn. akt I FSK 965/11), gdzie zaprezentowano jednolite stanowisko, że organy samorządu terytorialnego należy kwalifikować jako organy władzy publicznej, bez względu na to, czy wykonują zadania własne, czy z zakresu administracji rządowej.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy do zakresu działania gminy należą wszelkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują zadania w zakresie ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej (art. 7 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o samorządzie gminnym).

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane przez podatnika towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. W omawianej sprawie warunki uprawniające do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z realizacją opisanego we wniosku projektu nie są spełnione.

Towary i usługi nabyte przez Wnioskodawcę związane z realizacją powyższego Projektu nie były wykorzystywane do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług generujących po stronie Wnioskodawcy podatek należny. Nie zaistniał żaden bezpośredni lub pośredni związek dokonanych przez Wnioskodawcę w ramach Projektu zakupów z jakimikolwiek wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Wnioskodawca realizując opisany projekt polegający na demontażu, odbiorze, transporcie i utylizacji wyrobów zawierających azbest, nie będzie działać w charakterze podatnika VAT, a zakupione towary i usługi w ramach projektu nie będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Wnioskodawca nabyte towary i usługi w ramach realizacji projektu wykorzystywał w zakresie realizowanych przez siebie zadań publicznych nałożonych na Wnioskodawcę odrębnymi przepisami prawa do realizacji których został Wnioskodawca jako jednostka samorządu terytorialnego powołany.

Zatem Wnioskodawca nabywał towary i usługi związane z realizacją projektu nie jako podatnik podatku VAT, lecz jako organ władzy.

Tym samym, ze względu na niespełnienie podstawowej pozytywnej przesłanki warunkującej prawo do odliczenia podatku naliczonego, jaką jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, jak również fakt, że Wnioskodawca nabywał towary i usługi związane z realizacją projektu nie jako podatnik podatku VAT, lecz jako organ władzy, Wnioskodawca nie ma prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu pn. „…”.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek z 31 maja 2019 r. - 3 września 2019 r. wydałem interpretację indywidualną znak: 0111-KDIB3-2.4012.347.2019.2.ASZ, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację indywidualną doręczono Państwu 3 września 2019 r.

Skarga na interpretację indywidualną

30 września 2019 r. wnieśli Państwo skargę na interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skarga wpłynęła do mnie 1 października 2019 r.

Wnieśli Państwo o:

- uchylenie zaskarżonej interpretacji;

- zasądzenie na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny – wyrokiem z 28 stycznia 2020 r. sygn. akt I SA/Kr 1230/19 – uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 20 września 2023 r. sygn. akt I FSK 1788/20 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 28 stycznia 2020 r. sygn. akt I SA/Kr 1230/19 stał się prawomocny od 20 września 2023 r.

Prawomocny wyrok wraz z aktami sprawy wpłynął do mnie 22 marca 2024 r.

WSA, uzasadniając wyrok, wskazał, że:

WSA stwierdził, że:

W ocenie WSA:

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 września 2023 r. sygn. akt I FSK 1788/20 podzielił stanowisko wyrażone przez WSA i wskazał, że:

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku  

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

- uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 28 stycznia 2020 r. sygn. akt I SA/Kr 1230/19 i Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 września 2023 r. sygn. akt I FSK 1788/20;

- ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 28 stycznia 2020 r. sygn. akt I SA/Kr 1230/19 oraz wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 września 2023 r. sygn. akt I FSK 1788/20.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2174 ze zm.), zwanej dalej ustawą. W myśl tego przepisu:

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a) nabycia towarów i usług,

b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z przywołanych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT lub/i niepodlegających temu podatkowi.

Podkreślić należy, że ustawodawca przyznał podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że będąc zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, realizują Państwo projekt, którego przedmiotem jest bezpieczne usunięcie wyrobów zawierających azbest z obszaru Gminy (gospodarstwa domowe osób fizycznych) obejmujące demontaż (m.in. eternitowe pokrycia dachowe i elewacje budynków), zbieranie, załadunek oraz przygotowanie do transportu i transport, a także przekazanie i utylizacja wyrobów zawierających azbest do unieszkodliwienia. W niektórych przypadkach dokonywany jest jedynie załadunek gruzu ze zdemontowanych przez mieszkańców wyrobów. W ramach projektu zatrudniony jest inspektor nadzoru nad działaniami prowadzonymi przez wykonawcę prac, przewidziane jest przeprowadzenie działań informacyjno-promocyjnych. Podmiotem zarządzającym projektem jest po uzyskaniu środków finansowych i zabezpieczeniu własnych środków finansowych wyłonił w postępowaniu przetargowym wykonawcę, który będzie prowadził prace demontażowe oraz zbierał, jak również transportował i składował odpady zawierające azbest na składowisku odpadów niebezpiecznych jako wytwórca odpadów, staje się ich posiadaczem zobowiązanym do ich unieszkodliwienia zgodnie w obowiązującymi przepisami prawa.

Usuwanie wyrobów zawierających azbest należy każdorazowo do właściciela nieruchomości, na której znajduje się dany wyrób. W ramach przedmiotowego projektu może on skorzystać z pomocy Państwa w postaci kompletnej usługi demontażu, wywozu i utylizacji wyrobów zawierających azbest. Mieszkańcy nie są obciążani kosztami realizacji, podpisują z Państwem umowę na nieodpłatny odbiór tych materiałów.

Przepływ środków jest następujący: ponoszą Państwo koszty demontażu i wywozu przez wyłonionego w przetargu wykonawcę materiałów zawierających azbest z gospodarstw domowych osób fizycznych. Następnie składają Państwo wnioski o płatność (refundację) do Urzędu Marszałkowskiego. Urząd Marszałkowski refunduje Państwu poniesione koszty, a następnie wnioskuje – w ramach wniosków zbiorczych – do Komisji Europejskiej o zwrot poniesionych wydatków refundacyjnych.

Gmina nie będzie wystawiać żadnych faktur mieszkańcom w związku z realizacją na ich posesjach zadań związanych z realizacją przedmiotowego projektu. Mieszkańcy w ramach realizowanego przez Gminę projektu nie będą ponosić żadnych kosztów.

Głównym składnikiem kosztów jest ilość odpadów zawierających azbest utylizowanych w ramach projektu. Przyjmując średnią wartość ilości takich odpadów utylizowanych z jednego gospodarstwa domowego wyliczono wartość bezpośrednią kosztów kwalifikowanych zadania. Oprócz tego projekt zakłada stałe koszty jak nadzór inwestorski i działania informacyjno-promocyjne niezależne od ilości właścicieli budynków zaangażowanych w realizację projektu. Realizacją zadań promocyjnych będą zajmować się pracownicy wydziału Ochrony Środowiska UM.

Brak dofinansowania oznaczałby pokrycie 100% kosztów realizacji projektu co stanowiło by zbyt duże obciążenie budżetu Gminy. W związku z powyższym przy nie uzyskaniu dofinansowania przedmiotowy projekt nie zostałby zrealizowany.

W ramach rozliczenia projektu Gmina będzie składać wnioski o płatność do instytucji pośredniczącej czyli UMW. Wnioski będą miały charakter refundacji poniesionych kosztów kwalifikowalnych. Wartość dofinansowania będzie bezpośrednio związana z wartościami faktur przedstawionymi do rozliczenia. Refundacja będzie wynosić 77% kosztów zawartych na przestawionych fakturach. Jedynie koszty pośrednie o wartości xx zł oraz wydatki związane z promocją projektu w wysokości xx zł rozliczane będą w formie ryczałtowej.

Wyłonili Państwo w formie przetargu firmę odpowiedzialną za realizację merytorycznej części wniosku.

Nie osiągnięcie zawartych we wniosku o dofinansowanie wskaźników realizacji projektu będzie wiązać się z koniecznością zwrotu części bądź całości (zależnie od procentu nie zrealizowanych wartości wskaźników) uzyskanego dofinansowania.

W ramach realizacji przedmiotowego projektu pokryją Państwo następujące rodzaje wydatków:

- demontaż, wywóz i utylizacja wyrobów zawierających azbest;

- wywóz i utylizacja gruzu zawierającego azbest;

- nadzór inwestorski;

- działania informacyjno-promocyjne;

- koszty pośrednie.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Państwa wątpliwości dotyczą prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją ww. projektu.

W analizowanej sprawie w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć kwestię, czy w związku z realizacją przedmiotowego projektu działają Państwo w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, a zatem czy świadczą Państwo jakiekolwiek usługi podlegające opodatkowaniu na rzecz mieszkańców.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy:

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W myśl art. 8 ust. 2a ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w rozumieniu art. 7 ustawy. Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Zatem, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez „podatników” w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

Na mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.), zwanej dalej „Dyrektywą 2006/112/WE”:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W myśl art. 29a ust. 1 ustawy:

Odnosząc się do okoliczności sprawy zasadnym jest odwołanie się do wyroku TSUE z 30 marca 2023 r. w sprawie C-616/21 (Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przeciwko Gminie X.).

Co istotne, wyrok w sprawie C-616/21 zapadł w wyniku wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożonego w ramach sporu w przedmiocie interpretacji indywidualnej dotyczącej opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) w odniesieniu do przeprowadzonych na zlecenie gminy czynności związanych z usuwaniem azbestu oraz prawa do odliczenia VAT naliczonego od tych czynności.

W wyroku w sprawie C-616/21 TSUE wskazał, iż aby oferta usuwania azbestu z niektórych nieruchomości przedstawiona przez gminę jej mieszkańcom będącym właścicielami była objęta zakresem stosowania dyrektywy 2006/112, powinna ona, po pierwsze, stanowić świadczenie usług, które gmina ta wykonuje odpłatnie na ich rzecz w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy, a po drugie, być realizowana w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 9 ust. 1 rzeczonej dyrektywy, tak aby owa gmina działała również w charakterze podatnika (pkt 24).

W pkt 33 wyroku Trybunał wskazał, że zgadzając się na udział w gminnym procesie usuwania azbestu ze swoich nieruchomości, zainteresowani właściciele ograniczają się do złożenia wniosku do gminy X., która weryfikuje, czy nieruchomości te kwalifikują się do usuwania azbestu. W konsekwencji nie powierzają oni tej gminie usuwania azbestu na ich rachunek, lecz oczekują, że będą beneficjentami programu usuwania azbestu. To zatem gmina – a nie zainteresowani właściciele - decyduje o powodzeniu tego procesu. Poza złożeniem wniosku nie mają oni wpływu na realizację usługi.

W konsekwencji o ile w świetle powyższych rozważań należy wskazać, że przesłanki stosowania art. 28 dyrektywy 2006/112 nie są spełnione w sytuacji takiej jak w niniejszej sprawie, a zatem że gmina X nie działała w imieniu zainteresowanych mieszkańców, o tyle należy jednak ustalić, czy może ona zostać uznana za podmiot świadczący usługi będące przedmiotem postępowania głównego w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy (pkt 34).

W wyroku tym, TSUE rozstrzygnął, że artykuł 2 ust. 1, art. 9 ust. 1 i art. 13 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że: okoliczność zlecania przez gminę przedsiębiorstwu czynności usuwania azbestu i odbierania wyrobów i odpadów zawierających azbest na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili taką wolę, nie stanowi świadczenia usług podlegającego opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i nie prowadzi do żadnej płatności ze strony tych mieszkańców, zaś czynności te są finansowane ze środków publicznych.

Opis przedmiotowej sprawy wskazuje, że Gmina nie wykonuje działań będących przedmiotem wniosku na zasadach i w tych samych warunkach, które dotyczą podmiotów gospodarczych: jej rola sprowadza się do zorganizowania skutecznego finansowania oczyszczania Gminy z materiałów szkodliwych, tj. wyrobów zawierających azbest. Zadanie jest finansowane w 77% ze środków (...), a pozostałą kwotę pokrywa Gmina, mieszkańcy nie ponoszą w tym zakresie żadnych opłat. W celu realizacji zadania Gmina wyłoniła w postępowaniu przetargowym wykonawcę, który będzie prowadził prace demontażowe oraz zbierał, jak również transportował i składował odpady zawierające azbest na składowisku odpadów niebezpiecznych jako wytwórca odpadów. Z wniosku wynika, że celem Gminy nie jest stałe i zorganizowane wykonywanie takiej działalności w celach zarobkowych, na warunkach w jakich wykonują je podmioty gospodarcze trudniące się usuwaniem azbestu, lecz celem Państwa działania jest interes społeczny – wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych przez wyroby zawierające azbest oraz spełnienie wymogów ochrony środowiska. Nie jest to zatem sposób działania występujący w przypadku zwykłej działalności gospodarczej.

W wyniku Państwa działań nie występują znaczące zakłócenia konkurencji, które prowadzić mogą do wyłączenia z dostaw towarów/usług dla ostatecznego konsumenta innych podmiotów (w tym przypadku prywatnych firm działających w zakresie odbioru i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest). Działają Państwo bowiem jako świadczeniobiorca dokonujący zakupu od podmiotów prywatnych, a podmiot będący wykonawcą został wyłoniony w drodze postępowania prowadzonego w trybie zamówień publicznych.

W konsekwencji, Państwa działania w związku z realizacją zadania polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy nie stanowią dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT i Gmina realizując ww. projekt nie wykonuje działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem realizacja zadania nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc się do kwestii prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu, należy wskazać, że analiza powołanych powyżej przepisów prawa prowadzi do wniosku, że rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane przez zarejestrowanego czynnego podatnika podatku VAT w ramach działalności gospodarczej, do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Podstawowym warunkiem, którego spełnienie należy analizować w aspekcie prawa do odliczenia podatku VAT, jest związek dokonywanych nabyć towarów i usług ze sprzedażą uprawniającą do dokonywania takiego odliczenia, czyli sprzedażą generującą podatek należny.

Jak już wcześniej wskazano realizacja przedmiotowego projektu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie dokonują Państwo dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Wobec powyższego, w niniejszej sprawie nie występuje związek pomiędzy dokonywanymi zakupami, a czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT.

Mając zatem na uwadze opis sprawy oraz powołane przepisy prawa stwierdzam, że nie przysługuje Państwu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu pn. „(…)”. Powyższe wynika z faktu, że w analizowanym przypadku nie są spełnione – wskazane w art. 86 ust. 1 ustawy – przesłanki warunkujące prawo do odliczenia podatku naliczonego, tj. ponoszone wydatki na realizację projektu nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Zatem Państwa stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego , które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.