Interpretacja indywidualna z dnia 29 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.322.2024.2.ACZ

Skutki podatkowe zawarcia ugody z bankiem.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 marca 2024 r. złożył Pan wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia ugody z bankiem. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 16 maja 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Prosi Pan o interpretację podatkową związaną z ugodą dotyczącą umowy kredytu budowlanego, którą zawarł Pan z bankiem 26 października 2023 r., aby potwierdzić w ten sposób swoje przekonanie, iż jest Pan zwolniony z podatku od tej czynności. Poniżej podaje Pan informacje, które dotyczą konkretnie Pana sytuacji.

Umowę kredytu zawarł Pan w 2001 r. jedynie na własne cele mieszkaniowe i na jedną nieruchomość – jedną inwestycję mieszkaniową.

Nie korzystał Pan z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona wyżej inwestycja mieszkaniowa.

Jednocześnie informuje Pan, że w dniach: 24 listopada 2002 r. - 31 stycznia 2003 r. (działalność nie została podjęta), 16 stycznia 2006 r. – do dnia złożenia wniosku i jego uzupełnienia, założył Pan i prowadził/prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą podając jako miejsce wykonywania działalności adres lokalu mieszkalnego, na który brał Pan kredyt mieszkaniowy, z wykorzystaniem 1/20 lokalu do prowadzenia działalności gospodarczej na drobne prace biurowe związane z opłacaniem rachunków firmowych, a faktycznie praca wykonywana była/jest przez Pana w miejscach współpracujących z Panem firm (według zleceń), czyli w praktyce lokal jest przeznaczony wyłącznie na cele mieszkaniowe. Nigdy wydatki związane z eksploatacją owej części lokalu mieszkalnego nie były wrzucane w koszty firmy jako jednoosobowej działalności gospodarczej.

Przedmiotem ugody było polubowne rozstrzygnięcie sporu dotyczącego niedozwolonego charakteru postanowień umowy kredytu budowlanego, którą zawarł Pan w 2001 r., a w konsekwencji zwolnienie Kredytobiorcy, czyli Pana, z długu – umorzenie zadłużenia oraz zwrot Kredytobiorcy, czyli Panu, kwoty wynikającej z rozliczenia kredytu.

Na kwotę umorzenia składają się wyłącznie kapitał i odsetki. Kredyt został zabezpieczony hipoteką na nieruchomości będącej przedmiotem umowy kredytu budowlanego. Kredyt zaciągnięty był we frankach szwajcarskich (CHF) i przed podpisaniem ugody nie nastąpiło przewalutowanie na polski złoty.

Kredyt został zaciągnięty na sfinansowanie części inwestycji, której celem było nabycie nieruchomości mieszkalnej i tylko na ten cel.

Nie korzystał Pan z umorzenia wierzytelności z tytułu tego lub innego kredytu zabezpieczonego hipotecznie i zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe. Bank, który udzielił Panu kredytu jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym.

W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, że kredyt budowlany zaciągnięty był w 2001 r. we frankach szwajcarskich. Kwota kredytu została wypłacona w złotych polskich po przeliczeniu zgodnie z kursem kupna waluty kredytu obowiązującym w banku w dniu wypłaty. Przed podpisaniem ugody nie nastąpiło przewalutowanie na polski złoty. Wysokość zadłużenia kredytobiorcy, czyli Pana, z tytułu umowy kredytu budowlanego w księgach rachunkowych banku widniała we frankach szwajcarskich i dla potrzeb rozliczenia kredytu nastąpiło przeliczenie na PLN po kursie średnim Narodowego Banku Polskiego z dnia zadłużenia stanowiącego podstawę do rozliczenia kredytu.

Kwota zwrócona Panu w ramach zawartej ugody wynikała z:

·pozostałego długu do spłacenia, czyli z umorzenia części zadłużenia oraz

·zgodnie z postanowieniami ugody, z rozliczenia kredytu będącego zwrotem części uiszczanych przez Pana kwot tytułem spłaty zadłużenia na rzecz banku, zawartych w ratach kredytu, czyli nastąpił zwrot części wpłat z tytułu spłaty kredytu, a więc nastąpił zwrot Pana własnych środków pieniężnych, które nie spowodowały przyrostu majątku – nie doszło do przysporzenia majątkowego ponad kwoty uiszczane przez Pana tytułem spłaty kredytu.

Nie uzyskał Pan korzyści majątkowej ponad kwoty uiszczane przez Pana tytułem spłaty kredytu budowlanego. Wypłata kwoty wynikającej z rozliczenia kredytu nastąpiła 27 października 2023 r.

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy obowiązuje Pana zapłata podatku w związku z umorzeniem części zadłużenia w związku z zawartą ugodą z bankiem?

2.Czy obowiązuje Pana zapłata podatku w związku z rozliczeniem kredytu jako zwrotu części uiszczanych przez Pana kwot tytułem spłaty zadłużenia na rzecz banku zawartych w ratach kredytu, z którego nie uzyskał Pan żadnej korzyści majątkowej ponad kwoty uiszczane przez Pana tytułem spłaty kredytu, a więc nie nastąpiło przysporzenie ponad kwoty uiszczane przez Pana tytułem spłaty kredytu?

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)

W Pana ocenie, w odniesieniu do pytania nr 1, na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z dnia 14 marca 2022 r. poz. 592; zm. Dz. U. z 23 grudnia 2022 r., poz. 2743), zapłacenie podatku w związku z umorzeniem części zadłużenia zgodnie z zawartą z bankiem ugodą nie jest wymagane.

W Pana ocenie, w odniesieniu do pytania nr 2, nie ma podstaw, aby zwróconą kwotę uznać za dochód podlegający opodatkowaniu, ponieważ nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego, gdyż w związku z zawarciem ugody otrzymał Pan zwrot części środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy kredytu przekazał Pan na rzecz banku w ramach spłaty części rat udzielonego Panu kredytu, a więc nie uzyskał Pan korzyści majątkowej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić, w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Pana skutki podatkowe z tytułu zwrotu nienależnie pobranego świadczenia

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Za przychody podatkowe mogą być uznane zatem tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Wobec powyższego wskazać należy, że otrzymanie przez Pana środków pieniężnych tytułem zwrotu części nienależnie pobranego przez bank świadczenia, w związku z zawartą w październiku 2023 r. ugodą z bankiem, nie jest Pana przychodem. Czynność ta nie spowodowała uzyskania przez Pana przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. W związku z zawarciem ugody otrzymał Pan zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazał Pan na rzecz banku w ramach spłaty części rat udzielonego w 2001 r. kredytu hipotecznego. Nie ma zatem podstaw, aby zwróconą kwotę uznać za przychód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

W konsekwencji, zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego w 2001 r. kredytu hipotecznego nie stanowi dla Pana przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem, nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od zwróconej przez bank kwoty.

Umorzenie wierzytelności

Przystępując natomiast do oceny skutków podatkowych umorzenia Panu przez bank wierzytelności z tytułu zaciągniętego w 2001 r. kredytu hipotecznego, wskazać należy, że umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela z prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie  przyjmuje.

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Tym samym, wartość umorzonych Panu kwot wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego (kwoty kapitału i odsetek), na podstawie zawartej w październiku 2023 r. ugody z bankiem, stanowi przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Zaniechanie poboru podatku

Jednakże, zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.):

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia zmieniony rozporządzeniem z dnia 20 grudnia 2022 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 2743), które weszło w życie 24 grudnia 2022 r. stanowi, że:

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazanego w § 3 ww. rozporządzenia:

Przy czym ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa kiedy i jak długo podatnik powinien mieszkać w nabytym lokalu mieszkalnym, żeby nastąpiła realizacja celu mieszkaniowego. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że podatnik nie realizuje celu mieszkaniowego w przypadku, gdy nabył lokal mieszkalny w którym zamieszkiwał, a następnie wynajął go bądź udostępnił część lokalu na cele prowadzonej działalności gospodarczej.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiują pojęcia lokalu mieszkalnego, zatem dla zdefiniowania tego pojęcia należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1048)

Stosownie do art. 2 ust. 2 ww. ustawy:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Wobec powyższego, zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r. osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pana skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności

W konsekwencji, stwierdzić należy, że kwota wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2001 r., która została Panu umorzona przez bank w październiku 2023 r. (kwota kapitału i odsetek), stanowi dla Pana przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W stosunku do tego przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2001 r. na nabycie lokalu mieszkalnego, który uzyskał Pan w październiku 2023 r. (kwoty kapitału i odsetek), zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Zatem, nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu umorzenia w 2023 r. przez bank, kwoty wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego (kwoty kapitału i odsetek).

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.), opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Należy wskazać, że przy wydawaniu interpretacji Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Pana w zakresie przedstawionego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).