Interpretacja indywidualna z dnia 29 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL3.4012.230.2024.1.EW

Ustalenie, czy przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego byłemu mężowi Nieruchomości oraz Apartamentów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 kwietnia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 28 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia, czy przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego byłemu mężowi Nieruchomości 1 oraz Apartamentów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni i jej mąż w związku z planowanym rozwodem zamierzają dokonać podziału majątku wspólnego. Podział ten obejmie zarówno składniki majątku prywatnego, jak i związanego z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług. Podział zostanie dokonany w formie ugody zawartej przed sądem.

Wątpliwości Wnioskodawczyni dotyczą skutków podatkowych przekazania nieruchomości byłemu mężowi w wyniku podziału, od których nabycia Wnioskodawczyni przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego. W tym też zakresie dokonywany jest dalszy opis stanu faktycznego.

Wnioskodawczyni jest osobą fizyczną. Wnioskodawczyni nie prowadzi jednoosobowej działalności gospodarczej, niemniej zarejestrowana jest jako czynny podatnik VAT. W lutym 2022 r. Wnioskodawczyni i jej mąż nabyli lokal niemieszkalny nr (...) o powierzchni (...) m² położony w budynku oznaczonym numerem adresowym: (...) położonym w budynku usytuowanym na nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) (dalej jako: Nieruchomość 1). W chwili zakupu mąż Wnioskodawczyni prowadził jednoosobową działalność gospodarczą, niemniej zakup nie był związany z jej prowadzeniem. Wnioskodawczyni i jej mąż nabyli nieruchomość ze wspólnych środków do majątku prywatnego. Sprzedaż Nieruchomości 1 została udokumentowana fakturą VAT, a nabywcą lokalu, zgodnie z fakturą, była Wnioskodawczyni. Z uwagi na fakt, że Wnioskodawczyni była zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, a faktura opiewała na kwotę brutto (w tym 23% podatek VAT), Wnioskodawczyni odliczyła podatek VAT naliczony (100%). Wnioskodawczyni wraz z mężem poniosła nakłady na remont Nieruchomości 1, a od każdej faktury odliczony został przez Wnioskodawczynię podatek VAT.

Nieruchomość 1 od lipca 2022 r. została oddana w najem jako lokal użytkowy. Wynajmującym Nieruchomość 1 jest Wnioskodawczyni z uwagi na fakt, że jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, niemniej Nieruchomość 1 w dalszym ciągu pozostaje własnością wspólną małżonków. Z uwagi na fakt, że lokal jest oddany w najem prywatny, Wnioskodawczyni opodatkowuje przychody z tytułu najmu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Wnioskodawczyni z tytułu najmu Nieruchomości 1 co miesiąc wystawia faktury VAT wraz z 23% stawką podatku VAT i jako czynny podatnik VAT odprowadza do urzędu skarbowego podatek VAT z tytułu najmu.

Oprócz powyższego, Wnioskodawczyni i jej mąż są w trakcie procedury kupna czterech apartamentów:

1) lokal niemieszkalny nr A o powierzchni 23,84 m² położony w (...) przy ul. (...), położonym w budynku usytuowanym na nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą o numerze (...);

2) lokal niemieszkalny nr B o powierzchni 23,90 m² położony w (...) przy ul. (...) położonym w budynku usytuowanym na nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą o numerze (...);

3) lokal niemieszkalny nr C o powierzchni 23,90 m² położony w (...) przy ul. (...) położonym w budynku usytuowanym na nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą o numerze (...);

4) lokal niemieszkalny nr D o powierzchni 23,84 m² położony w (...) przy ul. (...) położonym w budynku usytuowanym na nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą o numerze (...);

– (dalej jako: Apartamenty w budowie).

Wszelkie nakłady oraz płatności za faktury zaliczkowe związane z zakupem Apartamentów w budowie zostały poniesione z majątku wspólnego małżonków. Na fakturach zaliczkowych jako nabywca figuruje co prawda Wnioskodawczyni, niemniej związane jest to z faktem, że jest ona zarejestrowana jako czynny podatnik VAT i odlicza podatek VAT należny. Apartamenty w budowie zostaną zakupione w formie gotówkowej, małżonkowie nie zaciągnęli ani nie będą zaciągali kredytu na zakup powyższych nieruchomości.

Przeniesienie własności Apartamentów w budowie ma nastąpić w lipcu 2024 r. Apartamenty w budowie będą wymagały wykończenia, w związku z czym jeszcze przed podziałem majątku Wnioskodawczyni i jej mąż poniosą nakłady na remont nieruchomości ze środków wspólnych. Szacunkowo przewiduje się, że Apartamenty w budowie będą gotowe we wrześniu 2024 r.

Po ukończeniu remontów, małżonkowie planują oddać w najem Apartamenty w budowie. Wynajmującym Apartamenty w budowie będzie Wnioskodawczyni z uwagi na fakt, że jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, niemniej Apartamenty w budowie w dalszym ciągu pozostaną własnością wspólną małżonków. Z uwagi na fakt, że Apartamenty w budowie będą oddane w najem prywatny, Wnioskodawczyni będzie opodatkowywać przychody z tytułu najmu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Wnioskodawczyni z tytułu najmu Apartamentów w budowie co miesiąc będzie wystawiać faktury VAT wraz z 23% stawką podatku VAT i jako czynny podatnik VAT będzie odprowadzać do urzędu skarbowego podatek VAT z tytułu najmu.

Biorąc powyższe pod uwagę, w momencie podziału majątku w najmie prywatnym pozostawać będzie 5 lokali, tj. Nieruchomość 1 oraz Apartamenty w budowie. Małżonkowie planują dokonać zgodnego podziału majątku oraz zamierzają ustalić, że wszystkie powyższe nieruchomości przejdą na majątek męża. Z kolei Wnioskodawczyni otrzyma lokal mieszkalny oraz samochód.

Według szacunkowych obliczeń Wnioskodawczyni wartość 5 lokali użytkowych wg cen zakupu wyniesie około (...) zł, a wartość mieszkania (wg wartości rynkowej) oraz samochodu wyniesie około (...) zł. Wobec powyższego, wartość majątku Wnioskodawczyni oraz wartość majątku męża po dokonaniu podziału majątku będzie porównywalna.

Jednocześnie Wnioskodawczyni wskazuje, że małżonek planuje zamknąć działalność gospodarczą, a w momencie podziału majątku będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Niemniej, po rozwodzie i zgodnym podziale majątku małżonek Wnioskodawczyni będzie w dalszym ciągu kontynuował najem Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie. Mąż Wnioskodawczyni zarejestruje się jednocześnie jako czynny podatnik VAT i podobnie jak Wnioskodawczyni będzie odliczał podatek należny od wyżej wymienionych nieruchomości.

Pytanie

Czy przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego byłemu mężowi Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie podlega opodatkowaniu VAT?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego byłemu mężowi Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.

Uzasadnienie prawne

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 z póżn. zm.), dalej u.p.t.u.:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 u.p.t.u.:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 u.p.t.u.:

Przez dostawę towarów, o której mowa wart. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel

Stosownie do art. 7 ust. 2 u.p.t.u.:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

–jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Zatem, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów, ich imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych. Natomiast zużycie towarów podlega opodatkowaniu tylko wówczas, gdy dokonywane jest na rzecz podmiotów i na cele wymienione w art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy, pod warunkiem, że przysługiwało prawo do odliczania podatku naliczonego.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że aby nieodpłatne przekazanie towarów – w świetle powołanego art. 7 ust. 2 u.p.t.u. – podlegało opodatkowaniu, konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:

‒ nieodpłatne przekazanie dokonywane jest przez podatnika VAT,

‒ przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa, przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tego towaru lub jego części składowych.

Wobec powyższego, ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (art. 7 ust. 1 u.p.t.u.), a towarami w świetle tej ustawy – co do zasady – są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 u.p.t.u.). Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie maję jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa cywilnego.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u., jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte – w przypadku dostawy towarów w art. 7 ust. 2 u.p.t.u.

Analizując treść art. 7 ust. 2 u.p.t.u., warto odwołać się również do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który wielokrotnie wypowiadał się w kwestii opodatkowania nieodpłatnych świadczeń. W wyroku z dnia 27 czerwca 1989 r. w sprawie C-50/88 (Heinz Kuchne) Trybunał stwierdził, że ze wspólnym systemem podatku od wartości dodanej spójne jest nieopodatkowanie amortyzacji aktywów przedsiębiorstwa w odniesieniu do ich prywatnego użytku w przypadku, gdy VAT od tych towarów nie podlegał odliczeniu, przy jednoczesnym opodatkowaniu wydatków ponoszonych na utrzymanie i używanie towarów, w odniesieniu do których podatnik jest uprawniony do odliczenia podatku. Rozwiązanie to pozwala zarówno uniknąć podwójnego opodatkowania samych towarów, jak i braku opodatkowania ostatecznej konsumpcji. Również w orzeczeniu z dnia 25 maja 1993 r. w sprawie C-193/91 (Gerhard Mohsche) oraz w orzeczeniu z dnia B maja 2001 r. w połączonych sprawach C-322/99 (Hans-Georg Fisher) i C-323/99 (Klaus Brandenstein) Trybunał wskazał, że nieodpłatne świadczenia mogą być opodatkowane wyłącznie w takim zakresie, w jakim podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku naliczonego.

Jak wynika z powyższych uregulowań, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (w tym także darowizna) tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania), bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest zatem spełnienie dwóch przesłanek:

‒po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,

‒po drugie – czynność wykonywana jest przez podmiot, który jest podatnikiem VAT.

Generalnie zatem, z uwagi na brzmienie art. 5 ust. 1 u.p.t.u., opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów (rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel), a także wszelkie nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności darowizny, pod warunkiem jednak, że podatnikowi przysługiwało prawo do całkowitego albo częściowego odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego, to wszelkie przekazanie lub zużycie towarów bez wynagrodzenia (nieodpłatne przekazania), pozostaje neutralne podatkowo (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania).

Czynności są opodatkowane podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy wykonywane są przez podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.t.u., działającego w takim charakterze w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.t.u.:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W myśl art. 15 ust. 2 u.p.t.u.:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Należy wyjaśnić, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom.

W świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. A10 z późn. zm.):

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Współwłasność nie jest instytucję samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji– przepisy odnoszące się do własności.

Zgodnie z art. 196 Kodeksu cywilnego:

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.

W myśl art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z regulacji art. 211 Kodeksu cywilnego wynika:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości

Natomiast ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm.), dalej jako k.r.o.

W świetle art. 31 § 1 k.r.o.:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem istotę wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

W myśl art. 35 k.r.o.:

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

W myśl art. 36 § 1, 2 i 3 k.r.o.:

Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności.

Jak stanowi art. 43 § 1 ww. k.r.o.:

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Jak stanowi art. 58 § 3 k.r.o.:

Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Określona czynność będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W ocenie Wnioskodawczyni, przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego byłemu mężowi Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, bowiem:

1)nie stanowi ona odpłatnej dostawy towarów oraz

2)nie stanowi nieodpłatnego przekazania towarów należących do przedsiębiorstwa.

Odnosząc się do art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 u.p.t.u. Wnioskodawczyni zwraca uwagę, że w powyższych przepisach chodzi o przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Tymczasem w przypadku osób fizycznych będących małżonkami nabywanie przez te podmioty towarów w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej oznacza, że towary te są ich własnością i pozostają ich własnością. Tymczasem w przypadku osób fizycznych będących małżonkami nabywanie przez te podmioty towarów w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej oznacza, że towary te są ich własnością i pozostają ich własnością także mimo dokonania formalnej czynności przekazania składnika majątku służącego do prowadzenia działalności gospodarczej z działalności jednego małżonka do działalności drugiego małżonka. Ustrój majątkowy małżeński wyklucza bowiem możliwość przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel z jednego małżonka na drugiego. Nie ma przy tym znaczenia czy małżonkowie prowadzą działalność gospodarczą czy też są osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, a zarejestrowanymi jako czynni podatnicy VAT. Zatem towary są własnością wspólną małżonków nawet pomimo dokonania formalnej czynności przekazania składnika majątku służącego do prowadzenia działalności gospodarczej z działalności jednego małżonka do działalności drugiego małżonka. Ustrój majątkowy małżeński wyklucza bowiem możliwość przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel z jednego małżonka na drugiego.

Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyroku z 4 kwietnia 2018 r. sygn. akt I FSK 887/A, odwołując się do autonomii prawa podatkowego w zakresie podatku VAT należy mieć głównie na względzie, że podatek ten rządzi się określonymi zasadami m.in., poza wyjątkami wskazanymi w u.p.t.u., z uwagi na treść art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. oraz art. 2 ust. 1a Dyrektywy Rady z dnia 28 listopada 2006 r. nr 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE seria L z 2006 r. Nr 347/1 z późn. zm., dalej: Dyrektywa 112), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega, co do zasady, odpłatna dostawa towarów. To odpłatność stanowi element konieczny dla powstania obowiązku w podatku od towarów i usług. Odpłatność oznacza wykonanie dostawy, czy świadczenia usług za wynagrodzeniem.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, podstawę opodatkowania dostawy towarów lub świadczenia usług jest wynagrodzenie rzeczywiście otrzymane z tego tytułu. Owo wynagrodzenie jest zatem wartością subiektywną, czyli rzeczywiście otrzymaną, a nie wartością oszacowaną według kryteriów obiektywnych. Wspomniane wynagrodzenie musi być wyrażalne w pieniądzu. Ponadto nie można domniemywać, że element wynagrodzenia istnieje w każdej sytuacji, w której mowa jest o dostawie towarów (zob. podobnie wyroki TS z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie Astra Zeneca UK,C-40/09, ECLI:EU:C:2010:450, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo oraz z 19 grudnia 2012 r. w sprawie Orfey Byłgarija, C-549/11, ECLI:EU:C:2012:832, pkt 44 oraz Opinia Rzecznika Generalnego z dnia 22 lutego 2018 r. w sprawie C - (...) 5-A, pkt 57, pkt 59, pkt 87).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że w opisanym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego zdarzeniu przyszłym nie będzie miała miejsca dostawa towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 1 u.p.t.u., gdyż w rozpatrywanej sprawie nie wystąpi element wynagrodzenia. W opisanym przypadku co do zasady nie ma możliwości dokonywania wypłaty wynagrodzenia z wzajemnych świadczeń między małżonkami, co wynika z istoty wspólności majątkowej.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (jest to ich majątek wspólny). Wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna, którą charakteryzuje to, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Wspólność ta jest wspólnością masy majątkowej, to znaczy obejmuje cały zbiór praw majątkowych takich jak własność i inne prawa rzeczowe czy wierzytelności. Pomimo trwania wspólności każdy z małżonków ma zarówno prawo do udziału i rozporządzania tak całym majątkiem wspólnym, jak i w odniesieniu do poszczególnych składników majątku wspólnego. Wspólność majątkowa małżeńska nie jest bowiem samodzielnym i niezależnym od małżonków bytem, który realizuje swoje własne uprawnienia do określonych lub wszystkich składników tego mienia. Podmiotami uprawnionymi do dysponowania i zarządzania całym mieniem są zawsze małżonkowie tworzący wspólność majątkową małżeńską. Z powyższego wynika, że nawet prowadzenie przez małżonków odrębnych działalności gospodarczych lub działanie w charakterze podatnika VAT nie ma wpływu na uprawnienie do dysponowania i zarządzania majątkiem.

Zatem skoro w niniejszej sprawie nie występuje zapłata za towar między małżonkami, to też nie ma możliwości przeniesienia własności towaru. Wobec czego art. 7 ust. 2 u.p.t.u. nie ma zastosowania do małżonków będących we wspólności majątkowej (wspólność ustawowa), ponieważ nie występuje tu przeniesienie wspólnego majątku z jednego podatnika na drugiego. W takiej sytuacji na gruncie u.p.t.u. nie mamy do czynienia z dwoma podmiotami (w relacjach między nimi), z których jeden dokonuje nieodpłatnego świadczenia, a drugi z tego nieodpłatnego świadczenia korzysta. Nie ma znaczenia fakt, czy małżonkowie prowadzą oddzielne działalności gospodarcze i czy każdy lub któryś z nich jest podatnikiem VAT, bowiem każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym.

W ocenie Wnioskodawczyni w sytuacji, gdy między małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są między małżonkami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą, nie mogą mieć charakteru odpłatnego. Nie można ich również uznać jako nieodpłatne przeniesienie towaru, albowiem małżonkowie nie mogą wyodrębnić udziałów, którymi mogliby niezależnie rozporządzać. W związku z tym należy uznać, że opisana w zdarzeniu przyszłym czynność między małżonkami nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż po pierwsze nie stanowi odpłatnej dostawy towarów, po drugie nie stanowi nieodpłatnego przekazania towarów należących do przedsiębiorstwa.

Pomimo trwania wspólności każdy z małżonków ma zarówno prawo do udziału i rozporządzania tak całym majątkiem wspólnym, jak i w odniesieniu do poszczególnych składników majątku wspólnego. Wspólność majątkowa małżeńska nie jest bowiem samodzielnym i niezależnym od małżonków bytem, który realizuje swoje własne uprawnienia do określonych lub wszystkich składników tego mienia. Podmiotami uprawnionymi do dysponowania i zarządzania całym mieniem są zawsze małżonkowie tworzący wspólność majątkową małżeńską.

W ocenie Wnioskodawczyni nie budzi wątpliwości, że żaden z przepisów ustawy o VAT nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej. Każdy z małżonków może być odrębnym czynnym podatnikiem VAT. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

Jednak ustrój ustawowej wspólność majątkowej istniejący między małżonkami ma istotne znaczenie dla oceny czy transakcje mające miejsce między małżonkami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą, bądź też będących zarejestrowanymi jako czynni podatnicy VAT, bądź też jako osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej traktowane są jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W sytuacji bowiem, gdy strony transakcji są małżeństwem nie można mówić o powstaniu zobowiązania w sensie cywilistycznym. Małżonek uprawniony do otrzymania zapłaty nie może bowiem wdrożyć procedury sądowej celem jej wyegzekwowania, a żona nie będzie zobowiązana do zapłaty na rzecz męża, gdyż w przeciwnym razie doszłoby do absurdalnej sytuacji, w której żona musiałaby zapłacić mężowi ich wspólnymi pieniędzmi za zakupione składniki majątkowe, a taka interpretacja jest niedopuszczalna i prowadzi do absurdów.

Powyższe stanowisko potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2018 r. I FSK 887/A, w którym to sąd wskazał, że:

‒ W sytuacji gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą nie mogą mieć charakteru odpłatnego. W takim przypadku nie jest możliwe uregulowanie należności pomiędzy małżonkami. Jeden z małżonków nie może dokonać wypłaty wynagrodzenia drugiemu z małżonków środkami pieniężnymi objętymi wspólnością ustawową za składniki majątku wchodzące w skład wspólności ustawowej [...];

‒ Autonomia prawa podatkowego nie stoi na przeszkodzie by uznać, że przesunięcie towarów z działalności gospodarczej męża do działalności gospodarczej małżonki, dokonywane w ramach tych działalności, gdy małżonków łączy wspólność majątkowa istniejąca na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie stanowi odpłatnej dostawy towarów i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. W zdarzeniu przyszłym nie ma bowiem możliwości wypłaty wynagrodzenia, nie będzie miało miejsce żadne przysporzenie, nie dojdzie do wzrostu „zasobów” męża podatniczki. Aby można było określić daną czynność za odpłatną dostawę towarów, o której mowa wart. 5 ust. 1 u.p.t.u., konieczne jest w świetle art. 7 ust. 1 u.p.t.u. przeniesienie za odpłatnością na nabywcę prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel. Jeśli w zdarzeniu przyszłym opisanym we wniosku o wydanie interpretacji takie wynagrodzenie nie wystąpi, brak jest podstaw do traktowania tego rodzaju czynności za dostawę towarów.

Podobną argumentację przytoczył:

‒ Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 11 grudnia 2018 r., sygn. akt I SA/Gd 939/18, gdzie wskazał, że w sytuacji, gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarcze nie mogą mieć charakteru odpłatnego. Nie można ich również uznać jako nieodpłatne przeniesienie towaru, albowiem małżonkowie nie mogę wyodrębnić udziałów, którymi mogliby niezależnie rozporządzać.

‒ Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 25 maja 2021 r., sygn. akt I SA/Bd B1/21, gdzie wskazał, że: art. 7 ust. 2 u.p.t.u. nie ma zastosowania do małżonków będących we wspólności majątkowej (wspólność ustawowa), ponieważ nie występuje tu przeniesienie wspólnego majątku z jednego podatnika na drugiego. W takiej sytuacji na gruncie u.p.t.u. nie mamy do czynienia z dwoma podmiotami (w relacjach między nimi), z których jeden dokonuje nieodpłatnego świadczenia, a drugi z tego nieodpłatnego świadczenia korzysta. Nie ma przy tym znaczenia fakt, czy małżonkowie prowadzą oddzielne działalności gospodarcze i każdy jest podatnikiem VAT, czy też nie, bowiem każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym.

Podsumowując należy podkreślić, że małżonkowie dokonali zakupu Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie z majątku wspólnego. Mąż Wnioskodawczyni prowadził działalność gospodarczą w momencie zakupu Nieruchomości 1, natomiast Wnioskodawczyni nie prowadziła wówczas jednoosobowej działalności gospodarczej, ale była zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. Nieruchomość 1 nie została nigdy wprowadzona do działalności gospodarczej męża, a oddawana jest w najem jako najem prywatny. Odnosząc się do Apartamentów w budowie, to w momencie gdy dojdzie do ich nabycia ani Wnioskodawczyni, ani mąż Wnioskodawczyni nie będą prowadzili działalności gospodarczych. Wnioskodawczyni będzie jednak nadal zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.

Niemniej, w kontekście przytoczonych wyżej rozważań teoretycznych, jak również w kontekście przedstawionego orzecznictwa wskazać należy, że nie ma znaczenia sposób nabycia przez małżonków nieruchomości oraz charakter ich późniejszego przekazania, bowiem nabycie nastąpiło w ramach majątku wspólnego i każdy z małżonków mógł i może swobodnie rozporządzać Nieruchomością 1 oraz Apartamentami w budowie.

Ponadto, skoro opisana w zdarzeniu przyszłym transakcja między małżonkami nie będzie miała charakteru odpłatnego, to nie będzie ona stanowiła odpłatnej dostawy towarów. W tym stanie rzeczy autonomia prawa podatkowego nie stoi na przeszkodzie by uznać, że podział majątku polegający na przekazaniu mężowi Wnioskodawczyni Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie, które to będą w dalszym ciągu oddawane w najem wówczas już przez byłego męża Wnioskodawczyni nie będzie stanowił odpłatnej dostawy towarów. Wskazać bowiem należy, że podczas podziału majątku zarówno Wnioskodawczyni jak i mąż Wnioskodawczyni otrzymają równoważne majątkowo części majątku wspólnego. W opisanym zdarzeniu przyszłym nie ma bowiem możliwości wypłaty wynagrodzenia, nie będzie miało miejsce żadne przysporzenie oraz nie dojdzie do wzrostu „zasobów” męża podatniczki (zob. Opinia Rzecznika Generalnego z dnia 22 lutego 2018 r. w sprawie (...), ponieważ małżonków łączy stosunek wspólności łącznej i fakt, że prowadzą jako małżonkowie oddzielną działalność gospodarczą niczego nie zmienia).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361):

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że:

Art. 8 ust. 1 ustawy:

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy, definiujący pojęcie „dostawa towarów” nie odwołuje się do cywilistycznych pojęć sprzedaży, czy też przeniesienia prawa własności, lecz do ekonomicznego władztwa nad rzeczą. To sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Wykładnię sformułowania „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, przedstawił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88 Shipping and Forwarding Safe B.V. v. Staatsecretaris van Financien. W orzeczeniu tym TSUE stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, zaś jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa cywilnego, mają mniejsze znaczenie.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie (za wynagrodzeniem). Jednocześnie ustawodawca zrównał niektóre dostawy towarów i świadczenia usług wykonywane nieodpłatne z odpłatną dostawą towarów i odpłatnym świadczeniem usług, a więc z czynnościami, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak stanowi art. 7 ust. 2 ustawy:

Jak wynika z powyższych uregulowań, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (w tym także darowizna) tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania), bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek:

‒po pierwsze – czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,

‒po drugie – czynność wykonywana jest przez podmiot, który jest podatnikiem VAT.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wielokrotnie wypowiadał się w kwestii opodatkowania nieodpłatnych świadczeń. W wyroku z 27 czerwca 1989 r. w sprawie C‑50/88 (Heinz Küchne) Trybunał stwierdził, że ze wspólnym systemem podatku od wartości dodanej spójne jest nieopodatkowanie amortyzacji aktywów przedsiębiorstwa w odniesieniu do ich prywatnego użytku w przypadku, gdy VAT od tych towarów nie podlegał odliczeniu, przy jednoczesnym opodatkowaniu wydatków ponoszonych na utrzymanie i używanie towarów, w odniesieniu do których podatnik jest uprawniony do odliczenia podatku. Rozwiązanie to pozwala zarówno uniknąć podwójnego opodatkowania samych towarów, jak i braku opodatkowania ostatecznej konsumpcji.

Również w orzeczeniu z 25 maja 1993 r. w sprawie C-193/91 (Gerhard Mohsche) oraz w orzeczeniu z B maja 2001 r. w połączonych sprawach C-322/99 (Hans-Georg Fisher) i C‑323/99 (Klaus Brandenstein) Trybunał wskazał, że nieodpłatne świadczenia mogą być opodatkowane wyłącznie w takim zakresie, w jakim podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku naliczonego.

Jednak nie każda czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana, musi być wykonana przez podmiot, który spełnia przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług, zostały zdefiniowane w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy:

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma charakter uniwersalny. Pozwala na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Status podatnika podatku od towarów i usług wynika również z okoliczności dokonania czynności, które podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Wskazała Pani we wniosku, że w lutym 2022 r. nabyła Pani wraz z małżonkiem lokal niemieszkalny (Nieruchomość 1) za środki stanowiące majątek wspólny małżonków. Wraz z małżonkiem jest Pani również w trakcie procedury kupna czterech apartamentów (Apartamenty w Budowie). W związku z tym nieruchomości objęte zostały wspólnością ustawową majątkową małżeńską.

Problematyka współwłasności została uregulowana w art. 195-221 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. A10 ze zm.):

Art. 195 Kodeksu cywilnego:

Art. 196 Kodeksu cywilnego:

Z kolei ustrój majątkowy małżeński – definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka – regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zatem istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Art. 36 § 1 i § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Art. 37 § 1 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z uwagi na powyższe regulacje prawne w akcie notarialnym dokumentującym nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego.

Ustawa o podatku od towarów i usług nie wymienia małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Stwarza to dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Żaden z przepisów ustawy nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokona czynności podlegającej opodatkowaniu.

Za uznaniem Pani, w opisanej sprawie, za profesjonalny podmiot prowadzący działalność gospodarczą przemawia również fakt, że zawarła Pani umowę dzierżawy Nieruchomości 1. Apartamenty w Budowie również będą przedmiotem najmu, a wynajmującym będzie Pani. Działania takiego nie można interpretować inaczej niż jako cel osiągania korzyści majątkowych, a więc cel zarobkowy.

W tym miejscu należy wskazać, że na mocy art. 693 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Dzierżawa jest więc umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną, odpowiednikiem świadczenia wydzierżawiającego polegającego na oddaniu rzeczy do używania i pobierania pożytków jest świadczenie dzierżawcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Umowa dzierżawy jest cywilnoprawną umową nakładającą na strony – zarówno wydzierżawiającego jak i dzierżawcę – określone przepisami obowiązki.

Z treści przywołanego wyżej art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też, stwierdzić należy, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

W konsekwencji, dzierżawa stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Tym samym, wypełnia ona określoną w art. 15 ust. 2 ustawy definicję działalności gospodarczej.

Zatem, pomimo zakupu składników majątku w ramach istniejącej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, składniki te były przeznaczone wyłącznie do Pani działalności gospodarczej (jednego z małżonków) w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Tym samym, z tytułu przekazania Nieruchomości 1 i Apartamentów w Budowie byłemu mężowi, działa Pani jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że Pani i Pani mąż w związku z planowanym rozwodem zamierzają dokonać podziału majątku wspólnego. Wątpliwości Pani dotyczą skutków podatkowych przekazania nieruchomości byłemu mężowi w wyniku podziału, od których nabycia przysługiwało Pani prawo do odliczenia VAT naliczonego. Jest Pani osobą fizyczną. Jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. W lutym 2022 r. Pani i Pani mąż nabyli lokal niemieszkalny nr (...) o powierzchni (…) m². Pani i Pani mąż nabyli nieruchomość ze wspólnych środków do majątku prywatnego. Sprzedaż Nieruchomości 1 została udokumentowana fakturą VAT, a nabywcą lokalu, zgodnie z fakturą, była Pani. Z uwagi na fakt, że była Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, a faktura opiewała na kwotę brutto (w tym 23% podatek VAT), odliczyła Pani podatek VAT naliczony (100%). Pani wraz z mężem poniosła nakłady na remont Nieruchomości 1, a od każdej faktury odliczony został przez Panią podatek VAT. Nieruchomość 1 od lipca 2022 r. została oddana w najem jako lokal użytkowy. Wynajmującym Nieruchomość 1 jest Pani z uwagi na fakt, że jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. Z tytułu najmu Nieruchomości 1 co miesiąc wystawia Pani faktury VAT wraz z 23% stawką podatku VAT i jako czynny podatnik VAT odprowadza do urzędu skarbowego podatek VAT z tytułu najmu. Oprócz powyższego, Pani i Pani mąż są w trakcie procedury kupna czterech apartamentów. Wszelkie nakłady oraz płatności za faktury zaliczkowe związane z zakupem Apartamentów w budowie zostały poniesione z majątku wspólnego małżonków. Na fakturach zaliczkowych jako nabywca figuruje Pani, gdyż jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT i odlicza podatek VAT należny. Apartamenty w budowie zostaną zakupione w formie gotówkowej. Małżonkowie nie zaciągnęli ani nie będą zaciągali kredytu na zakup powyższych nieruchomości. Przeniesienie własności Apartamentów w budowie ma nastąpić w lipcu 2024 r. Apartamenty w budowie będą wymagały wykończenia, w związku z czym jeszcze przed podziałem majątku Pani i Pani mąż poniosą nakłady na remont nieruchomości ze środków wspólnych. Szacunkowo przewiduje się, że Apartamenty w budowie będą gotowe we wrześniu 2024 r. Po ukończeniu remontów, małżonkowie planują oddać w najem Apartamenty w budowie. Wynajmującym Apartamenty w budowie będzie Pani z uwagi na fakt, że jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT, niemniej Apartamenty w budowie w dalszym ciągu pozostaną własnością wspólną małżonków. Z tytułu najmu Apartamentów w budowie co miesiąc będzie Pani wystawiać faktury VAT wraz z 23% stawką podatku VAT i jako czynny podatnik VAT będzie odprowadzać do urzędu skarbowego podatek VAT z tytułu najmu. Małżonek planuje zamknąć działalność gospodarczą, a w momencie podziału majątku będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Niemniej, po rozwodzie i zgodnym podziale majątku Pani małżonek będzie w dalszym ciągu kontynuował najem Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie. Pani mąż zarejestruje się jednocześnie jako czynny podatnik VAT i podobnie jak Pani będzie odliczał podatek należny od wyżej wymienionych nieruchomości.

Pani wątpliwości dotyczą kwestii ustalenia, czy przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego byłemu mężowi, Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.

Analizując powołane wyżej regulacje prawne w kontekście okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku, w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że w oparciu o majątek wspólny prowadzi Pani indywidualną działalność gospodarczą– wynajem nieruchomości (w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy), jako zarejestrowany czynny podatnik VAT. Zatem, w oparciu o składniki majątku wspólnego posiada Pani odrębną działalność (odrębną własność ekonomiczną), natomiast jako małżeństwo współwłasność łączną. Czyli, prowadząc swoją działalność w oparciu o część składników majątku wspólnego ma Pani nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną.

Zatem, pomimo że określone składniki majątku – w analizowanej sprawie Nieruchomość 1 i Apartamenty w budowie – zostały zakupione w ramach istniejącej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, to składniki te są przeznaczone wyłącznie do Pani działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Z wniosku wynika także, że po rozwodzie i zgodnym podziale majątku Pani małżonek będzie w dalszym ciągu kontynuował najem Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie i zarejestruje się jako czynny podatnik VAT i będzie odliczał podatek należny od nieruchomości. Tym samym, z tytułu przekazania Nieruchomości 1 i Apartamentów w budowie do działalności gospodarczej Małżonka, będzie Pani działała jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Przekazanie mężowi Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w budowie wykorzystywanych przez Panią w prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy. Jak Pani bowiem wskazała, w związku z nabyciem ww. nieruchomości odliczyła Pani podatek naliczony przy transakcji nabycia tych nieruchomości – oznacza to, że przysługiwało Pani prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Tym samym, spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 7 ust. 2 ustawy – w związku z przekazaniem Nieruchomości 1 oraz Apartamentów w Budowie na rzecz Małżonka będzie Pani podatnikiem podatku od towarów i usług, a przedmiotem nieodpłatnego przekazania są nieruchomości, przy nabyciu których przysługiwało Pani prawo do odliczenia podatku naliczonego i z którego Pani skorzystała.

A zatem, mając na uwadze przedstawiony opis sprawy i obowiązujące przepisy należy stwierdzić, że przekazanie w wyniku podziału majątku wspólnego na rzecz byłego Małżonka, występującego jako odrębny przedsiębiorca, Nieruchomości 1 i Apartamentów w budowie będzie stanowiło nieodpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zatem, Pani stanowisko uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Ponosi Pani ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. Zatem, należy zaznaczyć, że wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisie zdarzenia przyszłego.

Zwrócić należy uwagę, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pani wniosku (zapytania). Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – w wydanej interpretacji rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności zwolnienia od podatku VAT przekazania byłemu mężowi Nieruchomości 1 i Apartamentów.

W konsekwencji w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych przez Panią w przedmiotowym wniosku wyroków sądu, wyjaśniam, że powołane wyroki są rozstrzygnięciami w indywidualnych sprawach, osądzonych w określonym stanie faktycznym i tylko do nich się zawężają. Zatem wskazane we wniosku wyroki sądu nie mają wpływu na podjęte w niniejszej interpretacji rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).