Interpretacja indywidualna z dnia 22 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT1.4011.180.2024.1.JG

Skutki podatkowe zawarcia ugody z towarzystwem ubezpieczeniowym.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

29 lutego 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych wynikających z podpisanej z Towarzystwem Ubezpieczeniowym ugody. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W wyniku celowego działania i zastosowania zapisów abuzywnych przez A, B oraz C (grupa instytucji powiązanych p. X) Wnioskodawca został wmanewrowany w uczestnictwo w (...) podczas podpisywania kredytu hipotecznego na mieszkanie oraz został zmuszony na dobranie dodatkowego kredytu konsumenckiego (na kwotę X zł do spłaty X zł) na pokrycie kosztów pierwszej wpłaty na (...) (w wysokości X zł) oraz pozostała część sumy na koszty okołokredytowe.

Na szczęście na podstawie ugody w postępowaniu grupowym przeciwko A udało się Wnioskodawcy po kilku latach odzyskać część środków wpłacanych na tą (...) (95% roszczenia - wpłaconych środków) oraz uzyskać część odsetek (35% wartość naliczonych odsetek) z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie zwrotu wpłaconych środków. Oczywiście, aby odzyskać własne środki wpłacone na (...) na drodze sądowej Wnioskodawca musiał ponieść sporo kosztów związanych z prowadzeniem spraw sądowych. W załączniku znajduje się umowa podpisana z pierwszą kancelarią Y na początkowym etapie sprawy i umowa z drugą kancelarią już w pozwie zbiorowym - Z.

Pierwsza kancelaria próbowała w sposób polubowny i przedsądowny rozwinąć sprawę - niestety nieskutecznie, koszt reprezentowania X zł. Druga kancelaria Y doprowadziła w końcu do ugody w pozwie zbiorowym, koszt początkowy reprezentowania X zł i koszt w postaci premii „za sukces” w wysokości X zł – 7% wysokości uzyskanych środków, odjętych od wartości wpłaconej Wnioskodawcy na konto poprzez A na podstawie warunków ugody i warunków umowy z kancelarią Z.

Wartość roszczenia (wartość wpłaconych i niezwróconych środków) w pozwie zbiorowym wynosiła X zł (pierwsza wpłata na (...) X zł oraz raty po X zł miesięcznie x ilość miesięcy - środki jakie udało się Wnioskodawcy odzyskać przed podjęciem kroków na drodze sądowej). W związku z podpisaniem wspomnianej wyżej ugody Wnioskodawca odzyskał kwotę na konto wartości X zł, sama ugoda opiewała na wartość: X zł (95% wpłaconych środków) + X zł (35% odsetek ustawowych za nieterminowy zwrot środków) = łącznie X zł pomniejszonych o premię reprezentującej Wnioskodawcę kancelarii w wysokości X zł.

Wpłata na konto nastąpiła w dniu 9 listopada 2023 r. Z uzyskanych informacji kwota X zł nie podlega odpakowaniu [sic!], gdyż jest to jedynie zwrot części środków wpłaconych (95%) na (...), odzyskanych na mocy ugody, nie jest to żadnym dochodem, a jedynie zwrotem części wpłaconych środków. Pozostała część środków wypłaconych przez A w wysokości X zł została pomniejszona o koszt premii kancelarii Z (o wartość X zł) i wyniosła X zł i fizycznie tyle z tej kwoty zostało zwrócone na konto Wnioskodawcy (sumarycznie Wnioskodawca powinien otrzymać przelew o wartości X zł, zaś na konto wpłynęło o X zł więcej, pewnie ze względu na zmieniającą się wartość odsetek).

W ocenie Wnioskodawcy ta kwota (X zł) nie powinna być opodatkowana, ponieważ aby ją otrzymać Wnioskodawca musiał ponieść jeszcze następujące koszty: X zł (opłata ryczałtowa kancelarii Z) oraz X zł (koszt kancelarii nr 1 za prowadzenie sprawy na początkowym jej etapie), co daje po odjęciu wartość: X zł. Należałaby uwzględnić również stratę wynikającą z racji otrzymania zaledwie 95% wartości wpłaconych środków, czyli kwotę pomniejszoną o kwotę X zł, co po odjęciu jej od kwoty X zł daje już wartość ujemną (czyli nie jest to żaden zysk, a strata) o wartości X zł + X zł (X zł - różnica pomiędzy wartościami z ugody a rzeczywistą wartością wpływu na konto) = -X zł. Należałoby również wziąć pod uwagę fakt, iż aby była możliwa pierwsza wpłata na (...) (X zł) Wnioskodawca zmuszony był dobrać dodatkowy kredyt konsumencki (przy kredycie hipotecznym) o wartości X zł i spłacić dwukrotność tej sumy w wysokości X zł. Z czego wynika, że środki wpłacone na pierwszą wpłatę (...) o wartości X zł faktycznie kosztowały Wnioskodawcę X zł, więc mimo odzyskania X zł Wnioskodawca poniósł koszt X zł, który również należałoby odjąć od wartości odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie zwrotu wpłaconych środków, co spowodowałoby jeszcze większy minus, jaki Wnioskodawca wykazał w powyższym akapicie. Należałoby również uwzględnić spadek wartości nabywczej wpłaconych środków na (...) od momentu ich wpłaty do momentu ich częściowego zwrócenia (czyli inflację), czego już Wnioskodawca nie wylicza bo i tak jak już wykazał, że koszty (koszt reprezentowanych kancelarii) uzyskania zwrotu wpłaconych środków przekraczają wartość odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie zwrotu wpłaconych środków z (...).

Biorąc pod uwagę powyższe wyliczenia i dowody (załączniki) Wnioskodawca jednoznacznie wykazał, że w jego przypadku nie ma mowy o jakimkolwiek zysku, a jedynie można w tym przypadku mówić o częściowym odzyskaniu, na mocy ugody, części wpłaconych środków na (...).

Pytanie

Czy jest podatek od odsetek ustawowych za nieterminowy zwrot środków wypłaconych przez A ze zwrotu środków z (...) zwróconych na mocy ugody sądowej po nieprawnym zajęciu środków (zapisy abuzywne) przez A, gdy koszty poniesione na odzyskanie środków znacznie przewyższają same odsetki?

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, koszty poniesione aby odzyskać część wpłaconych środków do A na (...) znacznie przewyższają odsetki ustawowe za nieterminowy zwrot środków wypłacenia przez A, w związku z czym w tym przypadku nie ma mowy o jakimkolwiek dochodzie i związanym z tym podatkiem, gdyż samo poniesienie przez Wnioskodawcę kosztów jest znacznie wyższe od samej kwoty zwróconych odsetek.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe, jednakże z innych względów niż Pan wskazał.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w treści art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Tym samym do tej kategorii przychodów należy zaliczyć również odsetki ustawowe za zwłokę w wykonaniu zobowiązania.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Jednakże nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z brzmienia tego przepisu, zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W analizowanej sprawie należy zatem ustalić czy otrzymane przez Pana środki tytułem częściowego zwrotu środków wpłaconych na (...), od których ustalono ustawowe odsetki za opóźnienie, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że należność jaką uzyskał Pan na mocy ugody nie powoduje faktycznego przyrostu w Pana majątku, a jedynie zwrot wcześniej wpłaconych kwot. Nie doszło zatem do zwiększenia majątku – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie pasywów, a tym samym po Pana stronie nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się natomiast do kwestii otrzymania przez Pana odsetek, o których mowa we wniosku, skoro wypłacona Panu w wyniku ugody należność nie spowodowała powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to otrzymane odsetki za opóźnienie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z ww. art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu zaistnienia zdarzenia.

Interpretacją objęto opis stanu faktycznego zawarty we wniosku. Załączone do wniosku dokumenty nie podlegają analizie w toku postępowania interpretacyjnego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).